Drukuj Powrót do artykułu

Obchody 100-lecia Wspólnoty Domu Misyjnego św. Wojciecha w Pieniężnie

25 października 2019 | 15:10 | tom (KAI/SVD) | Warszawa Ⓒ Ⓟ

Wspólnota Domu Misyjnego św. Wojciecha Księży Werbistów w Pieniężnie nazywanego „misyjnym sercem Polski” obchodzi jubileusz 100-lecia. W Domu znajduje się także Misyjne Seminarium Duchowne (MSD). Z tej okazji 24 października odprawiono Mszę św., którą celebrował bp Jerzy Mazur, przewodniczący Komisji Episkopatu Polski ds. Misji oraz odbyła się sesja popularno-naukowa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Podczas sesji o biskupie warmińskim Maximilianie Kallerze (1880-1947) mówił ks. prof. Jerzy Skrabania z Wyższej Szkoły Filozoficzno-Teologicznej w Sankt Augustin w Niemczech. Przypomniał, że pochodzący z Bytomia niemiecki biskup przed II wojną światową od 1930 r., gdy został ordynariuszem warmińskim, do końca II wojny światowej wspierał materialnie i duchowo rozbudowę i działania Domu Misyjnego św. Wojciecha w Pieniężnie. Bywał w nim wielokrotnie, Bp Kallera nazywano ojcem, przyjacielem i „nadproboszczem” Domu, który uznawał go za bastion wiary katolickiej i opokę religijności przeciwko hitlerowskiemu reżimowi. W czasach nazizmu, mimo że początkowo biskup go wsparł, to później stał się jego radykalnym krytykiem, a następnie był jednym z najbardziej prześladowanych biskupów katolickich w Niemczech. Od czasu założenia Domu 1 marca 1920 r. werbiści bardzo aktywnie włączyli się w życie diecezji i realizowali program tzw. „Kościoła wędrującego”, zaangażowanego społecznie, poprzez budowanie apostolstwa świeckich, wspieranie Akcji Katolickiej, Caritasu, duszpasterstwa młodzieży i innych działań. Ks. prof. Jerzy Skrabania przypomniał też, że bp Kaller znał dobrze język polski i był duszpasterzem żyjących w czasach międzywojnia na Warmii Polaków.

Historię Misyjnego Seminarium Duchownego Księży Werbistów w Pieniężnie (1948-2018) przedstawił o. dr Janusz Brzozowski z Pieniężna. Zaznaczył, że od momentu przejęcia domu i przeniesieniu w 1948 r. Wyższego Seminarium Duchownego z Chludowa k. Poznania do Pieniężna Dom Misyjny św. Wojciecha stał się „centrum kształtowania świadomości misyjnej w polskiego Kościoła”. Przedstawił najwybitniejsze postacie związane z tuż powojenną działalnością placówki jakimi były: jego rektor o. Jan Chodzidło, o. Franciszek Jeżdżewski, o. Bronisław Skóra, o. Teofil Chodzidło i o. Paweł Kośnik. O. dr Brzozowski zaznaczył, że obok działalności formacyjnej, kształcenia i przygotowywania kleryków i braci Dom pomaga Kościołowi lokalnemu poprzez dzieło animacji misyjnej, czemu służy działające od ponad 50 lat Muzeum Misyjno-Etnograficzne, a także liczne inicjatywy takie jak: misyjne sympozja dla kleryków w latach 1966 – 1990, Pieniężeńskie Spotkania z Religiami, których inicjatorem był ks. dr Eugeniusz Śliwka, czy sesje misyjno-pastoralne, których celem jest ukazywanie problemów Kościoła na całym świecie.

O formacji intelektualnej w MSD mówił o. dr Michał Studnik, prowincjonalny dyrektor studiów MSD. Zaznaczył, że zawsze praca intektualno-dydaktyczna seminarium jest ukierunkowana na jak najlepsze przygotowanie przyszłych misjonarzy, nie tylko teologiczno-filozoficzne, ale także kształtowanie kapłanów otwartych i umiejących pracować w różnych warunkach. O. dr Studnik przypomniał, że od 1948 r. w seminarium kształciło się 1287 alumnów, a od 1936 r., w sumie – 1343 z 19 krajów świata.

