Mt 10,1-40: Misja Dwunastu. Jezus ustanawia nowych pasterzy ludu

Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia:

¹ Wtedy przywołał do siebie dwunastu swoich uczniów i udzielił im władzy nad duchami nieczystymi, aby je wypędzali i leczyli wszystkie choroby i wszelkie słabości. ² A oto imiona dwunastu apostołów: pierwszy Szymon, zwany Piotrem, i brat jego Andrzej, potem Jakub, syn Zebedeusza, i brat jego Jan, ³ Filip i Bartłomiej, Tomasz i celnik Mateusz, Jakub, syn Alfeusza, i Tadeusz, ⁴ Szymon Gorliwy i Judasz Iskariota, ten, który Go zdradził. ⁵ Tych to Dwunastu wysłał Jezus, dając im następujące wskazania: «Nie idźcie do pogan i nie wstępujcie do żadnego miasta samarytańskiego! ⁶ Idźcie raczej do owiec, które poginęły z domu Izraela. ⁷ Idźcie i głoście: „Bliskie już jest królestwo niebieskie”. ⁸ Uzdrawiajcie chorych, wskrzeszajcie umarłych, oczyszczajcie trędowatych, wypędzajcie złe duchy! Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie! ⁹ Nie zdobywajcie złota ani srebra, ani miedzi do swych trzosów. ¹⁰ Nie bierzcie na drogę torby ani dwóch sukien, ani sandałów, ani laski! Wart jest bowiem robotnik swej strawy. ¹¹ A gdy przyjdziecie do jakiegoś miasta albo wsi, wywiedzcie się, kto tam jest godny, i u niego zatrzymajcie się, dopóki nie wyjdziecie. ¹² Wchodząc do domu, przywitajcie go pozdrowieniem. ¹³ Jeśli dom na to zasługuje, niech zstąpi na niego pokój wasz; jeśli zaś nie zasługuje, niech pokój wasz powróci do was! ¹⁴ Gdyby was gdzie nie chciano przyjąć i nie chciano słuchać słów waszych, wychodząc z takiego domu albo miasta, strząśnijcie proch z nóg waszych! ¹⁵ Zaprawdę, powiadam wam: Ziemi sodomskiej i gomorejskiej lżej będzie w dzień sądu niż temu miastu. ¹⁶ Oto Ja was posyłam jak owce między wilki. Bądźcie więc roztropni jak węże, a nieskazitelni jak gołębie! ¹⁷ Miejcie się na baczności przed ludźmi! Będą was wydawać sądom i w swych synagogach będą was biczować. ¹⁸ Nawet przed namiestników i królów będą was wodzić z mego powodu, na świadectwo im i poganom. ¹⁹ Kiedy was wydadzą, nie martwcie się o to, jak ani co macie mówić. W owej bowiem godzinie będzie wam poddane, co macie mówić, ²⁰ gdyż nie wy będziecie mówili, lecz Duch Ojca waszego będzie mówił przez was. ²¹ Brat wyda brata na śmierć i ojciec syna; dzieci powstaną przeciw rodzicom i o śmierć ich przyprawią. ²² Będziecie w nienawiści u wszystkich z powodu mego imienia. Lecz kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony. ²³ Gdy was prześladować będą w tym mieście, uciekajcie do innego. Zaprawdę, powiadam wam: Nie zdążycie obejść miast Izraela, nim przyjdzie Syn Człowieczy. ²⁴ Uczeń nie przewyższa nauczyciela ani sługa swego pana. ²⁵ Wystarczy, jeśli uczeń będzie jak jego nauczyciel, a sługa jak pan jego. Jeśli pana domu przezwali Belzebubem, o ileż bardziej jego domowników tak nazwą. ²⁶ Więc się ich nie bójcie! Nie ma bowiem nic zakrytego, co by nie miało być wyjawione, ani nic tajemnego, o czym by się nie miano dowiedzieć. ²⁷ Co mówię wam w ciemności, powtarzajcie na świetle, a co słyszycie na ucho, rozgłaszajcie na dachach! ²⁸ Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, lecz duszy zabić nie mogą. Bójcie się raczej Tego, który duszę i ciało może zatracić w piekle. ²⁹ Czyż nie sprzedają dwóch wróbli za asa? A przecież żaden z nich bez woli Ojca waszego nie spadnie na ziemię. ³⁰ U was zaś nawet włosy na głowie wszystkie są policzone. ³¹ Dlatego nie bójcie się: jesteście ważniejsi niż wiele wróbli. ³² Do każdego więc, który się przyzna do Mnie przed ludźmi, przyznam się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. ³³ Lecz kto się Mnie zaprze przed ludźmi, tego zaprę się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. ³⁴ Nie sądźcie, że przyszedłem pokój przynieść na ziemię. Nie przyszedłem przynieść pokoju, ale miecz. ³⁵ Bo przyszedłem poróżnić syna z jego ojcem, córkę z matką, synową z teściową; ³⁶ i będą nieprzyjaciółmi człowieka jego domownicy. ³⁷ Kto kocha ojca lub matkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie godzien. I kto kocha syna lub córkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie godzien. ³⁸ Kto nie bierze swego krzyża, a idzie za Mną, nie jest Mnie godzien. ³⁹ Kto chce znaleźć swe życie, straci je; a kto straci swe życie z mego powodu, znajdzie je. ⁴⁰ Kto was przyjmuje, Mnie przyjmuje; a kto Mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który Mnie posłał.

