Mieszkańcy stolicy wspomnieli Zbigniewa Herberta

Rodzina, przyjaciele i wielbiciele poezji Zbigniewa Herberta zgromadzili się dziś w Warszawie na Mszy św. w 20. rocznicę śmierci wielkiego polskiego poety. „Określenie go poetą katolickim byłoby zapewne przesadą, ale niewątpliwie religia odgrywała wielką rolę w jego światopoglądzie” – powiedział w homilii ks. Andrzej Luter.

W Mszy św. sprawowanej w kościele środowisk twórczych uczestniczyła m.in. wdowa po poecie Katarzyna Herbertowa. Kilka wierszy autora „Pana Cogito” odczytała na zakończenie wybitna aktorka Maja Komorowska.

Ks. Andrzej Luter zauważył w homilii, że swoisty spór z religią, charakteryzujący twórczość Poety, jest bardzo zniuansowany. Spór ten „przybiera raczej charakter badania granic i społecznego doświadczenia religii”. Kaznodzieja zaznaczył, że przedmiotem rozważania jest nie tyle religia, ile „odpowiedzialność odpowiedzialność Boga za świat” – zarówno wówczas, gdy człowiek tym światem się zachwyca, jak i wtedy, gdy doświadcza cierpienia, niegodziwości, śmierci.

Duszpasterz środowisk twórczych przypomniał, że Herbert odbywał rekolekcje w Tyńcu czy Laskach, prowadził też rozmowy o istocie chrześcijaństwa, m.in. z Jerzym Zawieyskim. „Określenie go poetą katolickim byłoby zapewne przesadą ale niewątpliwie religia odgrywała wielką rolę w jego światopoglądzie – wskazał ks. Luter. – Bywało różnie, ale niewątpliwie kontekst chrześcijański zawsze był dla niego istotny, chociaż pojawiało się coraz więcej punktów spornych, niepewności, zwątpień” – dodał.

Zbigniew Herbert urodził się 29 października 1924 r. we Lwowie. Studiował polonistykę na tamtejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza. W czasie wojny zaangażowany był w działalność konspiracyjną, należał do AK. Po wojnie studiował ekonomię w Krakowie, a także prawo i filozofię w Toruniu. Zadebiutował późno, bo w 1956 r., tomem „Struna światła”.

W swojej twórczości podejmował problemy moralno-filozoficzne, odwołując się zawsze do humanistycznej tradycji Europy. Jego poezja nawiązuje często do uniwersalnych wartości, historii, mitologii i sztuki. Łączy klasycyzm z doświadczeniami awangardy, patos z humorem i ironią, a intelektualny dyskurs z prostotą języka. Istotą moralnego przesłania poezji Herberta jest – jak uważa większość badaczy jego twórczości – heroiczny opór przeciw totalitaryzmowi, odmowa udziału w przemocy i kłamstwie, i „obowiązek pamięci”.

Po debiucie szybko zyskał dużą popularność. Wydał m.in. tomy: „Hermes, pies i gwiazda”, „Studium przedmiotu”, „Napis” i – najbardziej znany – „Pan Cogito”. Do tej pory pozostaje w powszechnej świadomości autorem jednego wiersza – „Przesłania Pana Cogito”. W stanie wojennym i latach 80. jego twórczość, zwłaszcza z tomu „Raport z oblężonego miasta” zyskała niezwykła popularność”. Wiersze Herberta były traktowane jako manifesty oporu przeciwko władzy komunistycznej.

Zbigniew Herbert był też autorem esejów, w których ujawniła się jego rozległa wiedza humanistyczna – „Barbarzyńcy w ogrodzie” (1962 r.) i „Martwej natury z wędzidłem” (1993 r.) oraz dramatów zebranych w tomie „Wybór poezji. Dramaty” z 1973 r. W latach 90. wydał trzy tomy wierszy: „Elegię na odejście”, „Rovigo” i „Epilog burzy”.

Zmarł 28 lipca 1998 r. w Warszawie. Spoczął na Cmentarzu Powązkowskim.