Obchody Lubelskiego Lipca 1980 (zapowiedź)

Odsłonięcie i poświęcenie Pomnika Wdzięczności będzie głównym punktem uroczystości 30-lecia Lubelskiego Lipca. Dwudniowe obchody, które rozpoczną się 24 lipca, wpisują się w ogólnopolskie obchody powstania „Solidarności”, obok wydarzeń w Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu.

Pomnik zostanie poświęcony 25 lipca, wcześniej w archikatedrze lubelskiej abp Józef Życiński odprawi Mszę św. z okazji 30-lecia lubelskich strajków. Tego dnia zaplanowano także uroczystą konferencję na Zamku Lubelskim i koncert „W hołdzie Solidarności – drogi do wolności”, w którym wystąpi m.in. Lombard.

Dzień wcześniej zostanie odsłonięte graffiti poświęcone wydarzeniom Lubelskiego Lipca oraz odbędzie się otwarcie wystawy dotyczącej tamtych wydarzeń, przygotowanej przez IPN.

W uroczystościach weźmie udział przewodniczący Komisji Krajowej „Solidarności” Janusz Śniadek. Na wydarzenie został zaproszony także prezydent-elekt Bronisław Komorowski.

Pomnik wdzięczności, upamiętniający zryw Lubelskiego Lipca, jest obecnie w odbudowie. Pierwotna wersja powstała w pierwszą rocznicę wydarzeń, poświęcono ją 11 lipca 1981 roku. To jedyne miejsce, przypominające o masowych strajkach w 1980 roku, które znajduje się poza zakładem pracy. Zlokalizowany jest przy Drodze Męczenników Majdanka, przy dawnych Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów.

Pomnik, którego inicjatorem była Komisja Zakładowa LZNS, tworzą krzyż oraz postać, symbolizująca zerwanie więzów krepujących ówczesnego człowieka, wykonane z drewna. Autor rzeźby człowieka był pracownikiem LZNS. Nowa wersja wykonana będzie z płyt granitowych. Przy pomniku staną tablice z opisem wydarzeń sprzed 30 lat. – To miejsce powinno kolejnym pokoleniom przypominać, że był czas, gdy nie żyliśmy w wolnym i demokratycznym państwie, a często dziś zapominamy o tym – mówił podczas konferencji prasowej zapowiadającej wydarzenie Marian Król, przewodniczący Zarządu regionu Środkowowschodniego NSZZ „Solidarność” w Lublinie.

„Solidarność” jest głównym organizatorem obchodów rocznicowych, jest też fundatorem pomnika, którego koszt, wraz z pracami ziemnymi, wyniesie ponad 600 tys. zł.

– To na Lubelszczyźnie odbył się tak masowy protest w 1980 roku, w żadnym innym regionie nie wzięła udziału w strajkach tak duża liczba osób i zakładów pracy. Mówiliśmy wtedy, że są to przestoje, ponieważ wszyscy pamiętaliśmy, jak kończyły się wydarzenia w roku 1970 na wybrzeżu, w 1976 w Radomiu czy Ursusie – mówił Marian Król. – Z wielką niepewnością przystępowaliśmy wówczas do tych protestów, z nadzieją, że będą pozytywne wyniki. Te wydarzenia lubelskie były jedyne w swoim rodzaju, wynikające z potrzeby serc ludzi, potrzeby uformowania nowego modelu życia – dodał.

W przesłaniu przygotowanym przez Komitet Honorowy obchodów, można przeczytać, że mimo upływu 30 lat „ideały, które legły u podstaw solidarnościowego zrywu nie straciły na aktualności”. „Podstawą naszego życia społecznego musi być poszanowanie godności każdego człowieka. Robotnicy, rolnicy, nauczyciele, pielęgniarki i wszyscy inni pracownicy bez względu na to, kto sprawuje władzę w kraju, oczekują pomocy w obronie ich słusznych praw. Prawdziwy dialog społeczny jest możliwy tylko przy poszanowaniu prawa do niezależnego zrzeszania się pracobiorców. W 30. Rocznicę Lubelskiego Lipca, chcemy okazać wdzięczną pamięć bohaterom tamtych dni, nagrodzić ich trud i poświęcenie” – napisali autorzy przesłania. W Komitecie Honorowym znaleźli się przedstawiciele hierarchii kościelnej oraz władz miejskich i samorządowych.

Mniejsze i większe wydarzenia z okazji 30. rocznicy wydarzeń Lubelskiego Lipca 1980 odbywają się od początku czerwca, 9 lipca rozpocznie się rajd rowerowy Świdnik-Gdańsk, weźmie w nim udział 20 rowerzystów ze Świdnika. Uczestnicy planują odwiedzić historyczne miejsca związane z wydarzeniami sprzed 30 lat.

Mianem Lubelskiego Lipca określa się strajki na Lubelszczyźnie, które trwały od 8 do 24 lipca 1980 roku. Strajki objęły zakłady pracy w całym regionie, łącznie strajkowało ponad 150 zakładów pracy i około 50 tysięcy ludzi. Były związane z głębokim kryzysem gospodarczym w PRL w końcu lat 70. Ich bezpośrednią przyczyną było wprowadzenie przez komunistyczne władze kolejnych podwyżek cen. W trakcie strajków, po raz pierwszy zastosowano demokratyczną formę protestu – robotnicy pozostali w swoich zakładach pracy, utworzyli komitety strajkowe, wysunęli postulaty, negocjowali ich realizację z władzami. Obok postulatów socjalnych wysunęli także polityczne, domagając się m.in. zaprzestania represji wobec ich uczestników, wolności słowa oraz demokratycznych wyborów do rad zakładowych. Skala i forma lubelskich strajków była całkowitym zaskoczeniem dla komunistycznych władz, które zmuszone zostały po raz pierwszy w historii do zawarcia porozumienia ze strajkującymi.

Doświadczenia lubelskich strajków zostały wykorzystane w sierpniu 1980 r. podczas strajków na Wybrzeżu, w wyniku których powstała NSZZ „Solidarność”.