O. Żak o ochronie małoletnich: myśleć i działać ewangelicznie, nie korporacyjnie

W ramach stałej formacji księży diecezjalnych i zakonnych w archidiecezji gdańskiej 8 listopada odbyło się w Gdańsku – Oliwie pierwsze z cyklu spotkań poświęconych ochronie dzieci i młodzieży w posłudze duszpasterskiej. Spotkanie poprowadził o. dr Adam Żak SJ, koordynator ds. ochrony małoletnich przy Konferencji Episkopatu Polski.

We wprowadzeniu abp Tadeusz Wojda przypomniał, że w ubiegłym roku zostały przygotowane w archidiecezji dokumenty dotyczące ochrony małoletnich, które otrzymali wszyscy księża. Zaplanowano również cykl spotkań, które jednak nie odbyły się ze względu na pandemię. Zaznaczył, że tematyka ochrony małoletnich jest niezwykle ważna, a świadomość, czym jest wykorzystanie seksualne, wzrasta. – Trzeba być bardzo mocno odpowiedzialnym za tych, do których kapłan jest skierowany i którzy okazują mu zaufanie – zaapelował do zebranych metropolita gdański.

O. Adam Żak SJ zwrócił uwagę, że przede wszystkim trzeba wiedzieć, czym jest wykorzystanie seksualne. Przedstawił genezę tego zjawiska, które ma charakter globalny. Nawiązał do kryzysu w Kościele amerykańskim sięgającego początku XXI wieku i scharakteryzował dwie jego fazy, podkreślając proceder płacenia ceny milczenia i „ratowanie kapłaństwa” sprawców wykorzystania seksualnego przez przenoszenie do innych placówek. Zaprezentował reakcję Kościoła na fakty wykorzystania wyrażoną w wypowiedziach papieży: Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka oraz w oficjalnych dokumentach Stolicy Apostolskiej, a także w decyzjach związanych z dymisjami niektórych biskupów, m. in. w Chile.

W dalszej części wystąpienia, odwołując się do słów Jana Pawła II, podkreślił, że nie ma miejsca w kapłaństwie dla sprawców wykorzystania seksualnego. Podstawowym motywem działania prewencyjnego powinna być troska o zdolność do służenia społeczeństwu przez duchownych. Postawił diagnozę, że obecnie jesteśmy na takim etapie, na jakim był Kościół amerykański w latach 60. i 70. ubiegłego wieku. Następnie nakreślił tło kryzysu w Polsce, przywołując dane z 2013 r. i 2018 r. dotyczące wykorzystania seksualnego małoletnich. Zaprezentował liczbę zgłoszonych przypadków wykorzystania w diecezjach w latach 1990 – 2020 i dynamikę ich wzrostu.

W zasadniczej części spotkania przedstawił reakcję Kościoła w Polsce na fakty ujawniania i zgłaszania przypadków wykorzystania seksualnego małoletnich. Zaprezentował schemat systemu prewencji obejmujący: delegatów diecezjalnych i zakonnych przyjmujących zgłoszenia; duszpasterzy ofiar i rodzin, z których ofiary pochodzą; kuratorów odpowiedzialnych za towarzyszenie sprawcom przestępstw; osoby odpowiedzialne za prewencję; delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, koordynatora KEP. Charakteryzował struktury wykonawczo – pomocowe i eksperckie oraz zadania rady Delegata KEP.

Zwrócił uwagę, że obecnie najważniejsze zadanie stojące przed Kościołem w Polsce wiąże się z wejściem na drogę odpowiedzi ewangelicznej a nie korporacyjnej. – Tylko Kościół oczyszczony będzie Kościołem wiarygodnym. Należy zatem wprowadzić w życie kryteria ewangeliczne, uwierzyć, że w upokorzeniu Kościoła Opatrzność ma swój plan, nie lekceważyć złości ludzi, zacząć słuchać ofiar, nie relatywizować zła, uznać, że nie ma alternatywy dla prawdy – podkreślił koordynator. Jednocześnie trzeba być rzecznikiem Pana Boga, przywracać blask Ewangelii, praktycznie potwierdzać, że człowiek jest drogą Kościoła i naśladować Chrystusa, biorąc na siebie skutki grzechów własnych i cudzych. Strategia prewencyjna w najbliższych latach powinna opierać się na prawdzie, znajomości procedur, szkoleniach dotyczących prewencji i uczciwym doradztwie przełożonym kościelnym. – Powinniśmy działać jak ludzie wiary, mamy być świadkami Ewangelii, a nie obrońcami sprawcy lub instytucji – podsumował o. Żak.

Spotkanie zakończyło się pytaniami zgromadzonych księży, na które o. Żak udzielił wyczerpujących odpowiedzi i błogosławieństwem udzielonym przez metropolitę gdańskiego.