Monografia o dziejach literatury i kultury w Częstochowie

„Literatura i kultura w Częstochowie. Częstochowa w literaturze i kulturze”, to tytuł monografii wydanej przez Muzeum Częstochowskie i Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza – Oddział w Częstochowie. Publikacja została przygotowana pod redakcją Elżbiety Hurnikowej, Elżbiety Wróbel oraz Anny Wypych-Gawrońskiej.

Pierwsza taka monografia o dziejach literatury i kultury w Częstochowie jest pokłosiem konferencji naukowej nt. „Częstochowa w literaturze i kulturze-literatura i kultura w Częstochowie”, która odbyła się w październiku 2008 r.

Autorzy tekstów: kulturoznawcy, literaturoznawcy, historycy, badacze dziejów Częstochowy i regionu przybliżają życie literackie i kulturalne w Częstochowie od czasów najdawniejszych po współczesność, dorobek związanych z Częstochową poetów i pisarzy, działalność twórców kultury, zabytki kultury materialnej Częstochowy i regionu, dzieje i rozwój mediów w Częstochowie, miejsce Częstochowy w literaturze i kulturze polskiej oraz aspekt sakralny literatury i kultury Częstochowy.

Środowisko pisarskie „kręgu jasnogórskiego” w XVI i XVII wieku omawia Andrzej J. Zakrzewski. który przybliża takie postacie jak m. in. paulin Mikołaj z Wilkowiecka, autor jednego z najsłynniejszych dramatów staropolskich „Historii o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim” (1580), paulin Piotr Rydzyński (Risinius), autor dzieła historycznego „Historia pulchra (…) Imaginis Mariae”(1523), o. Szymon Mielecki, kopista i kaznodzieja jasnogórski.

Czytelnicy monografii znajdą także tekst, przekład i komentarz do „Pieśni wotywnej ku czci Matki Bożej Jasnogórskiej” Jana Cynerskiego Rachtamowicza (1600-1654).

Beata Łukarska analizuje wybrane przekazy barokowego piśmiennictwa religijnego nt. Ikony Częstochowskiej w perspektywie kultu obrazów maryjnych w Polsce XVII stulecia. Także Renata Bizior przybliża tradycje działalności kaznodziejskiej zgromadzenia paulinów na Jasnej Górze na przykładzie kazań paulina Brunona Osieckiego z pierwszej połowy XVIII wieku.

Ważną część publikacji stanowią teksty przybliżające dorobek pisarzy i twórców kultury związanych z Częstochową. M. in. Jadwiga Mrożek-Myszkowska przedstawia w jaki sposób Częstochowa była obecna w życiu i twórczości Zofii Kossak znanej katolickiej pisarki. Autorka przybliża również wkład Zofii Kossak w odnowienie i rozwój tygodnika katolickiego „Niedziela” po II wojnie światowej.

Ponadto Maria Nasińska i Grażyna Pietruszewska-Kobiela pokazują życie i twórczość znanej poetki Ludmiły Marjańskiej (1923-2005).

Interesujący jest również artykuł Beaty Cisowskiej o życiu i działalności ks. Józefa Adamczyka (1852-1938) redaktora i wydawcy „Dzwonka Częstochowskiego” pierwszego katolickiego czasopisma, jakie regularnie ukazywało się w Częstochowie w latach 1901-1914.