O Chrzcie Polski w 12 miastach podkarpackiego

20 stycznia 2016 r. w auli Uniwersytetu Rzeszowskiego odbyła się pierwsza, inauguracyjna sesja konferencji naukowej poświęconej 1050. rocznicy Chrztu Polski.

Jej program składa się z 15 sesji, które odbędą się w 12 miastach województwa podkarpackiego, poczynając od Rzeszowa oraz poza granicami Polski we Lwowie i w Wilnie, dawnych stolicach kresowych metropolii polskich.

Każda z sesji składa się z części naukowej, podczas której przewidziane są referaty związane tematycznie z problematyką obecności, roli i działalności Kościoła w Polsce, w jej historycznych granicach i na przestrzeni ponad 10 wieków. Drugą część każdej sesji stanowią występy artystyczne – głównie wokalno-muzyczne, a także okolicznościowe wystawy.

Pierwsza sesja, jaka odbyła się w Uniwersytecie Rzeszowskim została zatytułowana „Przedchrzcielne przenikanie chrześcijaństwa na ziemie polskie”. Obrady otworzył prorektor Uniwersytetu Rzeszowskiego prof. dr hab. Wojciech Walat, który wskazał na doniosłość obchodów 1050. rocznicy Chrztu Polski, ze względu na wielki duchowy, ale również polityczny, kulturowy i społeczny rozwój naszego państwa i narodu.

Prof. Diana Gergova, pracownik naukowy Narodowego Instytutu Archeologicznego Bułgarskiej Akademii Nauk i wykładowca Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego mówiła o odkryciu dokonanym przez archeologów bułgarskich w prawosławnym kompleksie klasztornym św. Jana Chrzciciela na wyspie na Morzu Czarnym w pobliżu miasta Sozopol. W 2010 r. pod posadzką klasztoru, którego początki sięgają V – VI w. i działającego do XVII w., odkryto marmurowy relikwiarz zawierający m.in. sześć kości ludzkich. Datowanie radiowęglowe i badania genetyczne wykazały, że kości te pochodziły od jednej osoby, mężczyzny pochodzącego z Bliskiego Wschodu, żyjącego w I w. po Chr. Według znawców problematyki mogą to być relikwie Jana Chrzciciela. Badania źródeł pisanych wskazywały na to, że relikwie te zostały darowane klasztorowi na Wyspie Świętego Jana z racji jego fundacji w V w. lub na początku VI stulecia.

Prof. dr hab. Michał Parczewski – archeolog specjalizujący się w początkach kultury słowiańskiej w Polsce, związany z Zakładem Archeologii Średniowiecza i Czasów Nowożytnych w Instytucie Archeologii UJ, Instytutem Archeologii UJ odniósł się do kwestii przenikania w IX w. wpływów chrześcijańskiego państwa wielkomorawskiego na terytorium południowej Polski. Podstawą rozważań stał się fragment Żywota św. Metodego (dotyczący księcia pogańskiego w Wiślech) oraz odkryte cmentarzysko kultury wielkomorawskiej w rejonie górnej Odry. Przeniknięcie Morawian na ten teren mogło świadczyć o sprawowaniu kontroli nad tym obszarem. Po upadku Wielkich Moraw nastąpiła ekspansja czeska. Jednak nie udało się odnaleźć dowodów archeologicznych na objęcie ziem południowej Polski we władanie czeskie. Kolejnym problemem poruszonym w wykładzie było występowanie symboli chrześcijańskich (Crux gammata – swastyka) wśród znalezisk archeologicznych z VII w. w południowo-wschodniej Polsce. Według Referenta mogły one być świadectwem losu chrześcijan z Bizancjum uprowadzonych w niewolę przez Słowian.

Prof. dr hab. Jerzy Strzelczyk – historyk-mediewista specjalizujący się m.in. w początkach państwa polskiego przez wiele lat związany z Instytutem Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, skoncentrował się na przedstawieniu chronologii chrystianizacji kontynentu europejskiego oraz wybranych problemów związanych z charakterem procesu chrystianizacji w Polsce – motywach przemian i roli panującego w przyjęciu chrześcijaństwa. Chrystianizacja Słowian to czwarta, ostatnia faza chrystianizacji Europy, trwająca w IX-X w. W 966 roku dokonało się przyjęcie chrztu przez panującego księcia, nie przez Polskę. Proces chrystianizacji kraju trwał nawet do XIV w. Rok 966 jest symbolicznym znakiem zmian, ale nie przełomem.

Prof. dr hab. Leszek Słupecki – mediewista specjalizujący się w historii i archeologii średniowiecza, historii religii pogańskich oraz skandynawistyce; przez wiele lat związany z Instytutem Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk a obecnie z Instytutem Historii UR w Rzeszowie, mówił na temat terminów „poganie” i Polska oraz daty chrystianizacji. Według niego o pogaństwie Mieszka I i jego poddanych nie wiadomo niczego pewnego. Chrzest księcia świadczył o stosunkowo świeżej strukturze państwowej. Data 966 roku stanowiła początek budowy wspólnoty państwowej.

Drugą część sesji stanowił koncert polskich kolęd i pastorałek w wykonaniu studentów pierwszego i drugiego roku studiów muzycznych w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Koncert odbył się w kościele akademickim pod wezwaniem św. Jadwigi Królowej. Dyrygowała Katarzyna Sobas – Klocek. Prof. Marta Wierzbieniec – Dyrektor Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie organizuje wszystkie koncerty muzyczne towarzyszące sesjom naukowym.

Organizatorami konferencji są Adam Pęzioł – prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie oraz ks. prof. dr hab. Stanisław Nabywaniec – kierownik Zakładu Historii Nowożytnej Uniwersytetu Rzeszowskiego.