W okresie od 27 października 2011 r. do 27 października br. zmarło na świecie 155 hierarchów Kościoła katolickiego: kardynałów, arcybiskupów, biskupów i przełożonych innych kościelnych jednostek terytorialnych.

Tylko w tym roku zmarło ich 121. Sprawowali oni swe urzędy w 55 krajach i terytoriach zależnych. Do liczby tej należy dodać 2 biskupów chińskich, którzy odeszli do wieczności odpowiednio 22 XI 2011 i 24 V 2012.

Kardynałowie:

1. 11 XII 2011: John Patrick Foley (ur. 11 XI 1935) – Amerykanin, kurialista, emerytowany przewodniczący Papieskiej Rady Środków Społecznego Przekazu (1984-2007), wielki mistrz Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu z Jerozolimy (bożogrobców; 2007-11); kardynał od 24 XI 2007. Położył wielkie zasługi dla rozwoju katolickich środków przekazu i wykorzystania ich do misji Kościoła

2. 31 I 2012: Anthony J. Bevilacqua (17 VI 1923) – Amerykanin o włoskich korzeniach, emerytowany arcybiskup Filadelfii (1988-2003), wcześniej biskup pomocniczy Brooklynu (1980-83) i biskup Pittsburgha (1983-88). Kardynałem był od 28 VI 1991. W ostatnich miesiącach życia oskarżano go o ukrywanie przypadków pedofilii wśród księży jego archidiecezji, ale postępująca choroba umysłowa uniemożliwiła mu złożenie wyjaśnień w sądzie.

3. José Thomas Sánchez (17 III 1920) – Filipińczyk, emerytowany prefekt Kongregacji ds. Duchowieństwa (1991-96), wcześniej sekretarz Kongregacji Ewangelizacji Narodów (1985-91), bisku pomocniczy Cáceres (1968-72), koadiutor i biskup diecezjalny diecezji Lucena (1972-82) i arcybiskup Nueva Segovia (1982-85). Członkiem Kolegium Kardynalskiego był od 28 VI 1991.

4. 7 IV: Ignace Moussa I (Basile) Daoud (18 IX 1930) – Syryjczyk, emerytowany patriarcha Antiochii dla katolików syryjskich (1998-2000), em. prefekt Kongregacji Kościołów Wschodnich (2000-07). W latach 1977-94 był biskupem Kairu dla katolików syryjskich, dla których m.in. zbudował katedrę Matki Bożej Różańcowej. W latach 1994-98 był arcybiskupem Homs, Hamy i Nabku w Syrii. Po powołaniu go przez bł. Jana Pawła II na prefekta Kongregacji Kościołów Wschodnich – pierwszego katolika obrządku wschodniego na tym stanowisku – zachował tytuł patriarchy (chociaż formalnie powinien był się zrzec tej godności po wyborze nowego patriarchy). Od 21 II 2001 był kardynałem.

5. 10 IV: Luis Aponte Martínez (4 VIII 1922) – Portorykańczyk, emerytowany arcybiskup San Juan (1964-99), wcześniej biskup pomocniczy i ordynariusz diecezji Ponce (1960-64); pierwszy w historii kardynał z Portoryko – kreowany 5 III 1973. Cieszył się wielkim autorytetem w swym kraju, a na wieść o jego śmierci miejscowy gubernator ogłosił 5-dniową żałobę narodową.

6. 4 VI: Rodolfo Quezada Toruño (8 III 1932) – Gwatemalczyk, em. arcybiskup Miasta Gwatemali (2001-10), wcześniej biskup pomocniczy, a następnie diecezjalny Zacapa (1972-2001); w latach 1988-92 i 2004-10 stał na czele episkopatu Gwatemali. Kardynał od 21 III 2003. Ze względu na kluczową rolę, jaką odegrał w doprowadzeniu do zakończenia 36-letniej wojny domowej w swym kraju, zyskał sobie tytuł „Kardynała Pokoju”. Był wybitnym specjalistą w zakresie prawa kanonicznego, członkiem akademii nauk historycznych w Hiszpanii i w 7 krajach języka hiszpańskiego. Wykazywał też wielkie zainteresowanie sprawami ludzi ubogich i potrzebujących. Po jego śmierci w całej Gwatemali ogłoszono żałobę narodową, a jego pogrzeb zgromadził ogromne rzesze ludzi.

