Obchody 104. rocznicy obrony Płocka przed bolszewikami

Msza św. w katedrze za Ojczyznę, złożenie kwiatów przed pomnikami obrońców miasta, modlitwa na Cmentarzu Garnizonowym i film dokumentalny „Obrona Płocka 1920” – złożą się na obchody 104. rocznicy obrony Płocka przed bolszewikami, w dniach 15-18 sierpnia.

W połowie sierpnia miasto Płock obchodzi dwie rocznice związane z wojną polsko-bolszewicką 1919-1921 roku. 15 sierpnia będą to uroczystości związane ze Świętem Wojska Polskiego, które upamiętnią zwycięstwo podczas Bitwy Warszawskiej 1920, zwanej Cudem nad Wisłą. Z kolei dzień 18 sierpnia przypomina o ataku bolszewików na Płock i bohaterskiej obronie miasta przez wojsko i ludność cywilną.

Z tej okazji zaplanowano 15 sierpnia o godz. 9.30 – złożenie kwiatów przy pomniku marszałka Józefa Piłsudskiego (Plac Obrońców Warszawy); godz. 9.45 – złożenie kwiatów przy pomniku Władysława Broniewskiego i kolumnie Zwycięskich Obrońców Płocka 1920 roku; godz. 10.00 – Msza św. w intencji Ojczyzny w bazylice katedralnej, z przewodniczeniem i homilią biskupa płockiego Szymona Stułkowskiego oraz z oprawą muzyczną Chóru Pueri et Puellae Cantores Plocenses. Następnie o godz. 11.20 nastąpi złożenie kwiatów na Bratniej Ziemi przy katedrze oraz odbędą się uroczystości przy Płycie Nieznanego Żołnierza (Plac Narutowicza).

W sobotę 17 sierpnia o godz. 20.00 na Bratniej Mogile (ul. Targowa) odbędzie się capstrzyk harcerski. W niedzielę 18 sierpnia o godz. 10.00 rozpoczną się uroczystości na Cmentarzu Garnizonowym (ul. Norbertańska 25). O godz. 15.00 rozpocznie się prezentacja filmu dokumentalnego „Obrona Płocka 1920” w Muzeum Mazowieckim Art déco (ul. Kolegialna 6), według scenariusza dr. Jana Tarczyńskiego, dyrektora Centrum Biblioteki Wojskowej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz Leszka Wiśniewskiego, w reżyserii Leszka Wiśniewskiego.

Projekcji towarzyszyć będzie wystawa „Do broni. Rok 1920 na plakatach, afiszach i drukach ulotnych ze zbiorów specjalnych Centralnej Biblioteki Wojskowej”.

***
Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 roku. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie około 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie około 1,2 żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.

Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się zbrodni, takich jak rozstrzelanie 22 pacjentów Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Najmłodszym poległym był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.

Za swoją bohaterską postawę miasto Płock w 1921 roku zostało odznaczone przez marszałka Józefa Piłsudskiego – Krzyżem Walecznym. Nadanie odznaczenia odbyło się 10 kwietnia 1921 roku w Płocku.

W 2018 roku w Narodowe Święto Niepodległości, w ramach obchodów 100. rocznicy jej odzyskania przez Polskę, w Płocku odsłonięto pomnik – kolumnę zwieńczoną orłem w koronie, upamiętniający obrońców miasta przed armią bolszewicką w 1920 roku. Jego autorem jest rzeźbiarz Gustaw Zemła. Projekt pomnika powstał z inicjatywy powołanego w 2015 r. Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Obrońców Płocka 1920 r. Wysoka na ponad 10 metrów kolumna stanęła na Placu Gabriela Narutowicza, w jednym z historycznych miejsc, gdzie mieszkańcy miasta wraz z żołnierzami powstrzymywali natarcie bolszewików.