„Formacja misyjna: międzykulturowy broker” – to tytuł referatu, który wygłosił o. dr hab. Andrzej Pietrzak. Profesor KUL starał się odpowiedzieć na pytanie: minęło 100 lat i co dalej? Zastrzegł, aby nie narzekać i pozytywnie spojrzeć w przyszłość. Zaznaczył, że wiele zależy od ducha, duchowości jaką żyjemy i jak świadczymy w życiu codziennym o Chrystusie. Przypomniał o potrzebie, tak mocno akcentowanego przez papieża Franciszka, nawrócenia pastoralnego i misyjnego. Podkreślił, że wszyscy jesteśmy misjonarzami Jezusa jako wspólnota świeckich i duchownych i przestrzegł przed myśleniem korporacyjnym. Wskazał na ważne słowa dla wykonywania powierzonej przez Jezusa misji, a są nimi: obecność, nie tylko fizyczna, ale i duchowa; świadectwo indywidualne i wspólnotowe; dialog, który zbliża ludzi, a nie dzieli, kerygmat-przepowiadanie; osmoza czyli prawidłowa inkulturacja oraz kontemplacja i mistyka. Zaznaczył, że duchowość odnosi się do świata głębokich przekonań, motywacji i zachowań oraz wywiera decydujący wpływ na styl życia, działania i spełnienie człowieka. Duchowość choć odnosi się do rozumu to angażuje także serce. Wskazał na potrzebę kształtowania liderów, ludzi będących łącznikami, zdolnych do udzielania pomocy sobie i innym w procesie wyborów w otaczającej nas kulturowej różnorodności.

Na temat „ANTHROPOS w działalności naukowo-dydaktycznej w MSD w Pieniężnie mówił o. prof. Jacek Jan Pawlik z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Przypomniał, że werbiści w swojej pracy opierają się na metodach inkulturacji kulturowej, które wchodzą w skład tzw. „Tradycji Anthropos”. Za byłym generałem zakonu, o. prof. Pawlik przypomniał, że jest to dziedzictwo pochodzące od założycieli werbistów z św. o. Arnoldem Janssenem na czele, polegające na postawie otwartości i szacunku względem kultur innych ludzi w przekonaniu, że prawdziwa ewangelizacja nie polega na brutalnym naruszaniu przekazu ewangelicznego, ale na stałym wydobywaniu go z wnętrza kultur. Tradycja Anthropos jest drogą prawdziwie misjonarską, która przyjmuje docenienie kultur jako konieczny warunek autentycznej ewangelizacji. Jest to droga misjonowania na której głoszący słowo Boże nie tylko ewangelizuje, ale stara się sam siebie ewangelizować. Przepowiadanie, dialog, inkulturacja, otwartość na inne kultury oraz pokora wobec innych, to zasady jakimi kierują się werbiści. Zaznaczył, że za tymi wskazaniami kryje się zasada pielęgnowania tradycji i odpowiedzialności za nią. Przypomniał, jak ważne w formacji werbistów jest znajomość takich dziedzin jak: etnologia, religioznawstwo i lingwistyka. Wskazał na znaczenie działalności Międzynarodowego Instytutu Etnologii i Lingwistyki „Anthropos” w St. Augustin koło Bonn i czasopisma „Anthropos”. Przypomniał działalność wybitnych polskich przedstawicieli „Tradycji Anthropos” związanych z MSD w Pieniężnie, m. in. ojców: Feliksa Zapłaty, Władysława Kowalaka, Henryka Zimonia, Józefa Węcławika, Romana Malka, Andrzeja Bronka.

Na temat seminarium w służbie animacji misyjnej Kościołowi lokalnemu na przykładzie Muzeum Misyjno-Etnograficznego mówił dyrektor muzeum o. Wiesław Dudar. Przypomniał, że muzeum jest spadkobiercą przedwojennych zbiorów i kolekcji misyjno-etnograficznych. Zostało ono wskrzeszone w 1964 r. przez o. Józefa Seydę a obecny kształt przybrało w 1966 r. dzięki o. Alfonsowi Boniewiczowi. Ponadto do jego rozwoju przyczynili się najbardziej m. in. ojcowie: Antoni Koszorz i Śliwka.

O. Dudar przypomniał, że jednym z ważnych elementów misjonarskiego przygotowania na jakie wskazywał założyciel zakonu św. o. Arnold Janssen była znajomość etnologii i dlatego wystawy i muzea tego typu mają budzić świadomość i powołanie misyjne oraz uczyć otwartości i tolerancji wobec innych kultur. Poinformował, że w muzeum znajduje się obecnie 9056 obiektów z 69 krajów świata a ok. 1 tys. czeka na inwentaryzację. Dzięki niemu „w godzinę można przejść dookoła świata”, a także docenić wagę dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego.

Obok stałej ekspozycji muzeum organizuje wystawy czasowe. Zakonnik zaznaczył, że jego placówka nie jest martwą instytucją prezentującą martwe przedmioty, ale pomaga w pracy dydaktycznej i naukowej. Obok działalności wystawienniczej posiada salę kinową, gdzie można obejrzeć filmy o tematyce misyjnej i spotkać się misjonarzami, którzy przebywają na urlopie. Ponadto organizowane są ogólnopolskie konkursy plastyczne o tematyce misyjnej, w których, co roku, bierze udział nawet 1,5 tys. dzieci i młodzieży. O. Dudar z żalem poinformował, że przez najbliższe 1,5 roku muzeum ze względu na remont jest nieczynne.