7. 9 VII: Eugênio de Araújo Sales (8 XI 1920) – Brazylijczyk, em. abp Rio de Janeiro (1971-2001), wcześniej arcybiskup São Salvador da Bahía (1964-71) i Natalu (1952-64). Sakrę biskupią (na biskupa pomocniczego archidiecezji Natal) przyjął 15 VIII 1954, w wieku niespełna 34 lat. W latach 1962-65 brał aktywny udział w pracach Vaticanum II, a w latach 1982-88 był współprzewodniczącym Papieskiej Rady ds. Kultury. Kardynał od 28 IV 1969.

8. 22 VIII: Paul Shan Kuo-hsi SI (單國璽ñ 2 XII 1923) – Chińczyk z Tajwanu, em. biskup Kaohsiung (1991-2006), wcześniej biskup (1979-91), przewodniczący Chińskiej Regionalnej Konferencji Biskupów (na Tajwanie; 1987-2006), kardynał od 21 II 1998. Bardzo zaangażowany w dialog międzyreligijny, troszczył się o katolickie środki przekazu oraz o chorych i ubogich.

9. 31 VIII: Carlo Maria Martini SI (15 II 1927) – Włoch, em. arcybiskup metropolita Mediolanu (1980-2002), znakomity biblista, kardynał od 2 II 1983; po ustąpieniu ze stanowiska metropolity w latach 2002-08 przebywał w Jerozolimie, kontynuując i pogłębiając badania biblijne. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. był wymieniany jako jeden z najpoważniejszych kandydatów na nowego papieża.

10. 20 IX: Fortunato Baldelli (6 VIII 1935) – Włoch, kurialista, em. penitencjarz większy (2009-12), em. nuncjusz apostolski i delegat apostolski w kilku krajach, m.in. we Francji (1999-2009), kardynał od 20 XI 2010

Inni hierarchowie:

Najstarsi

1. 13 V: Antoine Nguyễn Văn Thiện (ur. 13 III 1906) – Wietnamczyk, emerytowany biskup Vinh Long (1961-68); najstarszy biskup katolicki na świecie. Sakrę przyjął w styczniu 1961 wraz z 3 innymi kapłanami wietnamskimi, co oznaczało utworzenie stałej hierarchii katolickiej w tym kraju. Zagrożony utratą wzroku ustąpił z urzędu 12 VII 1968, a gdy stan zdrowia mu się nie poprawiał, wyjechał w marcu 1975 na dalsze leczenie do Francji, ale wobec zwycięstwa wojsk komunistycznych w Wietnamie i zagrożenia jego bezpieczeństwa nie wrócił już do kraju i do końca życia mieszkał w miejscowości Mougins na południu Francji. Był jedynym hierarchą wietnamskim, który koncelebrował 19 VI 1988 w Watykanie wraz z Janem Pawłem II mszę św. z okazji kanonizacji 117 męczenników z tego kraju.

2. 14 X: Odorico Leovigildo Sáiz Pérez OFM (6 II 1912) – Hiszpan, emerytowany przełożony wikariatu apostolskiego Requena w Peru (1973-87); drugi pod względem liczby przeżytych lat biskup na świecie, również stulatek.

Najmłodsi
1. 28 VIII: William Pascal Kikoti (3 III 1957) – Tanzańczyk, pierwszy biskup nowo utworzonej 23 X 2000 diecezji Mpanda. Sakrę przyjął 14 I następnego roku. W chwili śmierci miał 55,5 roku.

2. 9 XI 2011: Jean-Paul Randriamanana (27 VI 1950) – Malgasz, biskup pomocniczy Antananarivo na Madagaskarze (od 3 VI 1999, sakra – 26 IX 1999); zmarł w wieku niespełna 61,5 lat.

Inni:

17 I: Phil Bosmans (1 VII 1922) – Belg (Flamand), kapłan Zgromadzenia Misjonarzy z Montfort (monfortanów), pisarz katolicki; mieszkał w klasztorze w Kontich pod Antwerpią. Autor wielu poczytnych wierszy i aforyzmów dotyczących cierpienia, samotności i odczuwania. Po nieszczęśliwym wypadku drogowym miał sparaliżowaną prawą rękę i nogę, choć dzięki intensywnej terapii jego stan uległ znacznej poprawie. Do 1991 stał na czele założonego przez siebie Ruchu Bez Nazwy.

