O. Stanisław Jaromi: Laudate Deum papieskim wołaniem o odpowiedzialność klimatyczną

Adhortacja LAUDATE DEUM to stosunkowo krótki dokument, będący kontynuacją encykliki Laudato si’ z 2015 r. Adresowany do „do wszystkich ludzi dobrej woli” z początkowym odwołaniem się do św. Franciszka z Asyżu i jasno zdefiniowanym tematem: w sprawie kryzysu klimatycznego. Papież Franciszek we wstępie usprawiedliwia temat pisząc, że „goszczący nas świat rozpada się i być może zbliża się do punktu krytycznego”, a „wpływ zmian klimatycznych będzie wyrządzał coraz więcej szkód życiu i rodzinom wielu osób… skutki w dziedzinie zdrowia, miejsc pracy, dostępu do zasobów, mieszkań, przymusowej migracji itp.”. (LD 2)

Perspektywa mówienia o kwestii klimatycznej

Dla Franciszka to „globalny problem społeczny i jedno z głównych wyzwań stojących przed społeczeństwem i wspólnotą światową”, a nawet „szokujący przykład grzechu strukturalnego”. Stąd jego zaangażowanie i dokument stanowiący ważny i mocny głos w międzynarodowej debacie nt. kryzysu klimatycznego przed kolejnym Szczytem klimatycznym ONZ w Dubaju. Dostajemy tu syntezę treści z encyklik Laudato si’ i Fratelli tutti wspartą danymi naukowymi i opiniami ekspertów nt. konsekwencji zmian klimatycznych.

Całość jest rodzajem „Call to action”, zwłaszcza do polityki międzynarodowej, o której licznych słabościach wspomina dokument. I tu pojawia się wsparcie dla wielostronnych umów między państwami czyli multilateralizmu. Rozumiany jest on nie jako światowa władza skoncentrowana w jednej osobie lub elicie z nadmierną władzą, ale jako przestrzenie do rozmów, konsultacji, arbitrażu, rozwiązywania konfliktów, nadzoru, czyli większa „demokratyzacja” sfery globalnej.

Papież wspiera tu główne postulaty ruchów ekologicznych i klimatycznych i mocno prosi: „Skończmy wreszcie z nieodpowiedzialnymi kpinami, które przedstawiają tę kwestię jako jedynie ekologiczną, 'zieloną’, romantyczną i często wyszydzaną przez interesy gospodarcze. Zaakceptujmy wreszcie, że jest to szeroki problem humanitarny i społeczny, na wielu poziomach. Dlatego wszyscy musimy się zaangażować.” (LD 58). I oczekuje, że decydenci okażą się strategami zdolnymi do myślenia o wspólnym dobru i przyszłości swoich dzieci a formy transformacji energetycznej będą skuteczne, wiążące i łatwo monitorowane.

Koncepcja „antropocentryzmu umiejscowionego”

Ostatni rozdział adhortacji dotyczy duchowości. Papież próbuje przypomnieć wiernym katolikom o motywacjach wypływających z ich wiary i przypomina niektóre inspiracje biblijne. Stawia też tezę, że światopogląd judeochrześcijański podtrzymuje szczególną i centralną wartość istoty ludzkiej pośród wspaniałego koncertu wszystkich istot, ale dziś jesteśmy zmuszeni uznać, że możliwy jest tylko „antropocentryzm umiejscowiony”. Oznacza to, że ludzkie życie jest niezrozumiałe i niemożliwe do utrzymania bez innych stworzeń (LD 67), a „Bóg złączył nas tak ściśle z otaczającym nas światem, że wyniszczenie i zatrucie ziemi jest niejako chorobą dotykającą nas wszystkich, i możemy ubolewać nad wymarciem jakiegoś gatunku jak nad jakimś okaleczeniem” (EG 215, LD 68).

W ten sposób – dodaje Papież – kładziemy kres idei autonomicznej, wszechmocnej i nieograniczonej istoty ludzkiej i zastanawiamy się nad sobą, aby zrozumieć siebie w sposób bardziej pokorny i dobry.

To ciekawa propozycja, która zapewne wywoła dyskusje. Na koniec mamy wezwanie do samoograniczenia społeczeństw bogatych krajów, do właściwych, odpowiedzialnych decyzji politycznych i… pokory. Ostatni zdanie dokumentu brzmi: „List ten jest zatytułowany „Pochwalony bądź, Panie”. Bowiem człowiek, który twierdzi, że zastępuje Boga, staje się najgorszym zagrożeniem dla samego siebie.” (LD 73).

o. Stanisław Jaromi, franciszkanin

***
Stanisław Jaromi (ur. 4 września 1963 w Skołoszowie) – polski duchowny rzymskokatolicki, franciszkanin konwentualny, filozof i ekolog, organizator chrześcijańskiej edukacji ekologicznej. Jest organizatorem i moderatorem działań Ruchu REFA (Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu), który w 2018 został zaprezentowany w Watykanie, jako jedna z 12 katolickich inicjatyw ekologicznych na świecie odpowiadająca na wezwania „Laudato si”.