O szerokiej i dynamicznej pracy misyjnej Zgromadzenia Słowa Bożego mówił prezes Stowarzyszenia Misjologów Polskich o. dr hab. Tomasz Szyszka z UKSW. Podkreślił, że werbiści powinni być dumni i mieć większą świadomość swojej aktywności w sferach takich jak: misja ad gentes, duszpasterstwo zwyczajne i specjalistyczne, nauka (antropologia kulturowa, językoznawstwo, etnologia i religioznawstwo) edukacja i formacja (kilkaset szkół od średnich po uniwersytety), apostolat biblijny (szczególnie w Afryce), animacja misyjna, nowa ewangelizacja, promocja ludzka, masmedia (prowadzenie czasopism i stacji radiowych), wydawnictwa i drukarnie, hierarchia kościelna (kilku biskupów to werbiści m. in. Jerzy Mazur w Polsce, Ladislav Nemeth w Serbii, Krzysztof Białasik w Boliwii i Józef Roszyński w Papui Nowej Gwinei) oraz zarządzanie i administracja.

Sesję zwieńczył wykład o. prof. Piotra Nawrota z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Konserwatorium Muzycznego w La Paz w Boliwii pt. „Muzyka narzędziem ewangelizacji w redukcjach jezuickich w Ameryce Hiszpańskiej”.

Uroczystości jubileuszowe zakończył występ prowadzonego przez o. prof. Piotra Nawrota indiańskiego chóru i orkiestry z Boliwii „Palmarito & Urubicha” złożonego z zespołów muzycznych pochodzących z dwóch wiosek misyjnych: Urubichá zamieszkałej przez Indian Guarayos oraz Palmarito/Santa Rosa zamieszkałej przez Indian Guarani. Zaprezentowały one utwory baroku misyjnego oraz pieśni ludowe.

Współorganizatorem wydarzenia była Katedra Misjologii Wydziału Teologii UKSW. Sesja wpisała się w październikowe obchody Nadzwyczajnego Miesiąca Misyjnego w Kościele ogłoszonego przez papieża Franciszka.

Św. Arnold Janssen, założyciel werbistów, poszukiwał młodych ludzi, którzy poszliby na krańce świata i głosili Ewangelię Jezusa Chrystusa. Szczególnie mocno zależało mu na kandydatach ze środowisk katolickich. Do takich zaliczał tereny Warmii. W 1907 r. podjął starania o placówkę werbistowską na tym obszarze. Kuria we Fromborku wystąpiła w 1914 r. z ofertą odstąpienia Zgromadzeniu Słowa Bożego letniego pałacu biskupiego w Smolajnach. Transakcja nie doszła jednak do skutku. W 1916 r. Brat Zygmunt, kolporter czasopism werbistowskich, znalazł kilka ofert dotyczących przyszłego domu misyjnego na Warmii. Za najlepszą uznano posiadłość bezdzietnego małżeństwa Krugerów w miasteczku Mehlsack, obecnie Pieniężno.

Wkrótce zaczęto budować klasztor. Dom dzisiejszy budowano w ciągu 10 lat w czterech etapach: 1921 – skrzydło południowe, 1924/25 – skrzydło wschodnie z narożnikami skrzydeł południowego oraz północnego, 1927/28 – skrzydło północne, 1930/31 – kościół z przylegającymi częściami skrzydeł południowego i północnego. Na patrona domu wybrano św. Wojciecha, którego figura góruje nad domową furtą. Dom służy dwóm celom: niesieniu pomocy duchowieństwu diecezjalnemu i kształceniu młodych ludzi wyznania katolickiego na misjonarzy.
Po wojnie dom przejęli werbiści polscy. Jako pierwsi jesienią 1945 r. przybyli tu o. Bolesław Cisz i br. Jan Bruski. Na stałe osiadł w Pieniężnie w 1946 r. o. Paweł Kośnik. Dom był bardzo zniszczony i trzeba go było remontować. Oddawano go do użytku etapami. Do 1948 r. było tam nadal niższe seminarium duchowne. Decyzją przełożonych Polskiej Prowincji Zgromadzenia Słowa Bożego postanowiono, że od jesieni 1948 r. Dom św. Wojciecha będzie Wyższym Seminarium Duchownym Werbistów w Polsce.

Przez ponad 50 lat seminarium werbistowskie w Pieniężnie dało Kościołowi ponad 600 misjonarzy – kapłanów i braci zakonnych – którzy pracowali i pracują w ponad 60 krajach na wszystkich kontynentach. Kilku spośród nich zostało biskupami w różnych krajach świata. Werbiści poza zwykłą pracą misjonarską rozwijają apostolat biblijny, angażują się w środki przekazu, zajmują się prowadzeniem szkół, szpitali i ośrodków zdrowia. Włączają się także w problemy sprawiedliwości i pokoju na świecie, działania na rzecz ubogich oraz w sprawy integracji stworzenia. Ponadto prowadzą działalność redakcyjną i wydawniczą, są wykładowcami na uniwersytetach. Do tych wszystkich zadań i posług przyszli misjonarze werbiści przygotowują się w Misyjnym Seminarium Duchownym w Pieniężnie.

Dziś Zgromadzenie Słowa Bożego liczące 5985 członków pracuje w 76 krajach świata na 6 kontynentach.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.