Odeszli w ciągu ostatniego roku

W okresie od 30 października 2010 r. do 29 października br. na świecie zmarło 130 kardynałów, arcybiskupów, biskupów i innych hierarchów katolickich.

Do tego grona należy dodać jeszcze 5 biskupów chińskich – uznanych i nieuznanych przez Stolicę Apostolską. Wśród zmarłych było 8 kardynałów, w tym dwóch pochodzenia polskiego.

Kardynałowie

22 listopada 2010 – Urbano Navarrete Cortés SI (ur. 25 V 1920), Hiszpan. Wyświęcony na kapłana 31 V 1952 (w czasie 35. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego w Barcelonie; święcenia przyjęło wówczas 741 diakonów hiszpańskich!), kardynał od 24 listopada 2007 (za zgodą Benedykta XVI nie przyjął sakry biskupiej). Kanonista, wybitny znawca kościelnego prawa małżeńskiego, ekspert Soboru Watykańskiego II, b. rektor Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego.

2 grudnia – Michele Giordano (26 IX 1930), Włoch, emerytowany arcybiskup Neapolu. Święcenia kapłańskie przyjął 5 VII 1953, sakrę biskupią – 5 II 1972. Od 12 VI 1974 arcybiskup metropolita Matery i Irsiny, od 9 V 1987 – metropolita Neapolu, kardynałem został 28 VI 1988. Z urzędu pasterza archidiecezji neapolitańskiej ustąpił 20 V 2006. W kwietniu 2005 wziął udział w konklawe, które wybrało Benedykta XVI.

1 kwietnia 2011 – Varkey Viathayathil CSsR (29 V 1927), Hindus, syro-malabarski arcybiskup większy Ernakulam-Angamaly, zwierzchnik tego katolickiego Kościoła wschodniego w Indiach. Wyświęcony 12 VI 1954, sakrę przyjął 6 I 1997 z rąk Jana Pawła II jako arcybiskup tytularny i administrator apostolski Ernakulam-Angamaly, od 19 IV 1997 kierował tą jednostką, z czym łączyła się godność syro-malabarskiego w Indiach. Kardynałem był od 21 II 2001.

18 kwietnia – Giovanni Saldarini (11 XII 1924),Włoch, emerytowany arcybiskup Turynu. Święcenia kapłańskie przyjął 31 V 1947, sakrę jako biskup pomocniczy Mediolanu przyjął 7 XII 1984, 31 I 1989 został arcybiskupem metropolitą Turynu, 28 VI 1991 – kardynałem. 19 VI 1999 ustąpił z urzędu z powodu choroby.

1 maja – Agustín García-Gasco y Vicente (12 II 1931), Hiszpan, emerytowany arcybiskup Walencji. Wyświęcony na kapłana 26 V 1956, 20 III 1985 został biskupem pomocniczym ówczesnej archidiecezji Madryt-Alcalá (sakra – 11 V 1985). W latach 1988-93 był sekretarzem generalnym Hiszpańskiej Konferencji Biskupiej. Od 24 VII 1992 był arcybiskupem Walencji, a od 24 XI 2007 – kardynałem. Z urzędu ustąpił 8 I 2009. Zmarł nagle, prawdopodobnie na zawał serca.

30 czerwca – Georg Maximilian Sterzinsky (9 II 1936), Niemiec, urodzony na Warmii, emerytowany arcybiskup Berlina. Święcenia kapłańskie przyjął 29 VI 1960, po czym pracował głównie w parafiach na terenie ówczesnej NRD. 28 V 1989 Jan Paweł II mianował go biskupem berlińskim (sakrę nowy hierarcha przyjął 24 VI tegoż roku, z czym wiązało się stanowisko przewodniczącego Berlińskiej Konferencji Biskupiej (odpowiednik konferencji episkopatu we wschodnich Niemczech), a 28 VI 1991 włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego. Gdy 27 VI 1994, w wyniku reformy administracyjnej Kościoła w Niemczech, Berlin stał się stolicą metropolii, kard. Sterzinsky został pierwszym arcybiskupem berlińskim. 24 II 2011 ustąpił z tego urzędu ze względu na stan zdrowia.

