Obchody 65. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim

Apel poległych z udziałem prezydentów Izraela i Rzeczypospolitej Polskiej, wspólna modlitwa, „łańcuch pamięci” warszawiaków, „Pascha dla nieobecnych” – to główne elementy oficjalnych obchodów 65. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim, które rozpoczną się we wtorek, 15 kwietnia.

Początek obchodów zaplanowano pod pomnikiem Bohaterów Getta. O godz. 11.30 nastąpi uroczyste wystawienie wojskowego posterunku honorowego pod pomnikiem. Oficjalne uroczystości rozpocznie w południe prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Następnie przemówią prezydent RP Lech Kaczyński, prezydent Izraela Shimon Peres, Symcha Ratajzer ps. Kazik – bojownik Powstania w Getcie Warszawskim i Powstania Warszawskiego. Po Apelu Poległych zgromadzeni odmówią modlitwę Kadisz a pod pomnikiem Bohaterów Getta zostaną złożone wieńce. Na koniec ceremonii nastąpi odsłonięcie przez prezydentów RP i Izraela symbolicznego wejścia do Muzeum Historii Żydów Polskich z jednoczesnym wyświetleniem na telebimie materiału informacyjnego o muzeum.

Podczas uroczystości prezydent Kaczyński odczyta pierwsze z ok. 15 tys. nazwisk Żydów, którzy w 1943 r. polegli w powstaniu w Getcie. Po nim przy mikrofonie staną aktorzy m.in. Ewa Błaszczyk i Olgierd Łukaszewicz. Nazwisk poległych Żydów będzie można słuchać przez trzy dni w godz. od 15 do 18 w najruchliwszych punktach miasta: obok stacji metra Centrum, pod kinem Atlantic i bramą Uniwersytetu Warszawskiego. Wyczytywanie zakończy się 18 kwietnia.

We wtorek o godz. 17.00 Lech Kaczyński w Pałacu Prezydenckim wręczy odznaczenia bohaterom Powstania w Getcie Warszawskim oraz osobom upamiętniającym historię o nich.

We wtorkowy wieczór o godz. 20.00 rozpocznie się w Teatrze Wielkim uroczysty koncert Izraelskiej Orkiestry Filharmonicznej pod dyrekcją Zubina Mehty.

Zwieńczeniem obchodów będzie „Łańcuch pamięci”, który 19 kwietnia – w rocznicę wybuchu powstania – utworzą mieszkańcy miasta. O godz. 15.00 w kulminacyjnym momencie akcji, gdy uczestnicy chwycą się za ręce, w mieście zawyją syreny. Organizatorzy zapraszają wszystkich warszawiaków by przyszli pod pomnik Bohaterów Getta ok. godz. 13.00, gdzie wszyscy dostaną opaskę z gwiazdą Dawida, nawiązującą do noszonych przez Żydów w czasie okupacji.

Również w sobotę w oknach kamienic przy ulicy Próżnej w Warszawie, na podświetlonych zdjęciach pojawią się ci, których zginęli w wyniku Holokaustu – kilkadziesiąt fotografii z kolekcji „I ciągle widzę ich twarze…” udostępni Fundacja Shalom. Wzdłuż ulicy Próżnej staną nakryte białym obrusem stoły. Przy blasku świec o godz. 18.00 odbędzie się uroczysta kolacja sederowa „Pascha dla nieobecnych”. Tradycyjne błogosławieństwo nad winem odmówi rabin. Do stołu na tradycyjny posiłek zaproszeni są wszyscy mieszkańcy Warszawy.

W bramach i parterowych wnętrzach kamienic zaprezentowane zostaną instalacje artystyczne, przygotowywane przez Rafaela Rogińskiego i Dawida Szurmieja. Wśród surowych i opuszczonych murów zabrzmi muzyka młodej generacji i szum codziennego życia żydowskiej dzielnicy. Na ustawionym ekranie zobaczymy twarze i usłyszymy opowieści tych, którzy przeżyli. W jednej z kamienic przygotowana zostanie instalacja, dająca świadectwo tak niedawnej obecności żydowskiej społeczności w życiu miasta.

W ubiegłym tygodniu 11 kwietnia Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął specjalną uchwałę w 65. rocznicę wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. W przyjętym przez aklamację dokumencie podkreślono, iż bohaterski zryw, w obronie godności ludzkiej, wielu powstańców okupiło życiem. Uchwałę odczytał marszałek Sejmu, Bronisław Komorowski.

W dokumencie czytamy, iż w obronie ludzkiej godności 19 kwietnia 1943 r. żydowscy powstańcy chwycili w Warszawskim Getcie za broń. „Nieliczna grupa słabo uzbrojonych bojowców, reprezentujących głównie Żydowską Organizację Bojową, pod flagami polską i żydowską stawiała dramatyczny opór niemieckim okupantom dokonującym całkowitej likwidacji Warszawskiego Getta”. Jak podkreślono, Warszawa po raz kolejny – tak jak w 1939 r. i później, w roku 1944 – była świadkiem bohaterstwa i ofiarności w heroicznej walce z dysponującym olbrzymią przewagą wrogiem.

„Wielu powstańców okupiło życiem ten tragiczny bój” – podkreślono. Jak dodano wspierało ich Polskie Państwo Podziemne, dostarczając broń, amunicję i żywność, podejmując akcje zbrojne, a przede wszystkim przekazując Warszawie i światu informacje o tej heroicznej walce. „Trwające około miesiąca Powstanie w Getcie Warszawskim stało się symbolem męstwa i ofiarności” – podkreślili posłowie.

Na zakończenie specjalna uchwała podkreśla, iż „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 65. rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim składa hołd wszystkim ofiarom i bohaterom tego Powstania, którzy swym poświęceniem zasłużyli na najwyższy podziw, szacunek i pamięć”.

Powstanie w Getcie Warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 roku. Trwało niespełna miesiąc. Miało miejsce podczas zarządzonej przez Heinricha Himmlera akcji ostatecznej likwidacji getta, polegającej na systematycznym przeszukiwaniu dzielnicy i wyłapywaniu resztek kryjącej się ludności.

Siły powstańcze liczyły zaledwie ok. tysiąca słabo uzbrojonych bojowników. W samym getcie znajdowało się wówczas 50-60 tys. ludzi (wobec niemal pół miliona w szczytowym okresie jego zaludnienia). W starciach zginęło ok. 7 tys. Żydów, ponad 6 tys. spłonęło żywcem, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do obozu zagłady w Treblince.