Nagroda Sacharowa dla białoruskiej opozycji

Białoruska opozycja, protestująca przeciwko sfałszowanym wyborom prezydenckim, została laureatem tegorocznej Nagrody Sacharowa, przyznawanej przez Parlament Europejski „za wolność myśli”. Wręczenie nagrody odbędzie się 16 grudnia w Strasburgu.

Europosłowie nagrodzili opozycję reprezentowaną przez Radę Koordynacyjną – „inicjatywę odważnych kobiet” i osobistości społeczeństwa obywatelskiego. Przewodzą oni bezprecedensowego ruchowi protestu po wyborach z 9 sierpnia, których oficjalnym zwycięzcą został ponownie Aleksandr Łukaszenka.

Jednocześnie 21 października wieczorem europosłowie przyjęli rezolucję (602 głosy za, przy 44 przeciw), domagającą się zwieszenia negocjacji Unii Europejskiej z Białorusią na temat uprzywilejowanego partnerstwa do czasu, aż zostaną zorganizowane nowe, wolne i sprawiedliwe, wybory prezydenckie, czego domaga się także białoruska opozycja. Parlament Europejski oświadczył też, że Łukaszenka nie będzie już prezydentem, gdy 5 listopada br. wygaśnie jego dotychczasowy mandat. Uznał również, że ponad połowę głosów w wyborach otrzymała Swiatłana Cichanouska i to ona jest prezydentem wybranym przez naród.

Kandydatami do tegorocznej nagrody byli także: chaldejski arcybiskup Mosulu w Iraku Nadżib Mikhael Moussa, walcząca o ochronę środowiska w Hondurasie Berta Cáceres oraz polscy działacze LGBTI.

Białoruską opozycję, reprezentowaną przez Radę Koordynacyjną zgłosiły trzy grupy parlamentarne – Europejskiej Partii Ludowej, Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów oraz liberałów z Odnówmy Europę.

Nagroda za wolność myśli nosi imię rosyjskiego fizyka i laureata Pokojowej Nagrody Nobla z 1975 r. Andrieja Sacharowa (1921-1989). Jest przyznawana corocznie od 1988 r. przez Parlament Europejski osobom i instytucjom, które w sposób szczególny działają na rzecz praw człowieka i ochrony mniejszości, poszanowania prawa narodów i wolności duchowej. Wysokość nagrody wynosi 50 tys. euro. Tradycyjnie jest ona wręczana podczas grudniowego posiedzenia Parlamentu Europejskiego przez jego przewodniczącego. Poprzez tę nagrodę europosłowie pragną wspierać prawa człowieka i demokrację na całym świecie.

Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody im. Sacharowa są m.in. były sekretarz generalny ONZ Kofi Annan i były prezydent RPA Nelson Mandela. W 2011 r. nagrodę otrzymało pięciu reprezentantów „arabskiej wiosny” z Egiptu, Libii, Tunezji i Syrii, a w 2012 r. – dwoje irańskich obrońców praw człowieka: adwokatka więzionych opozycjonistów Nasrin Sotoudeh i reżyser Dżafar Panahi. Nie mogli oni osobiście odebrać swojej nagrody, podobnie jak opozycyjna grupa kubańskich kobiet „Damy w bieli”. Przyznaną im w 2005 r. przez Parlament Europejski Nagrodę mogła odebrać dopiero po ośmiu latach, w kwietniu 2013 r., ich rzeczniczka Berta Soler.

W 2013 r. Nagrodę Sacharowa otrzymała 16-letnia Pakistanka walcząca o prawo do edukacji dziewcząt, Malala Yousafzai, która w rok później została laureatką Pokojowej Nagrody Nobla, natomiast w 2016 r. dwie działaczki praw człowieka z Iraku: jazydki 23-letnia Nadia Murad Basee Taha ( laureatka tegorocznej Pokojowej Nagody Nobla) i 19-letnia Lamiya Aji Bashar. W 2018 r. nagrodę przyznano opozycji demokratycznej i więźniom politycznym w Wenezueli, a w 2019 r. ukraińskiemu reżyserowi Olegowi Sencowowi, skazanemu w Rosji na 20 lat więzienia za rzekome planowanie zamachów terrorystycznych.