21 lipca – Kazimierz Świątek (21 X 1914) – Polak z Białorusi, emerytowany metropolita mińsko-mohylewski i administrator apostolski diecezji pińskiej, pierwszy kardynał białoruski. Wyświęcony 8 IV 1939, po czym krótko pracował w diecezji pińskiej, ale już 21 IV 1941 władze sowieckie aresztowały go, osadziły go w Twierdzy Brzeskiej i po 2 miesiącach przesłuchań skazano go na karę śmierci. Na szczęście wybuch wojny niemiecko-sowieckiej 22 VI 1941 i związana z tym atmosfera ogólnego zamieszania i paniki spowodowała otwarcie więzień i uwolnienie więźniów. Ks. K. Świątek został ponownie aresztowany 17 XII 1944 i po 5 miesiącach śledztwa skazany na 10 lat ciężkich prac na Syberii (głównie w Workucie). Wolność odzyskał 16 VI 1954 i po powrocie na Białoruś zaraz znów podjął pracę duszpasterską w diecezji pińskiej, przez 25 lat był m.in. proboszczem tamtejszej katedry. 13 IV 1991 papież mianował prawie 77-letniego wówczas kapłana arcybiskupem mińsko-mohylewskim i administratorem apostolskim diecezji pińskiej, a 26 XI 1994 – kardynałem. Był pierwszym obywatelem Białorusi obdarzonym tą godnością i najstarszym kardynałem, stojącym na czele diecezji. Zmarł w szpitalu w Pińsku.

24 lipca – Virgilio Noè (30 III 1922) – Włoch, kurialista. Święcenia kapłańskie przyjął 1 X 1944. 30 I 1982 papież mianował go arcybiskupem tytularnym i sekretarzem Kongregacji Obrzędów, a w 7 lat – koadiutorem archiprezbitera watykańskiej bazyliki patriarszej (św. Piotra). Na konsystorzu 28 VI 1991 włączył 69-letniego hierarchę w skład Kolegium Kardynalskiego, a w 2 dni później mianował go archiprezbiterem bazyliki watykańskiej. 24 IV 2002 ustąpił ze wszystkich stanowisk w Kurii.

26 sierpnia – Aloysius Matthew Ambrozic ([Ambrožič]; 27 I 1930), Kanadyjczyk pochodzenia słoweńskiego. Urodził się w Słowenii, ale tuż po wojnie rodzina przeniosła się za granicę, najpierw do Austrii, potem do Kanady. Tam 4 VI 1955 przyjął święcenia. 26 III 1976 Paweł VI mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji Toronto, 22 V 1986 Jan Paweł II powołał go na arcybiskupa koadiutora tej jednostki kościelnej, 17 III 1990 powierzył mu kierowanie nią, a 21 II 1998 włączył go w skład Kolegium Kardynalskiego. 26 XII 2006 kardynał ustąpił z urzędu arcybiskupa Toronto.

3 września – Andrzej Maria Deskur (29 II 1924) – Polak, kurialista, emerytowany przewodniczący Papieskiej Rady Środków Społecznego Przekazu i (czynny) Papieskiej Akademii Maryi Niepokalanej. Zaraz po wojnie wyjechał na studia teologiczne za granicę i tam pozostał. Wyświęcony na kapłana 20 VIII 1950, od 1952 pracował w instytucjach watykańskich, głównie związanych z katolickimi mediami. Był sekretarzem ds. prasy w ramach przygotowań do Soboru Watykańskiego II, a następnie ekspertem na Vaticanum II, wnosząc wielki wkład w przygotowanie niektórych dokumentów soborowych. Od 1964 był podsekretarzem, następnie sekretarzem a od IX 1973 przewodniczącym Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu (do 1988 – Komisji); pełnił ten urząd do 8 IV 1984. W latach 1966-74 kilkakrotnie odwiedzał nasz kraj w składzie delegacji Stolicy Apostolskiej na rozmowy z władzami Polski. W czerwcu 1974 został biskupem (sakrę przyjął 30 VI 1974 z rąk Pawła VI). 13 X 1978 doznał wylewu krwi do mózgu i odtąd poruszał się już tylko na wózku inwalidzkim. 15 II 1980 Jan Paweł II mianował go arcybiskupem, a 25 V 1985 – kardynałem. Miał liczne odznaczenia kościelne i państwowe, m.in. polski Order Orła Białego i francuską Legię Honorową.

Arcybiskupi i biskupi

30 października 2010 – Mateus Feliciano Augusto Tomás (ur. 23 II 1958), Angolczyk, biskup Namibe. Święcenia przyjął 18 IX 1983. Pracował duszpastersko w swoim kraju i we Włoszech. W 1997 wrócił ostatecznie do Angoli i tam Benedykt XVI mianował go 21 III 2009 pierwszym biskupem utworzonej w tym samym dniu diecezji Namibe w południowo-zachodniej części kraju. Zginął w wieku 52,5 lat w wypadku koło Chongorói (prow. Benguela), gdy jego samochód, którym wracał z obrad episkopatu w Luandzie, zderzył się ze stadem dzikich zwierząt.

