„Od Odry do Tybru i Amazonii – ekologia chrześcijańska lokalnie i globalnie” – konferencja

Czym jest ekologia chrześcijańska? Kim są „zieloni chrześcijanie”? – mówili o tym uczestnicy konferencji „Od Odry do Tybru i Amazonii – ekologia chrześcijańska lokalnie i globalnie”, która odbyła się 28 września w Warszawie w związku z przypadającym 4 października wspomnieniem św. Franciszka – patrona ekologów. Podczas spotkania przedstawiciele głównych inicjatyw ekologicznych w Kościele w Polsce omówili stan ekologii chrześcijańskiej w kraju, przybliżyli najciekawsze inicjatywy podejmowane w imię ochrony stworzenia i wskazali przykłady wciąż niestety obecnych złych praktyk wobec natury.

O współpracę na rzecz ochrony środowiska w Polsce zaapelował o. Stanisław Jaromi OFMConv, szef Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu – REFA. W swoim wystąpieniu wyjaśniał m.in., kim są tzw. „zieloni chrześcijanie”. Zwracał uwagę, że punktem wyjścia dla chrześcijańskiej wizji ekologii jest uznanie, że to nie człowiek jest panem tego świata. Mówił również o ekologii integralnej, uwzględniającej 4 perspektywy: duchową, społeczną, perspektywę związaną z relacją człowieka ze światem przyrody oraz troski o ludzkie zdrowie. Jak podkreślił, chrześcijańska ekologia jest pro- life. – Proponujemy nowy rodzaj wrażliwości, nową duchowość – antykonsumpcyjną i wrażliwą społecznie. Chcemy wsłuchiwać się w płacz Ziemi i w płacz ludzi ubogich. Myślimy o Ziemi jako wspólnym domu – mówił o. Jaromi. Zwrócił uwagę, że ta duchowość jest w dużej mierze oparta na tradycji franciszkańskiej. Przypomniał też, że św. Franciszek jest od 1979 r. patronem ekologów.

O. Jaromi zaprezentował również Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu – REFA, będący współorganizatorem konferencji. Jak podkreślił, ruch ma już 40 lat i przez ten czas – mimo wielu trudności – wiele już udało się zrobić.

W dalszej części konferencji jej uczestnicy mówili o konkretnych inicjatywach i projektach inspirowanych chrześcijańską wizją ekologii.

O trwającym już 3 lata projekcie Caritas Polska Laudato Si’ opowiadała Dominika Chylewska. W ramach projektu, z merytorycznym wsparciem Caritas tysiące wolontariuszy z całej Polski – w dużej mierze ze szkół i parafii – zrealizowało ok. 300 mini–projektów o charakterze oddolnym. Powstawały m.in. pasieki na dachach, warsztaty, wymiany ubrań, projekty związane z troską o świeże powietrze itp. Chylewska podkreślała, że Caritas od zawsze troszczy się o ubogich a troska ta jest nierozerwalnie związana z troską o środowisko. – To najubożsi są największymi ofiarami nieeekologicznych zachowań – podkreślała. Dominika Chylewska postawiła też trudne pytania o komercyjny i konsumpcjonistyczny charakter największych chrześcijańskich świąt, co w oczywisty sposób prowadzi też do zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

Wspólna troska o dar Bożego stworzenia oraz wdrażanie przyjaznych ludziom i środowisku rozwiązań w parafiach jako najbliższych wspólnotach – to cel programu Zielone Parafie, którego inicjatorem jest Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska. Projekt polega na rozwijaniu zakorzenionej w wierze oraz nauczaniu Kościoła wrażliwości i troski o człowieka i o świat, w którym żyjemy; zwiększenie świadomości problemów ekologicznych i wynikających z nich zagrożeń dla świata i ludzkości, a ponadto o wdrożenie praktycznych rozwiązań, których celem jest zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Działania w ramach programu odbywają się w rytmie kalendarza liturgicznego, a kolejne kroki powiązane są z okresami bądź uroczystościami szczególnie ważnymi dla naszej wiary. I tak np. krokiem na Wielki Post tego roku była kampania edukacyjna “Bóg daje życie, smog je odbiera”, zaś w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (tzw. Matki Boskiej Zielnej) i w czasie dożynkowym zapraszano do akcji „Czego chcesz od nas Panie za Twe hojne dary?” – tworzenia parafialnych ksiąg wdzięczności: za dar przyrody, plony ziemi, pożywienie i bezpieczną pracę rolników.

