Muzyczny Feniks dla gnieźnieńskiego Chóru Prymasowskiego

Chór Prymasowski przy Bazylice Archikatedralnej w Gnieźnie został uhonorowany Muzycznym Feniksem Specjalnym. Nagrodę przyznano w uznaniu zasług na rzecz wytrwałego i godnego pielęgnowania tradycji muzycznych istniejących w katedrze gnieźnieńskiej oraz za tworzenie prawdziwej wspólnoty duchowej i twórczej, nieustanny rozwój bogatego repertuaru muzycznego i poziomu artystycznego.

„Dziękuję w imieniu całego Chóru Kapitule Stowarzyszenia Wydawców Katolickich za to wyróżnienie, które odczytuję jako docenienie pracy nie tylko osób dziś tworzących ten zespół, ale również poprzednich pokoleń” – mówił dyrektor Chóru Prymasowskiego ks. kan. Dariusz Sobczak wyrażając również wdzięczność śpiewakom za ich zaangażowanie i dzielenie się talentem.

„Śpiewem i muzyką staramy się propagować wartości chrześcijańskie, a tworząc rodzinę chóralną być dla siebie nawzajem wsparciem. Z pewnością jest to także doświadczenie Kościoła jako wspólnoty wiary. Jestem wdzięczny śpiewakom za ich cotygodniowe poświęcenie i uświetnianie liturgii katedralnej przez cały rok. Jak mawiał mój poprzednik ks. prof. Ireneusz Pawlak: liturgia bez muzyki jest jak ogród bez kwiatów, jak niebo bez słońca, jak dzwon bez serca. Chciałbym, aby to docenienie naszej działalności stało się zachętą do przybycia nowych śpiewaków spośród młodzieży i dorosłych, bo przecież muzyka to najpiękniejsza ze sztuk, a wielcy kompozytorzy zawsze mieli ambicję stworzenia czegoś na chwałę Pana Boga” – dodaje ks. Sobczak.

Ogłoszenie laureatów tegorocznych Feniksów – nagród przyznawanych przez Stowarzyszenie Wydawców Katolickich, miało miejsce tuż po otwarciu XXVII Targów Wydawców Katolickich, które w dniach 29 września – 2 października odbywają się w Warszawie. Uroczysta gala wręczenia statuetek odbędzie się w sobotę 1 października o godz. 19.30 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie.

Nagroda Stowarzyszenia Wydawców Katolickich FENIKS została przyznana po raz pierwszy w 1999 roku, choć już rok wcześniej wydawcy katoliccy przyznali swe pierwsze wyróżnienia i nagrody. Rok później, w drugim roku istnienia nagrody [1999], dla podkreślenia odradzania się literatury religijnej, przez wiele lat marginalizowanej, spychanej do kościelnego undergroundu lub wprost prześladowanej przez totalitarny system komunistyczny, oraz z uwagi na budzenie się do życia wydawnictw katolickich, które wcześniej nie mogły normalnie funkcjonować z powodów wymienionych już wyżej, postanowiono, iż ta nagroda honorująca wybitne osiągnięcia edytorskie z zakresu literatury religijnej będzie nosiła miano FENIKSA.

Chór Prymasowski przy Bazylice Archikatedralnej w Gnieźnie powstał w kwietniu 1914 roku. Chór wywodzi się z kapel muzycznych istniejących w katedrze gnieźnieńskiej już w XVI wieku, natomiast jako etatowy zespół pod nazwą Capella Musices Ecclesiae Metropolitanae Gnesnensis działał już od 1629 roku. Kapele odegrały bardzo ważną rolę w kształtowaniu kultury muzycznej Kościoła w Polsce i na świecie. W 1810 roku Kapituła katedralna postanowiła zmienić nazwę z Capella Musices na Bursa Musicorum, która w 1835 roku. została przekształcona w Chór Kościoła Metropolitalnego Gnieźnieńskiego, składający się z kapeli instrumentalnej i głosów wokalnych. Na skutek reformy cecyliańskiej w 1914 roku ówczesny dyrektor muzyki ks. Stanisław Tłoczyński rozwiązał orkiestrę katedralną, a rozbudował chór. Odtąd muzykę w katedrze wykonywał Chór Archikatedralny, który z inicjatywy bł. Stefana Wyszyńskiego przyjął nazwę Chóru Prymasowskiego, kiedy to urząd prymasowski był celowo przez ówczesne władze poniżany. Jest to jedyny zespół mieniący się tą nazwą i jest związany bezpośrednio z każdym kolejnym Prymasem Polski. Warto nadmienić, że bł. Stefan Wyszyński otaczał chór wręcz ojcowską opieką, zapraszając śpiewaków do swojej rezydencji w Warszawie i Gnieźnie, sam usługując im przy stole i finansując zespołowi coroczne wycieczki, jako nagrodę za ich pracę.