Krytyka literacka:

• Kontekstem poprzedzającym powyższy fragment jest szeroki opis publicznej działalności Jezusa, którą można określić jako nauczanie (Mt 5 – 7) i uzdrawianie (Mt 8 – 9). Podsumowaniem tego okresu jest wiersz: „Tak Jezus obchodził wszystkie miasta i wioski. Nauczał w tamtejszych synagogach, głosił Ewangelię o królestwie i leczył wszystkie choroby i wszystkie słabości” (Mt 9,35). Kontekst następujący zawiera rozdział 11, który jest wprowadzeniem do ważnego tematu prawdziwej tożsamości Jezusa.
• Analizowana perykopa (Mt 10,1-40) rozpoczyna nowy etap w działalności Jezusa. W obliczu kryzysu przywództwa w Izraelu, Pan Jezus ustanawia nowych pasterzy ludu – Dwunastu Apostołów, którzy będą realizować misję samego Jezusa. Kompozycja literacka tego fragmentu wskazuje na cztery części: pierwszą (w. 1-8) – udzielenie władzy Apostołom; drugą (w. 9-15) – pouczenia misyjne; trzecią (w. 16-33) – instrukcje w obliczu prześladowań; oraz czwartą (w. 34-40) – warunki bycia uczniem.

Orędzie teologiczne:

• Główny motyw teologiczny: Apostołowie uczestniczą w misji samego Jezusa!
• W pierwszej części analizowanego fragmentu, centralnym elementem figury retorycznej zwanej „chiazmem” (9,35 – 10,8) jest zdanie: „[Jezus] udzielił im władzy” (w. 1). Dzięki tej władzy Apostołowie mogą kontynuować misję, którą Jezus otrzymał od swojego Ojca. Jest to misja uobecniania królestwa niebieskiego poprzez głoszenie nauki (w. 7) oraz szeroko pojęte uzdrawianie (w. 8).
• Druga część (w. 9-15) zawiera zakazy i nakazy, poprzez które Jezus uczy swoich uczniów jak mają realizować powierzoną sobie misję. Droga Apostołów ma być pełna prostoty i zaufania Bogu, który troszczy się o tych, których posyła (w. 9-10). Ich pozdrowienie będzie zapowiedzią mesjańskiego pokoju (w. 12-13, por. Iz 52,7), który spocznie na tych, którzy są tego godni. Natomiast niegościnność wobec Apostołów będzie surowo ukarana w dzień sądu – tak, jak odrzucenie samego Jezusa (w. 14-15).
• W trzeciej części (w. 16-33) rozbudowany jest temat wrogości wobec Apostołów. Poprzez swoje szczegółowe uwagi, Jezus przygotowuje uczniów do prześladowań, które są wpisane w powierzoną im misję. Z jednej strony Jezus wskazuje na swoje cierpienia, w których uczestniczyć będą Jego uczniowie (w. 24-25), ale z drugiej strony dodaje im otuchy, której On sam doświadcza w relacji miłości ze swoim niebieskim Ojcem (w. 29-31). W ten sposób Jezus umacnia Apostołów, aby tak jak On pozostali do końca wierni swojej misji (w. 32-33).
• Ostatnia część (w. 32-40) zawiera warunki bycia Apostołem. Przylgnięcie ucznia do Jezusa powinno być całkowite, nawet kosztem odrzucenia przez najbliższych – rodzinę i przyjaciół (w. 35-37), oraz powinno odznaczać się gotowością na cierpienie – noszenie swego krzyża (w. 38).
• Podsumowaniem głównego orędzia teologicznego analizowanej perykopy jest werset: „Kto was przyjmuje, Mnie przyjmuje; a kto Mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który Mnie posłał” (w. 40). Jezus całkowicie utożsamia się ze swoimi uczniami, którzy uczestniczą w misji, którą On sam otrzymał od swojego Ojca.

