Módlmy się, by katolicy i prawosławni żyli w pokoju

Białystok, Supraśl, Hajnówka i Święta Góra Grabarka: 18 sierpnia – w trzecim dniu swej wizyty w Polsce patriarcha moskiewski i całej Rusi Cyryl spotykał się z wiernymi w największych i najważniejszych ośrodkach prawosławia w naszym kraju.

Podczas tych spotkań zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) zachęcał do modlitwy, by katolicy i prawosławni żyli w pokoju i we wzajemnym zrozumieniu oraz apelował o chronienie wiary. W Białymstoku złożył kwiaty pod pomnikiem bł. ks. Jerzego Popiełuszki.

Swą wizytę w regionie, gdzie żyje najwięcej wyznawców polskiego prawosławia, patriarcha rozpoczął od odwiedzin cerkwi św. Ducha w Białymstoku. Jest to największa świątynia prawosławna w Polsce i jedna z największych w Europie.

Po powitaniu przez dzieci i proboszcza ks. mitrata Jerzego Boretkę gość z Moskwy zasiadł przed ikonostasem na specjalnie przygotowanym dla niego tronie. W nabożeństwie uczestniczyli również katolicki metropolita białostocki abp Edward Ozorowski, prezydent miasta Tadeusz Truskolaski i wojewoda podlaski Maciej Żywno.

„Od mojego pobytu w Polsce w 1988 r. dostrzegam, jak wiele się zmieniło w kontaktach między katolikami a prawosławnymi” – powiedział patriarcha po nabożeństwie, któremu przewodniczył. Część jego wystąpienia w cerkwi była polemiką ze współczesną kulturą i cywilizacją, która zachowuje się tak, jakby Boga nie było. Kaznodzieja ostrzegał, że może to doprowadzić do zagłady ludzkości.

Zwierzchnik RKP stwierdził z uznaniem, że Polska w latach reżimu komunistycznego potrafiła zachować wiarę, podczas gdy w tym czasie Kościół w Związku Radzieckim przeżył ogromne prześladowanie i cierpienia. Teraz jednak – jak podkreślił – następuje „cud odrodzenia”.

Patriarcha wyraził też uznanie dla żywej wiary prawosławnych w Białymstoku, dzięki której wznieśli oni tę wspaniałą, piękną cerkiew. Kiedy był tutaj w 1988 r. trwała jeszcze jej budowa. Mówca wyznał, że on także potrzebuje modlitwy i prosił o nią polskich prawosławnych.

Witając swego gościa prawosławny biskup białostocko-gdański abp Jakub podkreślił, że wizyta patriarchy moskiewskiego i całej Rusi jest prawdziwym zaszczytem dla prawosławnych na Białostocczyźnie. Oto bowiem zwierzchnik najliczniejszego, największego terytorialnie Kościoła odwiedza jeden z najmniejszych Kościołów autokefalicznych – powiedział arcybiskup. Przypomniał słowa patriarchy, że jego wizyta w Polsce nie miałaby sensu, gdyby nie odwiedził Białegostoku. Przekazał gościowi ikonę młodzieńca – św. Gabriela Zabłudowskiego z cząstką jego relikwii, otrzymał zaś od patriarchy piękną ikonę Matki Bożej Tychwińskiej.

Po nabożeństwie patriarcha przywitał się serdecznie z abp. Ozorowskim, a także z miejscowymi parafianami, a małe dzieci pytał o ich imiona.

Przed przyjazdem do cerkwi św. Ducha Cyryl odwiedził sobór katedralny św. Mikołaja, gdzie modlił się przed relikwiami wspomnianego młodocianego męczennika Gabriela z Zabłudowa. Katedrę tę odwiedził 5 czerwca 1991 bł. Jan Paweł II.

Po nabożeństwie, w drodze na wydany przez władze miasta na jego cześć obiad w Pałacu Branickich, patriarcha zatrzymał się na krótką modlitwę przy pomniku bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Białymstoku. Towarzyszył mu katolicki metropolita białostocki.

Wizyta głowy rosyjskiego prawosławia odbywa się dokładnie w 30. rocznicę położenia na białostockim Antoniuku kamienia węgielnego pod budowę nowej cerkwi. W lutym 1983 powstała tu nowa parafia pod wezwaniem św. Ducha. Poświęcenie cerkwi odbyło się 16 maja 1999 r. Nabożeństwu przewodniczył wówczas metropolita warszawski i całej Polski Sawa, który wcześniej – jako biskup białostocko-gdański był inicjatorem budowy tej świątyni. W konsekracji wzięli udział również obecny biskup białostocko-gdański Jakub oraz biskupi: lubelsko-chełmski Abel, bielski Grzegorz i grodzieński Artemiusz z Białorusi.

Cyryl nie jest pierwszym patriarchą, który odwiedził parafię św. Ducha. 15 października 1998 r. gościł tu ekumeniczny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, honorowy zwierzchnik całego prawosławia. Wcześniej, jeszcze w czasie budowy świątyni, w 1986 przebywał tu także jego poprzednik – patriarcha Dimitrios, który ofiarował również pewną sumę pieniędzy na budowę.