13 II: Ladislau Biernacki CM (24 X 1937) – Brazylijczyk polskiego; biskup pomocniczy diecezji Kurytyba (1979-2006), biskup São José dos Pinhas (w stanie Parana 2006-12).

1 V: (w Bratysławie) Vladimír Jukl (ur. w 1925) – Słowak, kapłan, jeden z pierwszych twórców Kościoła „tajnego” w Słowacji. Spędził łącznie ponad 13,5 roku w więzieniach komunistycznych „za zdradę ojczyzny” (1951-65). Potajemnie wyświęcił go na kapłana w 1971 również ukrywający się wówczas biskup (obecnie) kardynał Ján Chr. Korec. W 1966 założył z przyjacielem 1. tajny krąg „tajnego Kościoła” na uniwersytecie bratysławskim.

Inne wyznania i religie

5 XI 2011: Damaskin (Damaskinós Papandreu; 23 VI 1936) – Grek, metropolita prawosławny (Patriarchat Konstantynopola). Biskup od 1970, dyrektor ośrodka Patriarchatu w Chambésy koło Genewy w Szwajcarii (1969-82), główny koordynator przygotowań do Soboru Wszechprawosławnego, działacz ekumeniczny, uczestnik dialogów z Kościołami przedchalcedońskimi oraz rozmów z islamem i judaizmem.

31 XII: (w Rzymie) Jerzy Kluger (4 IV 1921) – inżynier, biznesmen, żydowski przyjaciel i kolega z klasy Jana Pawła II.

17 III 2012: (w Kairze) Szenuda III, właściwie Nazir Gajed (3 VIII 1923) – 117. patriarcha Kościoła Koptyjskiego, papież Aleksandrii, w latach 1971-2012, biskup od 1962. Położył wielkie zasługi dla duchowego i organizacyjnego rozwoju swego Kościoła

2 VIII: Jan (Ján Holonič; 29 I 1937) – Słowak, arcybiskup prawosławny, najwyższy godnością duchowny prawosławny w Słowacji. Biskup michałowski (23 V 1983-11 III 2006) oraz arcybiskup preszowski i słowacki (od 11 III 2006). Przyczynił się do rozwoju pierwszej swej diecezji, przeżywającej wówczas okres wielkiego upadku. Po śmierci metropolity ziem czeskich i Słowacji Mikołaja na początku 2006 otrzymał godność arcybiskupa.

16 VIII: (w Addis Abebie) Abune Paweł I (Paolos: Gebre Medhin Wolde Yohannes; 3 XI 1935) – Etiopczyk, abune (zwierzchnik) Etiopskiego Kościoła Prawosławnego (niechalcedońskiego), patriarcha Addis Abeby i całej Etiopii (1991-2012), od 2006 jeden z 8 przewodniczących (prezydentów) Światowej Rady Kościołów. Bardzo zaangażowany w dialog międzyreligijny i ekumeniczny, wiele uwagi poświęcał też prawom młodzieży i kobiet oraz walce z HIV/AID.

3 IX: (Gapyeong w Korei Południowej) Sun Myung Moon (początkowo nazywał się Young Myung Moon; 25 II 1920 w obecnej Korei Północnej) – Koreańczyk, działacz religijny i polityk, założyciel i przywódca Ruchu pod Wezwaniem Ducha Świętego na Rzecz Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego oraz szeregu innych związanych z nim organizacji; oskarżany często o manipulacje ludźmi i o machinacje finansowe.

12 X: (w Jerozolimie) Torkom Manugian (Awetis Manugian; 16 II 1919) – Ormianin, ormiański patriarcha Jerozolimy (1990-2012, wcześniej pierwszy biskup zachodnioamerykański (1962-66, potem wswchodnioaemrykański (1966-90) Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego. W latach 1994-95 był także strażnikiem Tronu Patriarszego w Eczmiadzynie w okresie między zgonem ówczesnego katolikosa Wazgena a wyborem jego następcy. W latach 2000-04 był współprzewodniczącym Najwyższej Rady Duchowej Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Eczmiadzynie.

Przypominamy postaci zmarłych w ciągu minionego roku (licząc od listopada 2010 r.) ludzi związanych z Kościołem i przedstawicieli świata kultury, także innych wyznań.

