Modlitwa pod Pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie

W Warszawie pod pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie odbyły się uroczystości upamiętniające 85. rocznicę rozpoczęcia przez NKWD tzw. „Operacji polskiej”– sowieckiego ludobójstwa dokonanego na Polakach w latach 1937–1938. Modlitwie międzyreligijnej w intencji ofiar operacji przewodniczył ks. płk Kryspin Rak, wikariusz generalny biskupa polowego.

Uroczystość rozpoczęło odegranie hymnu państwowego oraz ceremonia złożenia kwiatów przed pomnikiem. List do uczestników uroczystości skierował prezydent RP Andrzej Duda. Prezydent podkreślił, że „Operacja polska” była „wstrząsającym ludobójstwem”. „Zbrodnia ta wpisywała się w potworność Wielkiego Terroru – makabrycznej inżynierii społecznej, przeprowadzonej na polecenie Stalina i członków najwyższego radzieckiego kierownictwa, która, jak głoszono, miała na celu »oczyszczenie« społeczeństwa z wrogich, kontrrewolucyjnych elementów”, przypomniał prezydent.

Andrzej Duda podkreślił, że bolesna historia powinna być przestrogą, aby już nigdy więcej taka tragedia nie mogła się powtórzyć. „Niestety, na naszych oczach dzieją się rzeczy straszne – świadczące, że mimo upływu lat i zmienionych okoliczności historycznych istota zła pozostaje wciąż ta sama. Imperialne myślenie, szowinizm i terror nie zostały wyrugowane z naszej rzeczywistości. Brutalnie napadnięta przez Rosję Ukraina walecznie broni dziś swojej wolności, a na terenach okupowanych przez Rosjan znów – tak jak ponad 80 lat temu – trwają aresztowania i wywózki, ludzie są mordowani, prześladowani, więzieni lub giną bez wieści”. Dodał, że Polska, ze względu na historyczne doświadczenia, wspólnotę dziejowego losu z narodami tej części Europy, „nie jest i nie będzie bierna wobec dziejącego się zła”. List odczytał Paweł Szrot, szef Gabinetu Prezydenta RP. Listy do uczestników uroczystości skierowali także marszałek Sejmu Elżbieta Witek i Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Karol Polejowski, zastępca szef IPN podkreślił, że „Operacja polska” była wymierzona w Polaków tylko dlatego, że byli przywiązani do swojej tradycji, kultury i religii. – We wstępie do rozkazu 00485 Nikołaja Jeżowa (odpowiedzialnego za przeprowadzenie operacji – przyp. red.) widać ogromny ładunek nienawiści rosyjsko-bolszewickiej w stosunku do Polaków. Ta nienawiść przyniosła później agresję na Polskę w roku 1939, zbrodnię katyńską, deportacje ze wschodnich województw Rzeczpospolitej i ponowne prześladowania od roku 1944. Możemy śmiało powiedzieć, że władze sowieckie przeprowadzały skuteczną depolonizację zajętych terenów. Naszym obowiązkiem jest o tym pamiętać i przypominać. Nasza obecność jest wyrazem pamięci i hołdu dla naszych rodaków, którzy zapłacili najwyższą cenę za bycie Polakami – powiedział.

Modlitwie międzyreligijnej w intencji ofiar „Operacji polskiej” przewodniczył ks. płk Kryspin Rak, wikariusz generalny biskupa polowego. – Wszechmogący wieczny Boże, Ojcze ludów i narodów. Błagamy Cię, przyjmij dar świadectwa wiary, męki i śmierci synów naszego narodu umęczonych i zamordowanych na Wschodzie. Uczyń ich ofiarę posiewem wolności i pokoju. Obdarz ich nagrodą nieśmiertelności i chwały. Niech przypominają nam o wierności Bogu, Ojczyźnie i Kościołowi. Niech inspirują nas do wytrwałej pracy na rzecz naszej Ojczyzny, która jako nasz wspólny dom jest bezcenną wartością. Ojcze najmiłosierniejszy, za przyczyną Matki naszego Zbawiciela pomóż nam przebaczyć, broń nas od wojny, nienawiści i niepamięci. Ojcze nieskończenie dobry, błogosław nam, którzy się dziś tutaj zebraliśmy i w swojej łaskawości przyjmij naszą modlitwę, którą do Ciebie zanosimy – powiedział ks. płk Kryspin Rak. Modlitwę odmówili także abp Jerzy Pańkowski, prawosławny ordynariusz wojskowy, ks. płk Wiesław Żydel z ewangelickiego duszpasterstwa wojskowego oraz rabin Ischaak Rapaport.

W uroczystościach uczestniczyli także wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, dyrektor Wojskowego Biura Historycznego prof. Sławomir Cenckiewicz, dyrektor Centralnej Biblioteki Wojskowej Jan Tarczyński, przedstawiciele parlamentu, wojska i służb mundurowych.

***
Po podpisaniu traktat ryskiego, kończącego wojnę polsko-bolszewicką około milion Polaków pozostało na dalekich Kresach dawnej Rzeczypospolitej. W pierwszych latach istnienia sowieckiego imperium charakteryzowali się oni odpornością na indoktrynację nowego reżimu. Dużą rolę odgrywały tu przywiązanie do tradycji i wiara katolicka. Polacy mieszkający na terenie ZSRR byli poddawani coraz dalej idącym represjom, m.in. przymusowej kolektywizacji, akcji wynaradawiania. Kulminacja prześladowań wysiedlanie oraz eksterminacja przypada na lata 1937–1938, kiedy to w ramach tzw. „operacji polskiej” NKWD Sowieci zamordowali ok. 111 tys. osób, a kolejnych kilkadziesiąt tysięcy uwięzili i zesłali do łagrów w głąb ZSRR.

Podstawą aresztowań i morderstw był rozkaz Nikołaja Jeżowa, ludowego komisarza spraw wewnętrznych, a pretekstem rzekoma działalność szpiegowska i wywrotowa na rzecz Polski. „Operacja polska” NKWD była jedną z tzw. operacji narodowościowych NKWD, które były wymierzone w przedstawicieli innych narodów i grup etnicznych. Zdecydowaną większość ofiar stanowili Polacy.