Obecnie dla grekokatolików sprawą najbardziej złożoną jest patriarchat

Dla grekokatolików ukraińskich sprawą najbardziej złożoną i najpoważniejszą jest obecnie zbudowanie patriarchatu – powiedział 11 maja w Filadelfii arcybiskup większy kijowsko-halicki Swiatosław Szewczuk. Był on tam gościem obchodów 45-lecia Towarzystwa Ukraińców-Katolików „Święta Sofia” Stany Zjednoczone. Wykonuje ono obecnie wielką pracę na rzecz przywrócenia Funduszu Patriarszego, który winien się stać podstawą powstania Patriarchatu Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK).

Zdaniem arcybiskupa „ważne jest, aby wszyscy włączyli się w tworzenie struktur patriarszych, bo bez tego nie da się wykonać w pełni testamentu patriarchy Josyfa [Slipyja]”.

„Pytam sam siebie i Boga: co oznacza dla nas pełnienie naszej misji? Wpatruję się w dokonania patriarchy Josyfa i widzę, że gdy został on zwolniony ze stalinowskich obozów koncentracyjnych, postawił przed sobą trzy zadania, czyli trzy rodzaje wcielenia Opatrzności Bożej w misji jego posługi patriarszej” mówił dalej zwierzchnik UKGK.

Wyjaśnił, że pierwszym zadaniem było powołania ośrodka intelektualnego, zwłaszcza Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego im. św. Klemensa Papieża w Rzymie, następnie odnowa monastycyzmu studyckiego i wreszcie walka o patriarchat. „Jest to swego rodzaju duchowy testament patriarchy Josyfa dla nas, jego spadkobierców, który odpowiada zadaniom i misji, które Pan powierza naszemu Kościołowi a za naszym pośrednictwem przemawia do naszego narodu” – dodał abp Szewczuk.

Przypomniał również wysiłki jego poprzednika kard. Lubomyra Huzara, podejmowane w celu zbudowania Patriarchatu UKGK. „Jego Eminencja Lubomyr mawiał, że patriarchat nie jest celem samym w sobie, ale przede wszystkim ma być narzędziem (sposobem) tego, abyśmy byli Kościołem zjednoczonym i potężnym, który czuje się jedną wspólnotą i «gromadzi rozproszonych»” – podkreślił gość uroczystości w Filadelfii. W tym kontekście zaznaczył, że aby móc pomyślnie utworzyć patriarchat, „należy wznieść nasz Kościół, jego życie i istnienie, na nowy poziom – komunikacji, wzajemnego szacunku i zrozumienia, współodpowiedzialności za losy Kościoła i narodu”.

Sprawa podniesienia dotychczasowego arcybiskupstwa większego kijowsko-halickiego UKGK do rangi patriarchatu ciągnie się ponad 60 lat. Wspomniany kard. Josyf Slipyj (1893-1984), gdy 23 stycznia 1963 odzyskał wolność z sowieckich łagrów, pod warunkiem jednak, że opuści ówczesny ZSRR, 9 lutego tegoż roku znalazł się w Rzymie i niemal natychmiast on i jego najbliżsi współpracownicy rozpoczęli starania w sprawie nadania UKGK rangi patriarchatu. Jednakże ani św. Jan XXIII, ani jego następcy, łącznie z obecnym papieżem nie podjęli tej inicjatywy, głównie ze względów ekumenicznych – aby nie drażnić prawosławnych, zwłaszcza Patriarchatu Moskiewskiego. Chcąc jednak wyrazić uznanie dla tego męczeńskiego Kościoła, w owym czasie zdelegalizowanego w ZSRR, św. Paweł VI ustanowił 23 grudnia 1963 tytuł arcybiskupa większego lwowskiego i mianował na to stanowisko właśnie abp. J. Slipyja. W półtora roku później, na konsystorzu 22 lutego 1965 tenże papież obdarzył mężnego hierarchę godnością kardynalską.

Ale grekokatolicy ukraińscy zarówno J. Slipyja, jak i wszystkich kolejnych jego następców (kardynałów Myrosława Lubacziwśkiego i L. Huzara oraz obecnie abp. S. Szewczuka) określali i określają mianem patriarchów. Również niektóre najwyższe struktury UKGK noszą nazwę patriarszych, np. sobór katedralny Zmartwychwstania Chrystusa w Kijowie i kuria zwierzchnika Kościoła.

Należy jeszcze dodać, że poza UKGK prawie 30 lat nie było innego arcybiskupa większego. Dopiero 16 grudnia 1992 św. Jan Paweł II przyznał tę godność głowie Kościoła syromalabarskiego w Indiach (z tytułem arcybiskup większy Ernakulam-Angamaly), a w 2005 Benedykt XVI nadał podobną rangę dwóm innym katolickim Kościołom wschodnim: syromalankarskiemu w Indiach – 10 lutego (abp w. Trivandrum) i rumuńskiemu greckokatolickiemu – 16 grudnia (abp w. Făgăraș i Alba Iulia).