Chór jest prowadzony przez dyrektorów muzyki, którzy są mianowani przez arcybiskupów gnieźnieńskich. Urząd ten pełnili kolejno: ks. kan. Stanisław Tłoczyński (1914-1958), ks. inf. Władysław Zientarski (1959-1965), ks. prof. dr hab. Ireneusz Pawlak (1965-1970), ks. kan. Ryszard Figiel (1970-2008), ks. kan. Dariusz Sobczak (od 2008). Dzięki postawie dwóch pierwszych dyrektorów zachowały się bogate muzykalia, które zostały ocalone od zniszczenia ich przez Niemców podczas II wojny światowej, a mianowicie ks. S. Tłoczyński wywiózł najcenniejsze zbiory nut na Jasną Górę, gdzie przez lata wojny animował u paulinów kulturę, natomiast ks. W. Zientarski ocalił pozostałe muzykalia ze zgliszcz wojennych.

Zespołowi śpiewaczemu towarzyszą akompaniatorzy, którzy zazwyczaj pełnią funkcję organisty tytularnego Bazyliki Prymasowskiej. Należą do nich: Arthur Zepke (1914-1923), Teoophil Barczyński (1923-1939), Stanisław Jerzy Bury-Burczyński (1945-1953); muzycy nieetatowi proszeni przez dyrektora o akompaniowanie chórowi: Klemens Waberski (1953-1958), Andrzej Galantowicz, Helena Szymczak, Jacek Weiss, Tadeusz Ochowiak (do 1963); kolejni organiści tytularni: Antoni Kowalicki (1963-1974), Longin Kosiński (1974-2005), Ryszard Superczyński (od 2005).

Chór Prymasowski z racji wykonywania muzyki liturgicznej w każdą niedzielę i uroczystości posiada bogaty repertuar muzyczny. Wykonuje m.in. utwory: Wacława z Szamotuł, M. Zwierzchowskiego, G.G. Gorczyckiego, L. Hasslera, J.S. Bacha, G.F. Haendla, W.A. Mozarta, J. Haydna, J. Różyckiego, L. van Beethovena, F. Schuberta, C. Francka, G. Pucciniego, G. Faure, A. Loyda Webera, V. Miseracha, M. Frisiny, S. Kwiatkowskiego, H. Botora i wielu innych kompozytorów.

Na przestrzeni lat ten chór, choć jest zespołem amatorskim, utrzymuje się na dość wysokim poziomie artystycznym dzięki dobrze prowadzonej emisji głosu. Obecnie zespół śpiewaczy liczy ok. 50 członków, tworząc prawdziwą wspólnotę, wspierającą się wzajemnie, nie mającą dystansu pomiędzy młodymi i starszymi śpiewakami. Chórzyści wiążą nierzadko całe swoje życie z tym zespołem, czego dowodem są jubileusze pracy śpiewaczej: 25-lecia, 50-lecia, a nawet 60-lecia.

Zespół za swoją działalność był wyróżniony przez kolejnych Prymasów Polski Medalem Prymasowskim „Za zasługi dla Kościoła i Narodu” oraz Medalem Koronacyjnym Prezydenta Miasta Gniezna. W 2014 roku zespół obchodził jubileusz 100-lecia istnienia, z tej okazji został odznaczony Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, przyznanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzatę Omilanowską.