Niemieccy biskupi w 85. rocznicę „nocy kryształowej”: Nigdy więcej!

W 85. rocznicę pogromu Żydów w III Rzeszy tzw. „nocy kryształowej” (Reichspogromnacht) przewodniczący Niemieckiej Konferencji Biskupów Niemiec, bp Georg Bätzing, wezwał do zwiększenia wysiłków na rzecz zwalczania antysemityzmu. „Nawet 85 lat po nocy kryształowej antysemityzm jest nadal rzeczywistością społeczną i nadal zagraża życiu i mieniu Żydów w tym kraju. Nie możemy się z tym pogodzić” – stwierdził biskup Limburga.

Publikujemy polskie tłumaczenie przesłania bp. Bätzinga:

„85 lat temu, w nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku, w całych Niemczech płonęły synagogi i sale modlitewne, członkowie SS i SA, ale także podburzeni obywatele, zniszczyli i splądrowali tysiące żydowskich sklepów i domów oraz zbezcześcili cmentarze. Setki Żydów zostało zamordowanych, rannych i maltretowanych; wielu popełniło samobójstwo z rozpaczy. W kolejnych dniach około 30 000 Żydów zostało uwięzionych i deportowanych do obozów koncentracyjnych. „Noc kryształowa” została zaplanowana i zorganizowana przez narodowosocjalistycznych władców; oznaczała przejście od prawnego i społecznego wykluczenia do otwartego prześladowania ludności żydowskiej.

Wspomnienie „nocy kryształowej” napełnia mnie bólem. Tysiące Niemców grabiło i plądrowało ulice tej nocy wyłącznie w celu zniszczenia żydowskich instytucji i znęcania się nad ludnością żydowską. Jeszcze większa była liczba osób, które przyglądały się grabieżom i ekscesom przemocy, nie interweniując. Niemieccy biskupi również milczeli tej nocy i w kolejnych dniach. Ks. Bernhard Lichtenberg, proboszcz berlińskiej katedry, był i pozostał jednym z niewielu, którzy podnieśli głos, by zaprotestować przeciwko niesprawiedliwości. Milczenie Kościoła katolickiego w Niemczech w sprawie prześladowań Żydów zawstydza mnie.

Żyjemy obecnie w demokratycznym państwie konstytucyjnym, którego ustawa zasadnicza czyni godność ludzką i poszanowanie praw człowieka podstawą wszelkich działań państwa. Synagogi i instytucje żydowskie podlegają ochronie państwowych służb bezpieczeństwa. Jednak fakt, że muszą one być nadal chronione, pokazuje, że nawet 85 lat po „nocy kryształowej” antysemityzm jest nadal rzeczywistością społeczną i nadal zagraża życiu i mieniu Żydów w tym kraju. Nie możemy się z tym pogodzić.

W ostatnich latach liczba antysemickich przestępstw, ataków i zniewag poniżej poziomu odpowiedzialności karnej znacznie wzrosła. W ostatnich tygodniach byliśmy świadkami tego, jak morderstwo i wzięcie Żydów jako zakładników przez organizację terrorystyczną Hamas spotkało się z radością na niemieckich ulicach i propagowaniem czystej nienawiści do Żydów. Antyżydowskie mity spiskowe od dawna uważane za przeszłość są rozpowszechniane na stronach internetowych i w niektórych mediach społecznościowych. Antyżydowskie uprzedzenia utrzymują się również w życiu codziennym. Niektóre stereotypy są często bezmyślnie przekazywane kolejnym pokoleniom. Jak bolesne i wyczerpujące musi być dla Żydów wielokrotne konfrontowanie się z tymi samymi zniekształconymi obrazami, tymi samymi uprzedzeniami i tymi samymi oskarżeniami i wciąż muszą obawiać się o swoje dobre samopoczucie.

Od kilku dziesięcioleci europejska historia kolonialna i jej konsekwencje, które są odczuwalne do dziś, są przedmiotem debat historycznych i intelektualnych zarówno w Europie, jak i w krajach dawniej skolonizowanych. Zwiększyło to publiczną świadomość brutalności rządów kolonialnych i długoterminowych konsekwencji wyzysku i rasizmu, które nie zostały jeszcze przezwyciężone. Jednak niektórzy działacze postkolonialni przyjmują bardzo jednostronny pogląd na konflikt na Bliskim Wschodzie, który nie jest wolny od antysemityzmu, związanego z Izraelem. Potrzebujemy większej wrażliwości w debatach historycznych, teologicznych i politycznych na wszystko, co promuje antysemityzm.

Tak jak niezbędna jest państwowa ochrona instytucji żydowskich i prawne ściganie przestępstw antysemickich, nie możemy pozostawiać walki z wrogością wobec Żydów samemu państwu. Antysemityzm jest atakiem na uniwersalne wartości naszego współistnienia, atakiem na ludzką godność. Ochrona tych wartości w codziennym życiu oznacza nieodwracanie wzroku, gdy Żydzi są atakowani i niemilczenie, gdy są oczerniani. Antysemityzm jest hańbą dla naszego społeczeństwa, którą możemy pokonać tylko razem.

W przeszłości chrześcijańskie nauczanie odgrywało znaczącą rolę w powstawaniu i utrwalaniu postaw antyżydowskich, które zbyt często przybierały gwałtowny charakter w czasach kryzysu. Kościół katolicki wyraźnie zdystansował się od tego antyjudaizmu podczas Soboru Watykańskiego II (1962-1965) i w kolejnych dziesięcioleciach, przyczyniając się do powstania kultury dialogu między Żydami i chrześcijanami, zwłaszcza w Niemczech. Papież Franciszek wymyślił pamiętne zdanie: „Żaden chrześcijanin nie może być antysemitą”. Nie wystarczy jednak tylko potępić antysemityzm moralnie i teologicznie; naszym obowiązkiem jako chrześcijan jest raczej aktywna praca na rzecz jego przezwyciężenia.

Dlatego zwracam się do parafii, stowarzyszeń katolickich i instytucji edukacyjnych, pracowników kościelnych i nauczycieli religii, aby zajęli stanowisko przeciwko antysemityzmowi i – tam, gdzie to możliwe – szukali kontaktu i dialogu ze społecznościami żydowskimi. W imieniu Kościoła katolickiego w Niemczech mówię: „Jako Kościół będziemy przeciwstawiać się wszelkim formom antysemityzmu wszelkimi dostępnymi nam środkami. Nigdy więcej nie wolno antagonizować i grozić Żydom w Niemczech. Nigdy więcej! To musi być dla nas trwałe zobowiązanie i przypomnienie”.

*
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. narodowi socjaliści podpalili synagogi i żydowskie sale modlitewne w całych Niemczech, zdewastowali żydowskie firmy i domy oraz znęcali się i zamordowali tysiące Żydów lub deportowali ich do obozów koncentracyjnych. Pogrom, cynicznie trywializowany przez nazistów jako „noc kryształowa” , zapoczątkował nową fazę prześladowań i dyskryminacji, która zakończyła się Holokaustem – deportacją i eksterminacją ponad sześciu milionów Żydów w obozach koncentracyjnych.