2010

3 listopada – m. Janina Wizor, siostra szkolna de Notre Dame, przełożona prowincjalna w latach 1958-1974. Znana z działalności na rzecz osób najbardziej potrzebujących. W stanie wojennym wspierała osoby internowane oraz ich rodziny. Jej dzieło kontynuuje założony w Wiedniu Instytut Katolicki, który na jej cześć został nazwany „Janineum”. Miała 96 lat.

12 listopada – prof. Henryk Mikołaj Górecki, światowej sławy kompozytor, jeden z najpopularniejszych w świecie polskich twórców. Autor m.in. III Symfonii Pieśni Żałosnych. Miał 77 lat.

23 listopada – ks. Saturnin Wierzbicki, wieloletni notariusz Kurii Diecezjalnej i Sądu Biskupiego w Płocku. Miał 70 lat.

26 listopada – Pinchas Menachem Joskowicz, były naczelny rabin Polski. Pochodził z wielodzietnej rodziny chasydzkiej ze Zduńskiej Woli, związanej z dworem cadyków z Góry Kalwarii. Miał 86 lat.

26 listopada – dr Maria Stolzman, była prezes kościelnej Fundacji Wspomagającej Zaopatrzenie Wsi w Wodę, posłanka Sejmu trzech kadencji. Miała 81 lat.

27 listopada – ks. Romuald Biniak, kustosz Sanktuarium Nowych Męczenników w Bydgoszczy. Z jego inicjatywy powstało w tym mieście Hospicjum im. ks. Jerzego Popiełuszki. Miał 69 lat.

11 grudnia – ks. prof. Remigiusz Sobański, wybitny polski kanonista. Był członkiem Komitetu Nauk Prawnych PAN, Kościelnej Komisji Konkordatowej. Był też ekspertem sejmowej Komisji Konstytucyjnej i Komisji ds. Ratyfikacji Konkordatu, konsultorem Kongregacji ds. Duchowieństwa oraz Rady Prawnej Episkopatu Polski. Miał 80 lat.

16 grudnia – brat Sergiusz (Bolesław) Pęsiek OFM, franciszkanin, który n na prośbę o. Maksymiliana Kolbego z grupą 30 polskich franciszkanów wyjechał na misje do Japonii. Służył tam swoją wiedzą i umiejętnościami, m.in, jako stolarz, aż do śmierci. Miał 103 lata.

27 grudnia – ks. prof. Alojzy Szorc, wybitny historyk, emerytowany profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, pierwszy dziekan Wydziału Teologii tej uczelni, znawca historii Warmii i Prus oraz życia i działalności sługi Bożego kard. Stanisława Hozjusza. Miał 75 lat.

2011

4 stycznia – ks. Marek Szumowski, wieloletni duszpasterz akademicki, spowiednik sióstr zakonnych, duchowy opiekun ruchu Rodzina Rodzin. Miał 64 lata

7 stycznia – Krzysztof Kolberger, aktor i reżyser teatralny. Był wspaniałym interpretatorem i wykonawcą poezji. Polacy zapamiętają go jako osobę, która odczytała w telewizji testament Jana Pawła II. Miał 60 lat.

10 stycznia – brat Leonard Hodlik z pustelni w Bieniszewie, najstarszy kameduła na świecie. Miał 93 lata.

14 stycznia – ks. Szczepan Stalpiński, kapłan diecezji warszawsko-praskiej, budowniczy kościołów. Miał 58 lat.

23 stycznia – Tomasz Wełnicki, publicysta, prawnik, b. poseł na Sejm RP, współzałożyciel Katolickiej Agencji Informacyjnej. Miał 53 lata.

6 lutego – ks. Jerzy Banaśkiewicz, kapłan diecezji radomskiej, poeta, współorganizator pomocy dla rodzin represjonowanych w PRL, założył KIK w Radomiu. Miał 74 lata.

10 lutego – abp Józef Życiński, metropolita lubelski, filozof i teolog, członek Kongregacji Wychowania Katolickiego, konsultor, współpracownik i członek wielu światowych środowisk naukowych. Przewodniczący Rady Programowej KAI. Miał 62 lata.

20 lutego – o. Jan Bereza, benedyktyn, propagator medytacji chrześcijańskiej. Założył Ośrodek Medytacji i Dialogu Międzyreligijnego, związany był z klasztorem w Lubiniu. Miał 56 lat.

