Obchody 300-lecia wprowadzenia Gorzkich żali

Eucharystia pod przewodnictwem bpa Piotra Libery i uroczyste odśpiewanie Gorzkich żali stanowiły 3 marca główne punkty obchodów 300-lecia wprowadzenia tego pasyjnego nabożeństwa do parafii św. Stanisława BM w Mławie, w diecezji płockiej.

Twórca polskiej wersji Gorzkich żali ks. Wawrzyniec Benik został w 1713 roku proboszczem tej parafii. Uroczystości religijne poprzedził wykład dra Leszka Zygnera o działalności księży misjonarzy w Mławie.

W homilii bp Libera stwierdził, że bez względu na to, jak nowoczesny stał się świat, zawsze będzie w nim: cierpienie, zdrada, brak wdzięczności, starość, ból fizyczny i duchowy, śmierć. To wszystko zaś może pokonać i dać temu sens tylko Krzyż.

„Ten świat z trudem będzie przypominał sobie o Gułagu i Katyniu, lata całe nie potrafi nazwać i upamiętnić ofiary życia Prezydenta Rzeczpospolitej i 95 innych Polaków na służbie Ojczyźnie w drodze do tego Katynia. I dlatego trzeba wciąż przypominać, że to bezbożne, pogańskie reżimy, które połamały Krzyż, zastąpiły go gwiazdą, doprowadziły do największych tragedii w historii ludzkości” – mówił hierarcha.

Stwierdził, że współczesny świat objawia symptomy największej w dziejach chrystofobii – „oznaki choroby strachu przed Chrystusem i jego Krzyżem”. Wielu jej ulega, ale są także ci, którzy go bronią i w tej obronie znajdują wsparcie tam, gdzie się go nie spodziewają. Jako przykład posłużyła wypowiedź Josepha Weilera, żydowskiego prawnika z USA, twórcy terminu „chrystofobia” i adwokata strony katolickiej w parlamencie europejskim, podczas rozprawy dotyczącej prawa do zawieszania krzyża w miejscach publicznych.

„Ten świat będzie w imię walki z chrześcijaństwem osłabiał rodzinę przez wspieranie homoseksualizmu, przez zamazywanie najbardziej naturalnej prawdy o męskości i kobiecości, promując jakąś obłąkańczą ideologię `gender`; będzie traktował ludzi starych jak zużyte auta. A my, chrześcijanie, będziemy bronić małżeństwa i rodziny, będziemy starali się do tego wielkiego życiowego aktu, jakim jest założenie rodziny, jak najlepiej młodych ludzi przygotowywać; będziemy pokazywać, jak od pierwszej minuty, pod sercem matki, kształtuje się człowiek; będziemy tworzyć i wspierać hospicja, gdzie krzyż jest podstawowym narzędziem pracy” – głosił bp Libera.

Głosił także, że o te sprawy zmagał się Benedykt XVI. On nie zdezerterował i nie porzucił Kościoła, ale „jednoczył się w swoim osłabłym duchu i ciele z Ukrzyżowanym Panem”, był prawdziwym „nauczycielem Krzyża”. Zaznaczał, że czeka nas konklawe, na którym „najważniejszy jest Duch Święty”. Papieżem nie zostanie ktoś, kto będzie „liberalizował Kościół”, lecz ten kto „poniesie dalej w świat prawdę o zwycięskim Krzyżu Jezusa Chrystusa”.

Eucharystię poprzedziło nabożeństwo Gorzkich żali, przewodniczył mu ks. dr Marek Jarosz, rektor WSD w Płocku. Ponadto bp Libera złożył kwiaty przed tablicą poświęconą ks. Wawrzyńcowi Benikowi.

Gospodarzem uroczystości był ks. kan. dr Ryszard Kamiński, proboszcz parafii pw. św. Stanisława BM w Mławie. Uczestniczyli w niej m.in. księża dekanatu mławskiego, klerycy płockiego seminarium, siostry zakonne, parafianie, przedstawiciele samorządu. Wydarzenia religijne poprzedził wykład dr Leszka Zygnera, rektora PWSZ w Mławie, o pracy księży misjonarzy w Mławie i o działalności ks. Wawrzyńca S. Benika.

Nabożeństwo Gorzkich żali powstało na przełomie XVII i XVIII w., wyrosło z ducha ludowej pobożności. Pierwszy raz zaśpiewano je w kościele Świętego Krzyża w Warszawie w 1698 r., przy udziale Bractwa św. Rocha, prowadzonym przez księży misjonarzy św. Wincentego
à Paulo. Składało się z tekstów łacińskich i ówczesnych pasyjnych pieśni polskich. Tak bardzo spodobało się wiernym, że postanowiono stworzyć jego postać w języku polskim. Zadania tego podjął się ks. Wawrzyniec Stanisław Benik (1674-1720) – autor, redaktor i wydawca nabożeństwa, które znalazło się w książeczce pt. „Snopek mirry z Ogrodu Getsemańskiego”, a zaczynało się od słów „Gorzkie żale, przybywajcie”.

Polska wersja nabożeństwa została po raz pierwszy wykonana w kolegiacie kieleckiej w 1707 r. W 1713 r. ks. Benik został mianowany proboszczem parafii w Mławie w diecezji płockiej, którą zarządzali misjonarze. Pozostał w tej parafii do końca życia, został pochowany w krypcie św. Wawrzyńca. W kościele Trójcy Świętej w Mławie znajduje się marmurowa tablica, poświęcona ks. Benikowi, w której zaznaczono, że był twórcą Gorzkich Żali.

Mława i sąsiednie parafie były jednymi z pierwszych w kraju, w których śpiewano Gorzkie Żale. W roku 1933 ks. prof. Józef Michalak, badacz i znawca liturgii oraz jej wykładowca w płockim Seminarium Duchownym, na zlecenie Episkopatu Polski dokonał uwspółcześnienia tekstu nabożeństwa. Wersja ta obowiązywała w całej przedwojennej Polsce.