11 lipca 2011 – Michael Charles Evans (10 VIII 1951), Anglik, biskup East Anglia (metropolia Westminster). Święcenia przyjął 22 VI 1975, po czym piastował różne stanowiska w archidiecezji Southwark. Jan Paweł II mianował go 14 II 2003 biskupem East Anglia – trzecim z kolei w dziejach tej jednostki kościelnej 13 III 1976 (sakra – 19 III 2003). Hierarcha zmarł w następstwie raka prostaty na krótko przed swymi 60. urodzinami.

28 sierpnia – Bruno Gamberini (16 VII 1950) – Brazylijczyk, arcybiskup Campinas w stanie São Paulo. Święcenia przyjął 11 XII 1974. Jan Paweł II mianował go 17 V 1995 biskupem Bragança Paulista (sakra – 16 VII 1995), a następnie 2 VI 2004 – arcybiskupem Campinas. Zmarł w szpitalu w São Paulo w wieku nieco ponad 61 lat w następstwie powikłań różnych chorób.

29 września – Philip Matthew Hannan (20 V 1913), Amerykanin, emerytowany arcybiskup Nowego Orleanu. Święcenia przyjął 8 XII 1939. 16 VI 1956 Pius XIIs mianował go biskupem. pomocniczym archidiecezji waszyngtońskiej i w tym charakterze uczestniczył w Soborze Watykańskim II jako sekretarz prasowy delegacji amerykańskiej. Zasłynął m.in. z błyskotliwych kazań na Mszach św. żałobnych ku czci prez. Johna F. Kennedy’ego (1963) i jego brata Roberta (1968) oraz na pogrzebie Jacqueline Kennedy (1994). 29 IX 1965 został mianowany arcybiskupem Nowego Orleanu i urząd ten pełnił do 6 XII 1988, gdy ustąpił w wieku 75 lat. W ostatnich latach życia, mimo podeszłego wieku, starał się, jak mógł, pomagać ofiarom huraganu Katrina (2005) i odważnie występował w obronie życia. Zmarł w wieku 98 lat.

11 grudnia 2010 – José dos Santos Garcia SMP (16 IV 1913), Portugalczyk, misjonarz w Mozambiku, emerytowany biskup diecezji Pemba w tym kraju. Święcenia kapłańskie przyjął 25 VI 1938. W 1955 wyjechał na misje do Mozambiku – wówczas kolonii portugalskiej. Tam 5 IV 1957 został mianowany biskupem diecezji Porto Amélia (dziś Pemba); sakrę przyjął 16 VI tegoż roku. Ustąpił z tego urzędu 15 I 1975, na krótko przed uzyskaniem niepodległości przez Mozambik. Wkrótce potem wrócił do swej pierwszej ojczyzny, ale do końca życia interesował się sprawami tej drugiej. Miał ponad 97,5 lat.

31 lipca 2011 – Joseph Albert Rosario MSFS (30 V 1915), obywatel Indii, emerytowany biskup Amravati. Wyświęcony na kapłana 29 IX 1944 w Zgromadzeniu Misjonarzy św. Franciszka Salezego. 8 V 1955 został biskupem diecezji Amravati w środkowo-zachodnich Indiach (sakrę przyjął 13 XI tegoż roku). Stanowisko to piastował do 1 IV 1995. Zmarł, mając 96 lat.

Hierarchowie o polskich korzeniach

12 grudnia 2010 – Raymond Philip Kalisz SVD (25 IX 1927), Amerykanin polskiego pochodzenia, emerytowany biskup diecezji Wewak w Papui Nowej Gwinei. Urodził się w Melvindale (USA) w rodzinie emigrantów z Polski. Święcenia kapłańskie przyjął 15 VIII 1954 w Zgromadzeniu Słowa Bożego (werbistów). 24 IV 1980 Jan Paweł II mianował go biskupem diecezji Wewak na północy kraju (sakrę hierarcha przyjął 15 VIII tegoż roku. Ustąpił z tego urzędu 14 VIII 2002. W latach 1996-99 stał na czele Konferencji Biskupów Papui Nowej Gwinei i Wysp Salomona.

