Nowy Targ: dzieje miasta w kapliczkach zapisane

„Dzieje miasta w kapliczkach zapisane” – to tytuł wieczoru historycznego, zorganizowanego przez oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Jego tematem były dzieje stolicy Podhala, ukazane przez pryzmat historii kapliczek i krzyży przydrożnych, zlokalizowanych na terenie miasta.

Wieczór prowadził Robert Kowalski, prezes oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu. Historyk od blisko 15 lat zajmuje się małą architekturą sakralną i tej tematyce poświęcił dotychczas kilkanaście artykułów, a także wystawę czasową oraz zorganizował konferencję nt. ich konserwacji i ochrony. W latach 1995-1997 wspólnie z przyszłą żoną Grażyną Jaskierską, przeprowadzili szczegółową inwentaryzację kapliczek, figur kamiennych i krzyży przydrożnych na terenie Nowego Targu, czego efektem było opisanie w terenie ponad 100 tego typu obiektów.

W trakcie wykładu R. Kowalski przedstawił wyniki swych dotychczasowych badań terenowych i archiwalnych. Opowiadał o licznych i bardzo sympatycznych spotkaniach z mieszkańcami miasta, którzy dzielili się swoimi wspomnieniami i wiedzą nt. historii obiektów znajdujących na ich posesjach. Wspomniał m.in. Sylwestra Pajerskiego z ul. Waksmundzkiej. Mówił również o żmudnych badaniach archiwalnych, w wyniku których odnalazł szereg nieznanych i bezcennych dokumentów, w tym XVIII-wiecznych protokołach z wizytacji parafii św. Katarzyny. Dzięki jednemu z nich możliwa była rekonstrukcja bryły i wyposażenia kościółka św. Jerzego, jednego najstarszych obiektów sakralnych w Nowym Targu. Rekonstrukcja powstała w oparciu o szczegółowy opis, który sporządził ks. Tadeusz Rechowicz w 1761 r., podczas wizyty w nowotarskiej parafii. Drewniany budynek z sygnaturką, otoczony sobótkami można odnaleźć m.in. na Mapie Miega z lat 1772-84. W miejscu osiemnastowiecznego kościółka dziś przy ul. Kolejowej stoi murowana kapliczka i sygnaturką.

Uczestnicy spotkania wysłuchali również nieznanych legend i podań ludowych związanych z nowotarskimi kapliczkami. Robert Kowalski opowiadał o kamiennym gradzie na Dziale, o tragicznej miłości związanej z krzyżem przed Waksmundem, o źródełku, gdzie pojawiała się złocista postać, czy w końcu o wołach z wozem, które zatrzymały się w miejscu istniejącej dziś kaplicy na Równi. Niezwykle interesująco brzmiała legenda związana z kapliczką na ul. Polnej i pobytem w okresie „Wiosny Ludów”na Podhalu żołnierzami cara Rosji Mikołaja I.

W trakcie wykładu prezes PTH przybliżył ponadto sylwetki osób zasłużonych dla nowotarskich obiektów sakralnych: Macieja Stołowskiego – budowniczego kapliczek na Dziale, Nowym i Buflaku, Ignacego Moczydłowskiego – inicjatora odbudowy kapliczki św. Jana Kantego na Rynku i przewodniczącego Komitetu Kapliczki Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny na Równi Szaflarskiej oraz ks. proboszcza Franciszka Juraszka – obrońcy kapliczki św. Jerzego na ulicy Kolejowej.

Wykład wzbogacony został prezentacją multimedialną, w takcie której można było zobaczyć utrwalone na nieznanych fotografiach, szkicach i obrazach nowotarskie kapliczki, kamienne figury i krzyże przydrożne oraz archiwalne dokumenty, mapy i plany. Pokazano także zdjęcia kapliczek, których już dziś można na próżno szukać w nowotarskim krajobrazie.

Spotkanie zorganizowane było wspólnie przez Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego i Towarzystwo Bursy Gimnazjalnej w Nowym Targu. Projekt dofinansowany jest ze środków Urzędu Miasta Nowego Targu.