Ojcowie Kościoła:

• „[Jezus] udzielił im władzy” (Mt 10,1). Już w I wieku św. Klemens Rzymski wyjaśniał w swoimi liście do Kościoła w Koryncie kwestię sukcesji apostolskiej. Napisał: „[Apostołowie] nauczając po różnych krajach i miastach spośród pierwocin [swojej pracy] wybierali ludzi (…) i ustanawiali ich biskupami i diakonami dla przyszłych wierzących (…), a później dodali jeszcze zasadę, że kiedy oni umrą, inni wypróbowani mężowie mają przejąć ich posługę”.
• „… u niego zatrzymajcie się, dopóki nie wyjdziecie” (Mt 10,11). W swojej homilii św. Chryzostom tłumaczy, że Apostoł wstępując do nowego miasta powinien wyszukać sobie mieszkanie u ludzi godnych powagi swojej misji. Nie powinien jednak zmieniać miejsca swego pobytu, aby nie stwarzać wrażenia, że szuka sobie lepszego miejsca, i aby w ten sposób nie uchybić swojej reputacji godnej Ewangelii.
• „Co mówię wam w ciemności, powtarzajcie na świetle, a co słyszycie na ucho, rozgłaszajcie na dachach!” (Mt 10,27). Św. Chryzostom wyjaśnia tę figurę stylistyczną jako kontrast pomiędzy „cichym i lokalnym” nauczaniem samego Jezusa, a powszechnym głoszeniem Ewangelii przez Jego uczniów, która dzięki nim dotrze aż do krańców ziemi.

Historia i sztuka:

Galeria zdjęć (2 zdjęć)

Życie i nauczanie Kościoła:

• W Konstytucji dogmatycznej o Kościele Soboru Watykańskiego II (punkt 19), Kościół naucza o swojej hierarchicznej strukturze, która ma swoje źródło w misji Apostołów: „Pan Jezus, modląc się do Ojca i powołując do siebie tych, których sam zechciał, ustanowił Dwunastu, aby z Nim byli i aby posłani przez Niego głosili królestwo Boże. Apostołów tych ustanowił jako kolegium, czyli jako stały zespół, na którego czele postawił wybranego spośród nich Piotra. Posłał ich najpierw do synów Izraela, a potem do wszystkich narodów, aby mając udział w Jego władzy, wszystkie ludy czynili Jego uczniami, uświęcali je i nimi kierowali, i w ten sposób krzewili Kościół oraz posługując, pasterzowali mu pod kierownictwem Pana przez wszystkie dni aż do skończenia świata”.
• W kontekście udzielania sakramentu namaszczania chorych Kościół uczy: „Chrystus wzywa swoich uczniów, by szli za Nim, niosąc z kolei własny krzyż. Idąc za Nim, uzyskują oni nowe spojrzenie na chorobę i chorych. Jezus wprowadza ich w swoje ubogie i poświęcone służbie życie oraz czyni uczestnikami swej posługi współczucia i uzdrawiania: «Oni… wyszli i wzywali do nawrócenia. Wyrzucali też wiele złych duchów oraz wielu chorych namaszczali olejem i uzdrawiali» (Mk 6,12-13)” (KKK 1506).

Refleksja do modlitwy:

• Bóg powołuje każdego człowieka do wyjątkowej relacji ze sobą. Czy zastanawiałem się, jaka jest moja życiowa misja? Jakie jest moje powołanie?
• Droga powołania nie jest łatwa. Jezus stawia wysokie wymagania, ale także wzmacnia i udziela potrzebnego wsparcia. Czy potrafię dostrzec w moim życiu momenty, gdy Jezus stawiał mi wymagania? Jak sobie z nimi radziłem? Czy doświadczyłem Jego pomocy i łaski?
• Podziękuję Jezusowi za to, że pozwala mi uczestniczyć w misji bycia chrześcijaninem.

Lektura poszerzająca:

• Mitch – E. Sri, Ewangelia według św. Mateusza. Katolicki Komentarz do Pisma Świętego, przekł. E. Litak, Poznań 2019, s. 133-147.
• Rucki, M., „Apostołowie dowodem boskości Jezusa (Mt 10, 2)”, Wrocławski Przegląd Teologiczny 22/2 (2014) s. 119-137.

Opracował ks. dr Łukasz Darowski SDS

Widok z góry Garizim na historyczne ziemie Samarytan. Fot. ks. Marcin Zieliński