Lublin: „W poszukiwaniu ukrytego sensu” – promocja książki prof. Andrzeja Grzegorczyka na KUL

21 marca na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim odbyło się otwarte seminarium na temat książki prof. Andrzeja Grzegorczyka pt. „W poszukiwaniu ukrytego sensu”. Pozycja ta stanowi wybór tekstów z późniejszego okresu twórczości filozofa. Panelistami wydarzenia byli prof. Renata Grzegorczykowa, żona autora, prof. Joanna Golińska-Pilarek z Uniwersytetu Warszawskiego, ks. dr Henryk Paprocki, wykładowca w Akademii Teatralnej im. A Zelwerowicza i w Prawosławnym Seminarium Duchownym, oraz ks. prof. Alfred Wierzbicki z Instytutu Filozofii KUL. Spotkanie moderował prof. Piotr Gutowski z KUL.

Aby przybliżyć zebranym sylwetkę autora publikacji prof. Gutowski przypomniał: „Celem spotkania jest przypomnienie postaci prof. Andrzeja Grzegorczyka i refleksja nad wybranymi aspektami jego twórczości. Andrzej Grzegorczyk był człowiekiem religijnym, głęboko zakorzenionym w katolicyzmie, ale krytycznym wobec form, jakie przybierał w Polsce i na świecie za jego życia. Jeszcze za czasów komunizmu swoimi poglądami zapowiadał takie spojrzenie na chrześcijaństwo, jakie dzisiaj ma papież Franciszek”.

Prof. Renata Grzegorczyk, która wybrała i ułożyła teksty zawarte w książce opowiedziała pokrótce o jej strukturze i procesie powstawania: „Wkrótce po śmierci mojego męża uświadomiliśmy sobie sprawę, że wiele z jego wypowiedzi jest rozproszone i warto zebrać w jednym miejscu najważniejsze myśli na tematy, które uważał za szczególnie ważne, stąd ta książka”.

Zaznaczała ona, że publikacja dotyczy racjonalności i logiki w sposobie myślenia, które są jedynym ratunkiem przed obecnym zamętem intelektualnym, kłamstwem, manipulacją w przestrzeni publicznej na całym świecie. Sprzeciwić się temu można tylko siłą rozumu, stąd tak ważne jest posługiwanie się logiką.

Ks. Paprocki w swoich wspomnieniach o autorze skupił się na jego stosunku do innych wyznań i religii oraz osób niewierzących.

„W pewnym sensie profesor był prekursorem tego, co nazywa się ekumenizmem i kontaktami z innymi wyznaniami, ponieważ przed Vaticanum II takie kontakty miał” – mówił.

Podkreślał, prof. Grzegorczyk przez całe życie głęboko ubolewał, że wschód i zachód chrześcijaństwa są w stanie rozdarcia, że nie ma możliwości uczestniczenia w życiu liturgicznym obu Kościołów. „Znalazł sposób jak to przezwyciężyć. Przystępował do Eucharystii również w Kościele prawosławnym, ponieważ mówił, że w całej pełni akceptuje wszystkie jego dogmaty” – wspominał ks. Paprocki.

Przypomniał też o poszukiwaniach możliwości dialogu chrześcijańsko-ateistycznego. Prof. Grzegorczyk widział klucz do takiego rozumienia w szukaniu i wychodzeniu od elementów, które będą łączyły rozmówców, będą akceptowalne przez obie strony dialogu, np. kultura, literatura.

Ks. prof. Alfred Wierzbicki przywołał czasy, kiedy po raz pierwszy spotkał prof. Grzegorczyka podczas sympozjum, na którym wszczęła się między nimi dyskusja na temat prezentowanych zagadnień. „Cieszę się, że ta książka się ukazała. To, co najcenniejsze, to język, waga problemów, zagadnień, na które był wrażliwy i rozwiązania, które proponował. Jeśli coś broni filozofa, to właśnie te trzy sprawy” – podkreślał prelegent.

Zwrócił szczególną uwagę na język, jakim posługiwał się autor w swoich tekstach. Był on przystępny i zrozumiały dla każdego, a jednocześnie nie odbierał sensu i istoty przedstawianym problemom, co w dzisiejszym dyskursie teologicznym i filozoficznym jest coraz rzadziej spotykane.

„Fakt, że w polskiej myśli etycznej jest ktoś taki jak Grzegorczyk, czyni ją bardzo uniwersalną” – stwierdził ks. Wierzbicki.

Prof. Joanna Golińska-Pilarek powróciła do początków swojej kariery naukowej, kiedy to poznała prof. Grzegorczyka i przez ostatnie lata jego życia miała możliwość z nim współpracować. Zaprezentowała rozwijane wtedy zagadnienia, które mają swoją kontynuację do dziś. Podkreślała, że mimo dużej różnicy wieku i o wiele większego doświadczenia wykładowca zawsze traktował młodszych naukowców jako pełnoprawnych partnerów, czego dowodem jest m. in. fakt, że zaproponował mówienie sobie po imieniu i bardzo nie lubił, kiedy tytułowano go profesorem.

„To, że jego badaniami interesują się młodsi pracownicy jest dowodem, że powstała wokół niego szkoła gromadząca uczniów. Sam fakt, że mogłam współpracować z prof, Grzegorczykiem i że mogę kontynuować jego myśl jest dla mnie ogromnym zaszczytem” – powiedziała na zakończenie prelekcji.

Andrzej Grzegorczyk, związany od 1950 r. z Instytutem Matematycznym PAN, był jednym z najwybitniejszych logików II połowy XX wieku. Z biegiem czasu jego zainteresowania przesuwały się w stronę tematyki etyczno-antropologicznej i wówczas przeszedł do Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, gdzie pracował do czasu przejścia na emeryturę w 1990 r. Także w tym drugim obszarze zaznaczył się jako oryginalny myśliciel, próbujący powiązać aksjologiczno-religijny wymiar ludzkiej egzystencji z naukowym obrazem świata oraz wyznający słowem i czynem antykonsumpcjonistyczny styl życia oparty na ideale non violance.