Milówka – św. Stanisław Szczepanowski z wąsami w jednym z ołtarzy poddanych konserwacji

Przywrócenie dawnej, barwnej kolorystyki to efekt prac konserwatorskich wokół trzech ołtarzy bocznych – św. Anny, św. Antoniego i Matki Boskiej Różańcowej – z kościoła parafialnego Wniebowzięcia NMP w Milówce na Żywiecczyźnie. Zdaniem diecezjalnego konserwatora zabytków ks. dr. Szymona Tracza, szczególnie oryginalnie prezentuje się ołtarz św. Anny, w którym obok archaizującego obrazu św. Anny Samotrzeć obecna jest rzeźba św. Stanisława biskupa z… wąsami.

Jak wyjaśnia ks. Tracz, ołtarze z Milówki to XIX-wieczne „struktury architektoniczne”, wykorzystujące elementy snycerskie z ołtarzy wcześniejszych, które zdobiły wnętrze starego, drewnianego kościoła, rozebranego w pierwszej połowie XIX wieku. Według historyka sztuki, szczególnie ciekawie prezentuje się dawny ołtarz bracki, którym opiekowało się Bractwo św. Anny, zaprowadzone do kościoła milowskiego 26 lipca 1697 roku.

„Sama struktura, mimo że później przekształcona, zapewne pamięta wspaniałe uroczystości związane z inauguracją bractwa do kościoła w Milówce, szczegółowo opisane przez Andrzeja Komonieckiego w Dziejopisie żywieckim. W ołtarzu, obok archaizującego obrazu św. Anny Samotrzeć – patronki bractwa – na uwagę zasługuje rzeźba św. Stanisława biskupa z… wąsami. Jest to bardzo oryginalne przedstawienie, gdyż w Polsce świętych biskupów z reguły ukazywano w pełnym zaroście lub bez. Wąsy u św. Stanisława są zapewne elementem wpływu sztuki węgierskiej i na myśl przywodzą w ten sposób przedstawionych prymasów węgierskich na renesansowych płytach nagrobnych w bazylice katedralnej w Ostrzyhomiu” – zwraca uwagę naukowiec.

Inną ciekawostkę stanowią rzeźby Trzech Króli, umieszczone w zwieńczeniu ołtarza św. Antoniego. Jak zapewnia ks. Tracz, jest to odosobniony przykład na terenie południowej Polski.

Ołtarzom przywrócono ich dawną, barwną kolorystykę. Prace konserwatorskie były możliwe dzięki staraniom ks. proboszcza Stanisława Lubaszki i ofiarności parafian.

Pierwszy kościół w Milówce, drewniany, został ufundowany w 1628 r. przez królową Konstancję, żonę Zygmunta III Wazy. Wzniesiono go w 1630 r., a poświęcenia dokonał biskup krakowski Marcin Szyszkowski.

W 1642 r. świątynia otrzymała pierwszy duży dzwon, a w 1663 r. zawieszono kolejny. Rok później Adam Mikołajczyk z Ciśca ufundował ołtarz św. Anny. 26 lipca 1697 r. do kościoła uroczyście wprowadzono Bractwo Świętej Anny, a wierni ufundowali kosztowne ozdoby do obrazu patronki.

W 1834 r. rozpoczęto budowę nowego, murowanego kościoła w stylu nadwiślańskim, ukończoną w 1839 r. Świątynię uroczyście poświęcono w 1847 r., a konsekracji dokonał biskup tarnowski Józef Alojzy Pukalski w 1860 r. W kolejnych latach kościół wzbogacono o nowe ołtarze, polichromię i rzeźbioną Drogę Krzyżową. W 1954 r. zamontowano witraże. W 2000 r., w ramach Wielkiego Jubileuszu chrześcijaństwa, świątynia została odnowiona.