Markowa: wmurowano poświęcony przez Franciszka kamień węgielny pod Muzeum Polaków Ratujących Żydów

Kamień węgielny poświęcony przez papieża Franciszka został wmurowany pod budowę Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej k. Łańcuta. Będzie to pierwsza tego typu placówka w Polsce. Jej oddanie zaplanowano na wiosnę 2015 r.

Wydarzenie w środę (20 listopada) rozpoczęła Msza św. w kościele parafialnym w Markowej, której przewodniczył abp Józef Michalik. – To jest wielkie świadectwo, żeby prostować oskarżanie narodu polskiego o antysemityzm. Rodzinę Ulmów trzeba ukazywać na całym świecie, że to jest przykład właściwej postawy – mówił przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

Hierarcha wskazywał, że Ulmowie wyróżniali się „zwykłym człowieczeństwem”: byli pracowici, gospodarni, oszczędni, życzliwi. Ukazywał ich jako przykład również na obecne czasy. – Biedna rodzina powołuje na świat w ciągu 8 lat małżeństwa siedmioro dzieci. Czy to nie jest wyzwanie i prowokacja myślowa dla nas, kiedy tak często egoizm, chciwość, a nawet słabość bierze górę nad nami i przekreśla Boże przykazania? Przykład rodziny Ulmów pokazuje, że żywa wiara owocuje przez codzienną ofiarną miłość – mówił metropolita przemyski.

Przewodniczący KEP zwrócił uwagę, że Ulmowie i inni mieszkańcy Markowej nie wyrzucili Żydów nawet gdy zdarzały się już przypadki kary śmierci za ich ukrywanie. – To przecież był dramat, że ich też może spotkać to samo. Dzisiaj łatwo oskarżać, ale przecież wiemy jak wielkie ofiary ponosili ci ludzie, którzy się narażali. Niekiedy ich psychika nie wytrzymywała – podkreślił abp Michalik. Stwierdził, że do takich zbrodni doprowadziła ideologia nazistowska, która zaczęła się od ataków na Kościół i księży oraz niszczenia świątyń. Wskazywał również, że „naród, który chce przetrwać” musi się oprzeć na moralności i wierności Bożym przykazaniom.

Po Mszy św. na placu budowy wmurowano kamień węgielny, który tydzień temu poświęcił w Watykanie papież Franciszek. Zawiózł go tam wicemarszałek województwa podkarpackiego Bogdan Romaniuk.

Jeden z inicjatorów budowy muzeum i krewny rodziny Ulmów Mateusz Szpytma, mówi KAI, że powstające muzeum będzie upamiętniać tych, którzy już dawno powinni być w pamięci Polaków, jako jedni z największych bohaterów. – Ci, którzy ratowali Żydów, wiedzieli, że ryzykują swoim życiem. Niektórzy zginęli, ale wszyscy ryzykowali. Nieraz to ryzyko było równe lub nawet większe temu, które przeżywali ci, którzy byli w podziemiu niepodległościowym – mówi.

Historyk zauważa, że było wielu szlachetnych Polaków, chociaż zdarzały się naganne postawy wydawania Żydów. Ale – jak zaznacza – nie można mieć żadnych zarzutów do tych, którzy nie podejmowali ryzyka ich ukrywania, bo mieli ku temu prawo, choćby ze względu na własne rodziny.
Podobnie wypowiadali się przemawiający na placu: wicemarszałek Sejmu Marek Kuchciński, marszałek woj. podkarpackiego Stanisław Ortyl i wicewojewoda Alicja Wosik. Zgodnie podkreślali, że bohaterstwo Ulmów zasługuje na szacunek i pamięć i – mimo zdarzających się donosów, które trzeba piętnować – nie wolno zniekształcać historii i zapominać o postawach szlachetnych.
W uroczystości brał udział również bratanek Wiktorii Ulmy Stanisław Niemczak.

Budowa Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej k. Łańcuta rozpoczęła się w październiku. Inwestycja powstaje na zlecenie Muzeum-Zamku w Łańcucie, a finansowana jest ze środków budżetu województwa. Ma być gotowa w marcu 2015 r. Budowę realizuje firma Skanska.
Projekt przygotowała pracownia Nizio Design International, która odpowiada m.in. za aranżację Muzeum Powstania Warszawskiego. Budynek będzie miał kształt długiego prostokąta. Przy nim powstanie „Sad Pamięci”, który ma upamiętniać Polaków i Żydów mieszkających w Markowej, którzy zostali zamordowani w czasie II wojny światowej. W muzeum prezentowane będą historie Polaków z Podkarpacia, którzy udzielali pomocy Żydom. Wystawione eksponaty będą też prezentować relacje polsko-żydowskie przed wojną, w trakcie okupacji, a także stosunki powojenne.

Małżonkowie Józef i Wiktoria Ulmowie mieszkali wraz z sześciorgiem dzieci w Markowej na Podkarpaciu. W czasie okupacji ukrywali w swoim gospodarstwie ośmioro Żydów. 24 marca 1944 r. w nocy do ich domu wtargnęli hitlerowcy. Najpierw zamordowali ukrywanych Żydów, a potem całą rodzinę Ulmów, w tym Wiktorię, która była w dziewiątym miesiącu ciąży, a także dzieci, z których najstarsze miało 8 lat, a najmłodsze 1,5 roku.
W 1995 r. Józef i Wiktoria Ulmowie zostali uhonorowani tytułem „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata”. Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów na etapie diecezjalnym zakończył się w 2008 r. W 2011 r. wszystkie dokumenty trafiły do Watykanu. W 2004 r. odsłonięto pomnik przypominający heroiczność rodziny Ulmów.