Msza św. w intencji Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza

Ks. płk w st. spocz. January Wątroba przewodniczył w katedrze polowej Wojska Polskiego Mszy św. w intencji Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, żołnierza Legionów Piłsudskiego, uczestnika wojny polsko-bolszewickiej, Marszałka Polski oraz Naczelnego Wodza w czasie wojny obronnej 1939 r. W południe pod tablicą poświęconą Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi przy ul. Sandomierskiej 18, na warszawskim Mokotowie złożone zostały kwiaty. Dziś mija 80. rocznica śmierci Marszałka.

W homilii ks. płk January Wątroba, nawiązując do przypowieści Jezusa o budowaniu domu na skale podkreślał, że dla wierzącego najpewniejszym fundamentem, skałą na której winien budować życie jest Chrystus, a drogowskazem wola Boża, którą w swoim życiu człowiek ciągle musi odkrywać. Ks. Wątroba przypomniał drogę życiową Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. Podkreślił, że swoją życiową drogę odnalazł w żołnierskim powołaniu. – Wiemy jak potoczyła się kampania wrześniowa i dalsze losy Marszałka, a ocena jego działań jest i zapewne długo jeszcze będzie tematem sporów i dyskusji. Niemniej jednak jest to postać wielkiego Polaka i dowódcy, człowieka budującego życie swoje na skale, mocnym fundamencie solidnego wykształcenia, zaangażowania w sprawy Ojczyzny i troski o los drugiego człowieka – powiedział.

Kapelan przywołał słowa Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza: „Starałem się łączyć naród i dać armii poczucie jej wysokiej misji, jako strażniczki naszych swobód. Każdy polski chłopiec, który uczy się modlitwy, uczy się także, iż powinien stać się dobrym żołnierzem, aby móc bronić swego kraju. Nie jest to militaryzm, lecz szlachetne uczucie obowiązku, zrodzone z naszego niebezpiecznego położenia geograficznego, które wymaga od każdego Polaka jak najwyższych zalet obywatela i żołnierza”. – Czyż nie są to słowa na to nasze dziś, naszej Ojczyzny? W 80. rocznicę śmierci Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza stajemy z szacunkiem i z wdzięcznością wpatrujemy się oraz wsłuchujemy w kolejną lekcję historii – mówił ks. płk Wątroba.

We Mszy św. uczestniczył Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, sędzia Bogusław Nizieński, przewodniczący Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych, dr Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN. Obecny był także gen. dyw. Cezary Wiśniewski, zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.

W południe pod tablicą poświęconą Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi przy ul. Sandomierskiej 18, na warszawskim Mokotowie złożone zostały kwiaty. W kamienicy tej znajdowało się mieszkanie, w którym 2 grudnia 1941 r. zmarł Marszałek.

***
Edward Śmigły-Rydz (ur. 11 marca 1886 r. Brzeżanach woj. tarnopolskie – zm. 2 grudnia 1941 r. w Warszawie) był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Od 1908 r. działał w Związku Walki Czynnej, a później w Związku Strzeleckim. Od 1913 r. był Komendantem Okręgu Lwowskiego Związku Strzeleckiego i redaktorem naczelnym pisma „Strzelec”. Zaliczany jest do grona najwybitniejszych dowódców legionowych. Wsławił się dowodzeniem w bitwach pod Laskami-Anielinem, Chyżówkami i Łowczówkiem, stojąc na czele 1. pułku piechoty Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym i aresztowaniu przez Niemców Józefa Piłsudskiego przejął faktyczne kierownictwo obozu polityczno-wojskowego piłsudczyków, stając na czele Polskiej Organizacji Wojskowej.

Był jednym z organizatorów odrodzonego Wojska Polskiego. W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził operacją łotewską w 1919 r. i wyprawą kijowską w 1920 r. W latach 1921–1926 był inspektorem armii w Wilnie, a po 1926 r. – Inspektorem Armii w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych w Warszawie. Po śmierci Józefa Piłsudskiego 12 maja 1935 r. objął funkcję Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, a w listopadzie 1936 r. został Marszałkiem Polski. Był jednym z twórców Obozu Zjednoczenia Narodowego i autorów planu unowocześnienia polskiej armii wobec zagrożenia wojennego.

We wrześniu 1939 r. sprawował funkcję Naczelnego Wodza Wojska Polskiego w nierównym starciu z agresorami niemieckim i sowieckim. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie przekroczył granicę z Rumunią z zamiarem przedostania się do Francji i kontynuowania walki zbrojnej. 18 września 1939 r. został internowany w Rumunii, skąd uciekł w grudniu 1940 r. i przez Węgry przedostał się w 1941 r. do okupowanej Warszawy. Tam podjął próby włączenia się w działania Polskiego Państwa Podziemnego. Zmarł pod konspiracyjnym nazwiskiem Adam Zawisza i spoczął na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Jego prawdziwe dane zostały przywrócone dopiero w 1994 r.

„Niektórzy badacze wysuwali hipotezy o zamordowaniu lub samobójstwie marszałka w czasie jego pobytu w otwockim Domu Sanatoryjnym »Zdrowie« w sierpniu 1942 r. Według oficjalnej wersji marszałek zmarł w grudniu 1941 r. Za jego śmierć w Otwocku mieli odpowiadać oficerowie związani z niechętnym sanacji premierem gen. Władysławem Sikorskim. Córka lekarza, który miał opiekować się w tym sanatorium marszałkiem twierdziła, że Edward Śmigły-Rydz został pochowany obok matki owego lekarza. Faktycznie w tym miejscu znajdował się do lat sześćdziesiątych prosty grób z drewnianym krzyżem i nazwiskiem „Niewiadomski””, mówił w jednym z wywiadów rzecznik IPN dr Rafał Leśkiewicz.

15 listopada 2021 r. IPN na wniosek Urzędu do Spraw Kombatantów przeprowadził prace ekshumacyjne w miejscu pochówku Marszałka w kwaterze 139 na warszawskich Powązkach. Ich celem jest ostateczne rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczących miejsca pochówku.