Obchody 40. Rocznicy Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich

„Żyjmy duchem solidarności społecznej!” – apelował abp Adam Szal podczas obchodów 40. rocznicy podpisania Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich. Mszy św. w katedrze rzeszowskiej przewodniczył bp Jan Wątroba.

21 lutego 2021 r. w katedrze rzeszowskiej odbyły się obchody 40. rocznicy podpisania Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich oraz 40. rocznicy powstania NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Mszy św. przewodniczył biskup rzeszowski Jan Wątroba. Eucharystię koncelebrowali m.in.: abp Adam Szal, metropolita przemyski, bp Kazimierz Górny, senior diecezji rzeszowskiej i bp Edward Białogłowski, biskup pomocniczy rzeszowski oraz delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Rolników i Pszczelarzy.

W słowach wprowadzenia ks. Jerzy Uchman, duszpasterz rolników diecezji rzeszowskiej, zwrócił uwagę, że rolnicy podczas strajków walczyli nie tylko o poprawę warunków materialnych, ale także o godność i prawdę. „Sięgając do głębi tamtych wydarzeń sprzed 40 lat, trzeba powiedzieć, że ich początkiem i inspiracją była tęsknota za prawdziwym szczęściem, którego nie mógł dać ówczesny system społeczny, całkowicie wykluczający Boga. Nasi bohaterowie sprzed 40 lat, rolnicy, nie o sam chleb walczyli, ale walczyli o godność i prawdę” – powiedział duchowny.

Poseł Teresa Hałas, przewodnicząca NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, odczytała list od Andrzeja Dudy, prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Homilię wygłosił abp Adam Szal. Kaznodzieja, w nawiązaniu do rocznicy Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich, zwrócił uwagę na zjednoczenie rolników wokół jednej idei. „Wydarzyło się wówczas coś bardzo ważnego. Ludzie zaczęli się jednoczyć. Słowo solidarność, o którym tak pięknie mówił św. Jan Paweł II, że jest to odpowiedzialność i dźwiganie brzemienia jeden drugiemu, stało się udziałem mieszkańców podkarpackich wiosek, udziałem rolników indywidulanych” – podkreślił arcybiskup.

Metropolita przemyski zwrócił uwagę, że część postulatów strajkowych dotyczyła życia religijnego. „Zapewne było to działanie Ducha Świętego, który napełnił serca i umysły protestujących rolników oraz ich doradców, prowadząc do działania uwzględniającego nie tylko sprawy materialne, ale także i te, które są związane ze sferą duchową. Jest to też wielkie życzenie do nas wszystkich, bez względu na to czy jesteśmy mieszkańcami miast czy wiosek: Żyjmy duchem solidarności społecznej! (…) Wracajmy do Katolickiej Nauki Społecznej, do podstawowych praw człowieka i społeczeństwa” – powiedział hierarcha.

Arcybiskup mówił także o roli duchowieństwa w strajkach. „Warto wspomnieć, że protest rolników wspierało duchowieństwo diecezji przemyskiej. W opracowaniach historycznych, m.in. Instytutu Pamięci Narodowej, jest wyraźne wspomnienie abp Ignacego Tokarczuka, ale także wielu kapłanów. Jak badacze dziejów mówią, 38 duchownych ówczesnej diecezji przemyskiej wspierało tych, którzy protestowali. Według raportu jednego z agentów Służby Bezpieczeństwa strajk rozleciałby się dawno, gdyby nie religia, oprawa mszy, kazania oraz niechęć do przeszłości” – powiedział kaznodzieja.

Przed błogosławieństwem Ewa Leniart odczytała list od premiera Mateusza Morawieckiego, a Teresa Hałas podsumowała rocznicowe obchody.

Po Mszy św. złożono kwiaty pod tablicą upamiętniającą abp. Ignacego Tokarczuka oraz pod pomnikiem Jana Pawła II przy katedrze, a także pod tablicą poświęconą strajkom na ścianie budynku dawnego Domu Kolejarza przy Placu Ofiar Getta.

Obchodom patronowali: prezydent RP Andrzej Duda, metropolita przemyski Adam Szal, biskup rzeszowski Jan Wątroba oraz bp Edward Białogłowski, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Rolników i Pszczelarzy. Uroczystości zostały zorganizowane przez NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność” oraz Duszpasterstwo Rolników Diecezji Rzeszowskiej.

Porozumienia Rzeszowsko-Ustrzyckie, podpisane 19 lutego 1981 r., były rezultatem strajków, które rozpoczęły się 29 grudnia 1980 r. okupacją budynku Urzędu Miasta i Gminy w Ustrzykach Dolnych. Gdy milicja siłą usunęła protestujących, strajkujący przenieśli się do Rzeszowa. 5 stycznia grupa ok. 40 rolników dołączyła do strajku działaczy Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego w budynku Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych w Rzeszowie (w dawnym Domu Kolejarza). Działacze chłopscy z czasem stali się głównymi uczestnikami akcji, a podstawowym postulatem rejestracja „Solidarności” Wiejskiej. Strajkujących wspierało duchowieństwo z biskupem przemyskim Ignacym Tokarczukiem. W konsekwencji strajków rolnicy wywalczyli m.in. gwarancje nienaruszalności chłopskiej własności wraz z prawem do dziedziczenia, zrównanie w prawach rolników indywidualnych z rolnictwem państwowym i spółdzielczym, zniesienie ograniczeń w obrocie gruntami rolnymi. Władze PRL zgodziły się również na postulaty religijne, które dotyczyły m.in. swobody w budownictwie sakralnym oraz dostępu do praktyk religijnych w więzieniach i wojsku.