20 marca 2011 – Agostinho Stefan Januszewicz OFMConv (29 XI 1930), Brazylijczyk pochodzenia polskiego, emerytowany biskup Luziânia (w stanie Goias). Urodził się w Polsce, święcenia otrzymał 3 VIII 1958 z rąk kard. Stefana Wyszyńskiego w Zakonie Franciszkanów Konwentualnych. 4 X 1974 wyjechał do pracy duszpasterskiej w Brazylii i tam 29 III 1989 został pierwszym biskupem nowo utworzonej diecezji Luziânia (sakra – 10 VI tegoż roku). Z urzędu tego ustąpił 15 IX 2004.

24 marca – Julian Gbur SVD (14 XI 1942), polski Ukrainiec, biskup greckokatolickiej eparchii (diecezji) Stryj na Ukrainie. Święcenia kapłańskie w Zgromadzeniu Słowa Bożego (werbistów) otrzymał 26 VI 1970. Jan Paweł II mianował go 4 V 1994 biskupem pomocniczym greckokatolickiej archieparchii lwowskiej (sakrę przyjął 7 VII tegoż roku). 21 VII 2000 został pierwszym biskupem nowo utworzonej eparchii stryjskiej.

Inne osobistości Kościoła

7 czerwca, Mejszagoła (Litwa) – ks. prałat Józef Obrembski (19 III 1906) – najstarszy polski kapłan na Litwie i w ogóle najstarszy kapłan katolicki w tym kraju. Chociaż pochodził z diecezji łomżyńskiej, zdecydowaną większość swego życia spędził na Wileńszczyźnie zarówno w czasach, gdy ziemie te należały o Polski, jak i po wejściu ich w skład Litwy. Był niekwestionowanym autorytetem moralnym i żywą legendą miejscowych Polaków, którzy nazywali go patriarchą Wileńszczyzny. 19 (lub 12) czerwca 1932 przyjął święcenia kapłańskie. Pełnił posługę duszpasterską jako wikariusz w wiosce Turgiele. W 1950 r. bolszewicy wygnali kapłana z Turgieli i pod przymusem został on proboszczem parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w miasteczku Mejszagoła (po litewsku Maišiagala), w której pozostał już do końca życia.

14 lipca, Indukki (Indie) – Elizabeth Anikuzhikattil (94 lat), Hinduska z Kościoła syro-malabarskiego, matka 15 dzieci, z których 11 – synów i córek – poświęciło się Kościołowi jako księża i zakonnice. Jednym z nich jest bp Mathew Anikuzhikattil, który przewodniczył uroczystościom żałobnym. Księżmi zostało także sześciu innych jej synów, a cztery spośród siedmiu córek wybrało drogę powołania zakonnego.

14 września, Monachium – Giancarlo Zizola (75 lat), Włoch, watykanista. Ostatnio był komentatorem rzymskiego dziennika „La Repubblica”. Wcześniej, w latach 80. współpracował jednocześnie z kilkoma pismami pod różnymi pseudonimami. Upomniany za to publicznie przez Jana Pawła II, zaczął podpisywać swym nazwiskiem teksty, w których krytykował także papieża-Polaka. Napisał wiele cennych książek na temat Stolicy Apostolskiej i papiestwa, w tym także o Janie Pawle II. Zmarł niespodziewanie w stolicy Bawarii, gdzie brał udział w 25. międzynarodowym i międzyreligijnym spotkaniu z cyklu „Ludzie i religie”, organizowanym przez rzymską Wspólnotę św. Idziego.

29 września, miasto Windsor w Kanadzie – Joseph Maraachli, zwany w mediach „Baby Joseph”, 20-miesięczny chłopiec, którego lekarze wcześniej chcieli uśmiercić, gdyż nie zgadzali się na opiekę medyczną nad nieuleczalnie chorym dzieckiem. Sąd, do którego trafiła cała sprawa, orzekł, że szpital w Kanadzie nie może wykonać zabiegu tracheotomii, który pozwoliłby małemu pacjentowi na oddychanie i przeżycie jeszcze kilku miesięcy. Lekarze mieli usunąć rurkę podającą tlen i doprowadzić w ten sposób do jego śmierci. Dzięki pomocy amerykańskiego kapłana ks. Franka Pavone’a – założyciela i dyrektora organizacji „Księża za Życiem” – chłopiec trafił do dziecięcego szpitala w Saint Louis w USA. Po jego śmierci rodzice napisali na jednym z portali internetowych, że są pogrążeni w smutku, ale chcą, by wsparciem i modlitwami wielu ludzi objąć także inne rodziny przeżywające podobne dramaty. Ich stanowisko poparło kilkanaście tysięcy internautów.