Światowy Ruch Katolików na rzecz Środowiska zachęca też do wzięcia udziału w kursie Animatorów Laudato Si’ oraz do włączenia się 9 października w obchody Niedzieli św. Franciszka – w tym roku pod hasłem „Mniej znaczy więcej. Radość z dzielenia”. Przygotowywaną już po raz czwarty inicjatywę zaprezentowała podczas konferencji członkini Ruchu Magdalena Kadziak. Projekt skierowany jest przede wszystkim do parafii.

Ekologiczny program Drzewo Franciszka zaprezentował Dariusz Grzybek, prezes fundacji Zakłady Kórnickie. Program powstał w 2017 r. dzięki współpracy fundacji z księżmi Grzegorzem Zbączyniakiem i Sławomirem Krzeszowskim. Zaczęło się od konkursu plastycznego dla dzieci, którego efektem był kalendarz. Następny był festyn ekologiczny, na którym zasadzono sto lip drobnolistnych. Projekt plastyczny przekształcił się w konkursy ekologiczne w Poznaniu i okolicach organizowane najpierw w powiecie poznańskim, potem w całym województwie wielkopolskim, wreszcie w całym kraju. Co roku bierze w nim udział 70 zespołów złożonych z uczniów szkół podstawowych.

Projekt Drzewo Franciszka nie jest jednak skierowany tylko do młodego pokolenia. Tym tytułem opatrzony jest też półrocznik rozsyłany do samorządów gminnych oraz instytucji zajmujących się ekologią w całej Polsce. – W tym magazynie opieramy się na doniesieniach naukowców, twórców i publicystów, którzy pokazują różne punkty widzenia na ekologię, potrzebę oszczędności i świadomego inwestowania w przyjazne środowisku rozwiązania. Przykładem są zbiorniki retencyjne wykorzystywane do nawadniania pól – mówił podczas konferencji Dariusz Grzybek. Jego zdaniem, biznes i działalność gospodarcza niekoniecznie muszą kolidować ze szczytnymi założeniami duchowości franciszkańskiej. – Wręcz przeciwnie, może je wzmacniać. Ale jest jeden warunek i jest to też fundament całego naszego programu: musimy zmieniać świadomość ludzi i to w różnym wieku – dodał Dariusz Grzybek.

W ramach programu Drzewo Franciszka funkcjonuje ponadto portal www.drzewofranciszka.pl. Jest on związany ze środowiskiem naukowym i studencko-doktoranckim, ma ambicje generować przyszłych liderów oraz twórców zarówno pióra, jak i nowych projektów ekologicznych opartych na duchowości franciszkańskiej. Istnieje też m.in. Studio Drzewo Franciszka, czyli kanał multimedialny w serwisie YouTube, prezentujący tematykę ekologiczną w formie krótkich wywiadów lub relacji.

