Obchody 25-lecia odrodzenia Kościoła greckokatolickiego na Zakarpaciu

Obchodom rocznicy 25-lecia odrodzenia greckokatolickiej eparchii (diecezji) mukaczewskiej sui iuris na Zakarpaciu 28 czerwca w Użhorodzie przewodniczył legat papieski kard. Jozef Tomko.

90-letni słowacki purpurat, były prefekt Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów i jeden z najbliższych współpracowników Jana Pawła II sprawował liturgię w szatach liturgicznych Kościoła Wschodniego a homilię wygłosił po ukraińsku.

Również używał zrozumiałej dla tamtejszych wiernych gwary zemlińskiej. Duchowieństwo i wierni modlili się w języku cerkiewnosłowiańskim, po ukraińsku, węgiersku i rumuńsku. W koncelebrze byli biskupi greckokatoliccy z Węgier, Słowacji, Rumunii, USA i z Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego oraz biskup mukaczewski obrządku łacińskiego.

Liturgię sprawowano przy relikwiach bł. Teodora Romży (1911-1947), greckokatolickiego biskupa męczennika mukaczewskiego, który został zamordowany na polecenie władz komunistycznych. 13 lat temu beatyfikował go we Lwowie papież Jan Paweł II.

O. Danieł Bendas zaprezentował wydaną na Węgrach swoją książkę o represjach jakimi reżim sowiecki poddał duchowieństwo greckokatolickie eparchii mukaczwskiej. W łagrach stalinowskich był też ojciec kapłana, o. Stefan, który udokumentował los wielu więźniów, osób duchownych Kościoła greckokatolickiego na Zakarpaciu. Wśród nich byli księża pochodzenia rusińskiego i węgierskiego. „W okresie komunistycznym bez opieki duchowej pozostawiono też garstkę rumuńskich grekokatolików na Zakarpaciu” – powiedział KAI o. Daniel Tuturas z Rumuni, który studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Warszawie.

Kard. Tomko przekazał uczestnikom uroczystości błogosławieństwo papieża Franciszka oraz zachęcił, aby wzorowali się na biskupie męczenniku Teodorze Romży i zachowywali ducha chrześcijańskiego w rodzinach.
„Dziękujemy za dar wolności. Modlimy się za naszą Ojczyznę, za Ukrainę, modlimy się o pokój i zgodę w naszym państwie. Na wielonarodowym i wielowyznaniowym Zakarpaciu nasz Kościół jest przykładem takiego porozumienia. Niech tak będzie na całej Ukrainie”- – powiedział KAI bp Milan Šášik, greckokatolicki ordynariusz mukaczewski.

Wśród grekokatolików na Zakarpaciu służą też duchowni z Polski. Brat Justyn Rusin OFMCap, który jest ojcem duchownym Greckokatolickiej Akademii Teologicznej im. Bł. Teodora Romży w Użhorodzie powiedział KAI o początkach budowy w tym mieście pierwszego na Ukrainie klasztoru kapucynów obrządku bizantyjskiego i prowadzonej przez nich szkoły pisania ikon.

Położony w zachodniej części Ukrainy, w pobliżu granicy z Węgrami, Mukaczów (Mukaczewo) jest siedzibą dwóch diecezji katolickich: łacińskiej (powstałej w 1993 jako administratura apostolska Zakarpacia, od 27 marca 2002 – diecezja) i greckokatolickiej (od 19 września 1771). Obie mają charakter mieszany narodowościowo, z wyraźną przewagą ludności węgierskiej.

Eparchia obrządku bizantyńskiego nie wchodzi w skład Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK), który skupia wiernych, wywodzących się z Unii Brzeskiej z 1596, podczas gdy katolicy wschodni z Mukaczewa są potomkami Unii Użhorodzkiej zawartej pół wieku później (1646). Tworzą oni tzw. Kościół rusiński (ruteński), mający swe struktury również w Stanach Zjednoczonych (metropolia i 3 eparchie) i w Czechach (egzarchat apostolski).

W latach 1991-2002 jednostką tą zarządzał bp Iwan Semedi (1921-2008). Wcześniej, w latach 1944-47 administratorem apostolskim w Mukaczewie był biskup-męczennik Teodor Romzsa (Romża), zamordowany przez komunistów i ogłoszony błogosławionym w czerwcu 2001 przez Jana Pawła II. W 1947 władze sowieckie zlikwidowały Kościół rusiński, który odzyskał możność działania dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku.

Obecnie eparchia zajmuje powierzchnię 12,8 tys. km kw. i jest zamieszkana przez ponad 1,2 mln osób, z których prawie 400 tys. to grekokatolicy.

Na czele eparchii stoi bp Milan Šášik a biskupem pomocniczym jest Nił Łuszczak.