Musica Divina – festiwal Muzyki dawnej w Krakowie

„Festiwal Musica Divina w każdej swojej odsłonie opowiada o tradycji, nawet wtedy gdy nie traktuje jej jako hasła przewodniego” – mówi Łukasz Serwiński, dyrektor artystyczny Festiwalu Musica Divina, który odbywa się właśnie w Krakowie. W rozmowie z KAI opowiada o krakowskim festiwalu muzyki dawnej, temacie przewodnim – „Traditio”, a także okolicznościach organizacji wydarzenia w obliczu pandemii koronawirusa.

Dawid Gospodarek (KAI): Festiwal Musica Divina w tym roku odbywa się pod hasłem „Traditio”. Co o tradycji mówią zaplanowane koncerty, poszczególni artyści? Skąd w ogóle pomysł na taki temat?

Łukasz Serwiński: Festiwal Musica Divina w każdej swojej odsłonie opowiada o tradycji, nawet wtedy gdy nie traktuje jej jako hasła przewodniego. W tym roku chcieliśmy jednak zachęcić do wspólnego pogłębionego namysłu nad tym, czym jest tradycja na gruncie muzyki sakralnej, w jakich (niecodziennych) kontekstach można ją znaleźć, co zrobić by nadal była dla nas ważna i sycąca. W planach była kontemplacja odległych stylistycznie i geograficznie tradycji, o wspólnym duchowym i tekstowym korzeniu – od Rosji i Armenii po Półwysep Iberyjski. Jednak ze względu na oczywiste trudności i obostrzenia zredukowaliśmy to muzyczne tournée do państw Europy Zachodniej. Cel pozostał mimo wszystko ten sam – opowiadać o tradycji: zachwycającą muzyką, tekstami w książce programowej, spotkaniami z artystami, których chcemy konfrontować z ich rozumieniem tego terminu.

KAI: Tradycja kojarzy się bardzo katolicko, tymczasem zespół Jerycho zaprezentuje pieśni z protestanckich kancjonałów. Czym cechuje się ta muzyka? Dlaczego jest warta ekumenicznej ciekawości katolików?

– Ten pozorny paradoks wyjaśnia słuchaczom Bartosz Izbicki w swoim tekście zapowiadającym program. Podczas koncertu Jerycho & Morgaine zabrzmi w większości muzyka skodyfikowana w XVI-wiecznych kancjonałach protestanckich – da się w nich dostrzec wielorakie i zaskakujące powiązania z katolicką tradycją pieśniową. Stało się tak głównie poprzez wspólnotę języka ojczystego. Śpiew w językach narodowych nie powstał przecież w stylistycznej i tekstowej próżni – a to właśnie taki rodzaj śpiewu stał się podstawą zreformowanej liturgii protestanckiej. W kształtowaniu oblicza polskiej muzyki protestanckiej wzięli udział wybitni kompozytorzy epoki, jak chociażby Cyprian Bazylik czy Wacław z Szamotuł – warto pamiętać, że obydwaj odebrali swoją edukację muzyczną w instytucjach katolickich.

Sądzę, że koncert Jerycho to świetna okazja, by spojrzeć na naszą wspólną katolicko-protestancką tradycję z nowej perspektywy wzajemnego szacunku dla wspólnego korzenia i wspólnego dziedzictwa.

KAI: Oprócz muzyki zaplanowaliście też strawę dla intelektu, dyskusje i spotkania z artystami. Jak przebiegają te spotkania, jaki jest ich cel?

– Spotkania w ramach cyklu Musica Divina przed hejnałem prowadzi dziennikarz muzyczny Mateusz Borkowski. To jemu zawdzięczamy merytoryczną warstwę rozmowy, w czasie której prowokuje artystów do pogłębienia kontekstu programów koncertowych, opowiedzenia o swoich osobistych przeżyciach związanych z wykonywaniem muzyki, a także, last but not least, o tym, jak oni postrzegają rolę tradycji w ich artystycznym życiu. Spotkania są otwarte, istnieje możliwość zadawania pytań – są zatem świetną szansą na bliższy kontakt publiczności z wykonawcami, a takie spotkania zawsze są inspirujące i odkrywcze dla obydwu stron. Rozmowy są profesjonalnie tłumaczone, więc bariera językowa jest zneutralizowana.

KAI: Jak w obliczu pandemii wyglądały przygotowania do festiwalu i sam festiwal? Mimo obostrzeń sanitarnych udało Wam się ściągnąć również zagranicznych artystów…

– Jak większość instytucji organizujących wydarzenia międzynarodowe i masowe, po raz pierwszy musieliśmy się mierzyć z tak ogromną niepewnością, zmienną rzeczywistością prawną i koniecznością wielokrotnych i nagłych zmian w programie. Jednakże w odróżnieniu od innych festiwali zdecydowaliśmy się zrezygnować z transmisji koncertów i jakiejkolwiek formy uczestnictwa w wydarzeniach festiwalowych sieci zastępującej rzeczywiste spotkanie.

Sądzę, że ta wirtualna formuła wydarzeń po wielu miesiącach izolacji i konieczności wpatrywania się w ekrany po prostu przestała już działać i angażować. Postanowiliśmy zaryzykować organizację podróży międzynarodowych w czasie pandemii – to niełatwy i bardzo stresujący temat, ale wierzę, że nasz wysiłek nie pójdzie na marne i koncerty odbędą się bez przeszkód, mimo zaostrzającej się sytuacji epidemicznej w Polsce i na świecie.

Wszyscy jesteśmy stęsknieni za bezpośrednim uczestnictwem w kulturze – zachowujemy przy tym wszelkie ogólne wytyczne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dlatego wierzę, że nawet w tych trudnych okolicznościach bezpieczne uczestnictwo w wydarzeniach Musica Divina jest możliwe.

***
Koncerty Musica Divina 2020 odbędą się w krakowskich świątyniach. Wszystkie wydarzenia w ramach Festiwalu są nieodpłatne. 4 października o godz. 13:00 w kościele Nawrócenia św. Pawła na Stradomiu zostanie odprawiona Msza święta festiwalowa.

Szczegółowy program festiwalu Musica Divina 2020 i wejściówki dostępne są na stronie www.musicadivina.pl.

Fundacja inCanto powstała, by „zachwycać muzyką, a poprzez zachwyt wskazywać na Boga, który jest źródłem wszelkiego piękna”. Obok organizacji festiwalu Musica Divina organizacja prowadzi także projekty wydawnicze i chce pełnić ważną rolę dla środowiska pasjonatów muzyki liturgicznej, stanowiąc miejsce twórczego spotkania i realizowania śmiałych pomysłów, a także dialogu bez wzajemnych uprzedzeń w imię wspólnej idei.