O. Wojciech Surówka o teologii Majdanu

O teologii Majdanu i religijnym wymiarze wolnościowych protestów Ukraińców w Kijowie w 2013 roku mówił dominikanin o. dr Wojciech Surówka podczas konferencji naukowej „Polska, Ukraina, Europa”. Wydarzenie odbyło się w Domu Arcybiskupów Warszawskich w ramach XXII Dnia Papieskiego.

W wykładzie pt. „Teologia Majdanu w kontekście wojny na Ukrainie”, o. dr Surówka wskazywał, że ukraińscy teolodzy wypracowali w ostatnich latach kilka wariantów „teologii Majdanu”. Odwołał się do refleksji trzech teologów: prawosławnego, greckokatolickiego i rzymskokatolickiego.

Zdaniem prawosławnego teologa Cyryla Howoruna na Majdanie narodziło się społeczeństwo, które było „podręcznikowym przykładem społeczeństwa obywatelskiego” – pisał teolog. Społeczeństwo to identyfikowało się z wartościami takimi jak godność, uczciwość, wzajemna pomoc, nieużywanie siły, ofiarność.

Społeczeństwo, twierdzi Howorun, wyprzedziło Kościół w swym rozwoju, zaczęło żyć tymi wartościami, o których Kościół zapomniał. W tym doświadczeniu teolog widzi szansę na odnowę, przede wszystkim na odnowę prawosławia.

Z kolei greckokatolicki teolog, ks. Michajło Dymyd, pierwszy rektor Ukraińskiego Katolickiego Uniwersytetu we Lwowie widzi w Majdanie wcielenie Kościoła niepodzielonego, niekonfesyjnego chrześcijaństwa. Może ono nie tylko wpłynąć na dialog ekumeniczny, ale stanowi również podstawę nowej mitologii narodowej Ukraińców.

Duchowy, który był także uczestnikiem Majdanu twierdzi, że „w jakiś mistyczny sposób centralny plac Kijowa przekształca się w zebranie żywego Kościoła, gdzie tak jak w czasach wczesnego chrześcijaństwa nie istniało rozdzielenie na konfesje, gdzie podstawowym sposobem samoidentyfikacji każdego wiernego było postępowanie zgodnie z prawdami i wartościami, których nauczał Jezus”.

Natomiast rzymskokatolicki teolog Petro Bałog ogranicza rolę Kościoła na Majdanie przede wszystkim do sprawowania funkcji profetycznego sumienia, przypominania o podstawowych chrześcijańskich wartościach – zauważył o. Surówka.
Bałog stwierdził, że „teologia Majdanu – to duch Majdanu” i zwracał uwagę na szczególną rolę Kościoła na Majdanie:
„Kościół był sumieniem Majdanu. I ciało, zazwyczaj, robiło to, co podpowiadało sumienie, chociaż nie zawsze” .

Zdaniem o. Surówki zaproponowany przez Bałoga wariant „teologii Majdanu” wydaje się najbliższy teologii rzeczywistości ziemskich wyrażonej już podczas Soboru Watykańskiego II. W Konstytucji duszpasterskiej o Kościele Gaudium et spes czytamy, że „wspólnota polityczna i Kościół są, każde na własnym terenie, od siebie niezależne i autonomiczne” – cytował dominikanin.

“Petro Bałoga proponuje uznać Kościół za duszę, czy też sumienie Majdanu. W propozycji tej pobrzmiewa klasyczne sformułowanie z Listu do Diogneta, w którym autor pisze o misji chrześcijan w świecie: „’czym jest dusza w ciele, tym są w świecie chrześcijanie’” – zauważył o. Surówka.

Konferencja naukowa pod hasłem „Polska, Ukraina, Europa” zorganizowana została przez Fundację „Dzieło Nowego Tysiąclecia” w ramach obchodów XXII Dnia Papieskiego przeżywanego pod hasłem „Blask prawdy”. Wydarzenie realizowane pod auspicjami ks. kard. Kazimierza Nycza, Metropolity Warszawskiego, zostało objęte Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Partnerem wydarzenia był Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.