Z Białegostoku zwierzchnik RKP udał się do Supraśla, gdzie spotkał się z wiernymi w cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i odwiedził tamtejszy monaster. Dostojnego gościa witał biskup supraski Grzegorz, a w imieniu wspólnoty mnichów i parafian – archimadryta Andrzej. Biskup wyraził życzenie, aby w niedalekiej przyszłości właśnie patriarcha Cyryl dokonał konsekracji nieukończonej jeszcze cerkwi. Patriarcha wspominał, jak przed 25 laty podczas pobytu na Białostocczyźnie widział plany odnowienia ławry supraskiej i podziwiał efekty prac. Podziękował obecnemu na uroczystości metropolicie Sawie za to, że podjął dzieło odnowy monasteru.

Po uroczystości w cerkwi patriarcha zszedł do jej podziemi, aby pomodlić się przy grobowcu abp. Mirona, który zginął w katastrofie samolotu prezydenckiego 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem. Następnie przeszedł do cerkwi św. Jana Teologia, gdzie oddał cześć kopii ikony Matki Bożej Smoleńskiej, której inną kopię przywiózł w darze Kościołowi katolickiemu w Polsce.

Na zakończenie wizyty, na zrekonstruowanej maszynie z czasów Gutenberga, patriarcha Cyryl wydrukował pierwszą kartę „Ewangelii pouczającej”, czyli zbioru XVI-wiecznych kazań. Pierwszego wydruku w 1569 roku dokonał w Supraślu Iwan Fiodorow, który także przybył z Moskwy.

Następnie patriarcha udał się do Hajnówki, gdzie w stosunkowo nowej, ale pięknie zaplanowanej i wykonanej cerkwi Trójcy Świętej czekali na niego liczni wierni. Po powitaniu go przez miejscowego proboszcza ks. mitrata Michała Niegierewicza, zwierzchnik RKP wyraził radość ze spotkania, podkreślając, że to właśnie ludzie wierzący są największą ozdobą każdej świątyni. „Naród wierzący, który kocha swoją świątynię, modli się, pamięta o swojej wierze, tworzy żywą społeczność chrześcijańską” – powiedział mówca. Dodał, że wychodząc z cerkwi człowiek wierzący czuje błogosławieństwo Boże.

Patriarcha przyznał, że czasem trudno jest wypełniać obowiązki, jakie nakłada na człowieka wiara chrześcijańska i chodzić do cerkwi, ale zapewnił, że Bóg nigdy nie pozostaje dłużny człowiekowi. „Za wszystko, co uczynimy, nawet te najmniejsze uczynki, Bóg oddaje stokrotnie, a to wspaniałe współdziałanie człowieka i Boga podtrzymuje wiarę w sercach ludzi” – podkreślił hierarcha prawosławny. Dodał, że to właśnie w Kościele człowiek uzyskuje dar Ducha Świętego. I wychodzi do świata wzmocniony.

„Byłem głęboko poruszony tym spotkaniem i chcę wam powiedzieć: chrońcie tę wiarę, pamiętajcie o wielkiej sile modlitwy, o wielkiej sile wspólnego przebywania w świątyni, wychowujcie swoje dzieci w tej wierze, twórzcie świat wokół siebie” – apelował patriarcha. Zaznaczył, że cieszy go, iż „w Polsce wiele się zmieniło i dzisiaj rzymskokatolicy i prawosławni żyją w pokoju, tym samym umacniając w społeczeństwie pokój, który jest koniecznym warunkiem do błogosławieństwa każdego narodu i państwa”. „Niech tak będzie dalej” – życzył mówca.

Na pamiątkę pobytu w Hajnówce zwierzchnik RKP podarował cerkwi obraz Włodzimierskiej Ikony Matki Boskiej. Sam również otrzymał od parafian obraz i statuetkę żubra – symbol regionu.

W spotkaniu modlitewnym uczestniczył m.in. związany z tym regionem były marszałek Sejmu, premier i minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz.

Ostatnim punktem trzeciego dnia wizyty było nabożeństwo wieczorne na Świętej Górze Grabarce. Mimo że główne uroczystości Przemienienia Pańskiego odbędą się jutro, już dzisiaj na modlitwę z gościem z Rosji do głównego sanktuarium polskich prawosławnych przybyło kilka tysięcy wiernych.

„Módlmy się do Przeczystej Bogarodzicy, aby katolicy i prawosławni żyli w pokoju i we wzajemnym zrozumieniu” – powiedział patriarcha Cyryl. „Przynoszę wam pozdrowienie i błogosławieństwo Świętej Rusi, przynoszę wam miłość waszych braci i sióstr” – dodał zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Dostojnego gościa powitała najpierw siostra ihumenia Hermiona, przełożona żeńskiego klasztoru na Górze Grabarce, a następnie metropolita Sawa. Przez całą noc na Grabarce trwać będzie nabożeństwo. Jutro rano patriarcha przewodniczyć będzie liturgii na uroczystość Przemienienia Pańskiego.

Uroczystość ta jest obchodzona, podobnie jak w Kościele katolickim, 6 sierpnia, ale w kalendarzu juliańskim, który nadal obowiązuje w większości polskich (i rosyjskich) parafii prawosławnych, dzień ten przypada 19 bm. Prawosławni nazywają to święto potocznie Spasem, a właściwie – świętem Spasa, czyli Zbawiciela. Tradycyjnie jest to dzień największych uroczystości na Grabarce w ciągu całego roku.