Ernest Rudnicki, członek Wspólnoty Laudato Si’ w Radomsku opowiedział o przeprowadzanym przez wspólnotę projekcie renowacji zabytkowego i zniszczonego ingerencją człowieka drzewostanu na Cmentarzu Starym w Radomsku. To jedna z najstarszych nekropolii w Polsce, założona w 1807 r. Można tam spotkać drzewa nawet sprzed I wojny światowej, a najstarsza jest tzw. Lipa Powstańców posadzona w 1863 r., w czasie Powstania Styczniowego. W 2000 r. na liczącym 1,5 ha obszarze tej nekropolii zidentyfikowanych było ponad 200 drzew, z których znaczna część ucierpiała na skutek ingerencji człowieka. Jak wskazywał Ernest Rudnicki, ludzie trują drzewa na cmentarzach, gdyż przeszkadzają im m.in. opadające na groby liście. Uruchomiona przez wspólnotę akcja „Mniej znaczy więcej” pokazuje, że drzewa są ważne w przestrzeniach cmentarnych i zachęca, aby stosowano wobec roślin jak najmniej środków chemicznych. Ponadto powstał w Radomsku ekologiczny system ewidencji drzew. Są na nich umieszczane metryki dendrologiczne z podstawowymi informacjami o gatunku i wieku drzewa, zwłaszcza tych zabytkowych, wraz z apelem o potrzebie dbania o nie.

– Istnieje potrzeba budowania świadomości i aktywności ekologicznej. To nie jest temat jednego środowiska, dotyczy to nas wszystkich i zostaniemy z tym tematem do końca świata – mówił ks. Zbigniew Kucharski, Sekretarz Zespołu Laudato si’ przy Radzie ds. Społecznych KEP. Wskazywał, że także w środowiskach katolickich nie tylko trzeba realizować konkretne projekty proekologiczne, ale i wypełniać to działanie treścią inspirowaną encykliką papieża Franciszka.

Ks. Kucharski stwierdził z ubolewaniem, że współcześnie stan wiedzy religijnej młodych ludzi jest skąpy, choć kiedyś mówienie młodzieży o tym, aby unikała grzechu oraz że Jezus zbawia i kocha człowieka, a Bóg daje nam zbawienie, była dla nich zrozumiała. – Teraz mamy częściej do czynienia z sytuacją, w której kerygmat dotyczący treści zbawienia potrzebuje jeszcze, aby wrócić do faktu, że Bóg jest Stworzycielem i Ojcem. Bo jeżeli ktoś nie będzie przeżywał tej relacji do Boga jako swojego Ojca i Stworzyciela, to wszystko mu się potem zaciera: grzech, łaska, zbawienie – powiedział.

Dlatego m.in. powstał powołany w listopadzie ub. roku Zespół Laudato si’ przy Radzie ds. Społecznych KEP. Jego celem, jak powiedział ks. Kucharski, jest „podnoszenie świadomości, budzenie wiary i budowanie relacji z osobowym Bogiem, który nie jest polem magnetycznym, ale żywą, prawdziwą osobą”. Powstanie Zespołu – dodał – wiąże się też z tym, aby struktura Episkopatu Polski odpowiadała swoim kształtem na współczesne potrzeby.

Przewodniczącym Zespołu „Laudato si” przy Radzie KEP ds. Społecznych jest bp Tadeusz Lityński, który od 2015 r. jest także delegatem KEP ds. duszpasterstwa pracowników leśnictwa, gospodarki wodnej i ochrony środowiskaKonsultorem – sekretarzem jest ks. Zbigniew Kucharski.

Zespół Laudato si’ przy Radzie ds. Społecznych KEP ma już na swoim koncie publikację zbioru 30 bomilii poruszających tematy ekologiczne. Przedmiotem jego pierwszego spotkania były takie kwestie jak m.in. ekologia a ekologizm, dzieło zbawienia a dzieło stworzenia, zagadnienie grzechu ekologicznego oraz moralnej odpowiedzialności katolików w aspekcie grzechu ekologicznego

Konferencja prasowa pt. „Od Odry do Tybru i Amazonii – ekologia chrześcijańska lokalnie i globalnie” odbywała się 28 września w siedzibie Sekretariatu KEP w Warszawie z okazji 8. edycji Czasu dla Stworzenia (Season of Creation) i w związku z przypadającym 4 października wspomnieniem św. Franciszka – Patrona ekologów. Konferencję zorganizował Ruch Ekologiczny św. Franciszka z Asyżu – REFA oraz Katolicka Agencja Informacyjna.

Galeria zdjęć (7 zdjęć)