21 lutego – o. Czesław Chabielski, jezuita, duszpasterz akademicki i więźniów, opiekun bydgoskiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Założył ośrodek w Suchej na Pomorzu. Miał 81 lat.

21 lutego – Jerzy Nowosielski, wybitny teolog i artysta prawosławny. Malarz, rysownik, scenograf, twórca kompozycji figuralnych i obrazów sakralnych, w których łączył elementy nowoczesne z wpływami sztuki bizantyjskiej. Miał 88 lat.

21 lutego – ks. Andrzej Rębacz, redemptorysta duszpasterz rodzin i obrońca życia. Od 1997 r. pełnił funkcję dyrektora Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodzin przy Radzie Episkopatu Polski ds. Rodziny. Miał 75 lat.

3 marca – Irena Kwiatkowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, artystka kabaretowa. Miała 98 lat.

18 marca – ks. Antoni Romanowski, najstarszy marianin w Polsce. Miał 96 lat.

26 marca – archimadryta Roman Piętka, wieloletni proboszcz jedynej w Polsce parafii neounickiej w Kostomłotach nad Bugiem, zaangażowany w działalność ekumeniczną i przybliżanie tradycji chrześcijaństwa wschodniego. Miał 74 lata.

27 marca – s Maria Klaudia Niklewiczówna, wizytka. Przez wiele lat była przeoryszą klasztoru w Warszawie i przełożoną polsko-węgierskiej federacji klasztorów sióstr wizytek. Miała 92 lata.

5 kwietnia – ks. Andrzej Dudzik, misjonarz nowo tworzącej się misji diecezji warszawsko-praskiej w Sierra Leone. Miał 43 lata.

10 kwietnia – s. Akwina Janina Filipowicz ze Zgromadzenia Sióstr Albertynek Posługujących Ubogim, była przełożona generalna zgromadzenia. Miała 90 lat.

14 kwietnia – ks. Jan Górny – najstarszy kapłan archidiecezji warszawskiej, niestrudzony kaznodzieja. Miał 99 lat.

30 kwietnia – Ks. prof. Ryszard Rubinkiewicz, wybitny biblista związany z KUL, znawca kultury żydowskiej, promotor dialogu między chrześcijaństwem i judaizmem. Miał 72 lata

12 maja – Piotr „Stopa” Żyżelewicz, jeden z najlepszych polskich perkusistów rockowych. związany ze sceną muzyki chrześcijańskiej m.in. z zespołem 2Tm2,3. Miał 46 lat.

13 maja – ks. Adam Socha, budowniczy kościołów m.in. świątyni patronalnej Radomia – bazyliki św. Kazimierza. Znany był również z działalności społeczno-charytatywnej Miał 80 lat.

14 maja – ks. Ignacy Marian Ziembicki, emerytowany proboszcz parafii katedralnej w Sandomierzu i długoletni ojciec duchowny Wyższego Seminarium Duchownego. Miał 91 lat.

26 maja – ks. Władysław Lis, wieloletni oficjał Sądu Biskupiego w Płocku. Miał 88 lat

9 czerwca – prof. Andrzej Święcicki, były prezes Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie. W latach 1968-1993 był członkiem Komisji Episkopatu Polski Iusticia et Pax. Miał 96 lat.

15 czerwca – prof. Stanisław Fita z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, wybitny znawca literatury pozytywizmu. Miał 79 lat.

20 czerwca – prof. Wanda Smochowska-Petrowa, historyk literatury, wybitna propagatorka myśli bł. Jana Pawła II w Bułgarii. Miała 92 lata.

11 lipca – ks. Jarosław Burski, były dyrektor diecezjalnego Radia Plus w Łodzi. Żył 49 lat.

16 lipca – bp Albin Małysiak, emerytowany biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej. Miał 94 lata.

3 września – kard. Andrzej Maria Deskur, bliski przyjaciel kard. Karola Wojtyły. Emerytowany przewodniczący papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu i przewodniczący Papieskiej Akademii Maryi Niepokalanej. Miał 87 lat.

4 września – ks. Kazimierz Herud, najstarszy kapłan w Polsce. Miał 104 lata.

15 września – ks. Ryszard Napiórkowski, ekonom diecezji łomżyńskiej, dyrektor Łomżyńskiej Księgarni Diecezjalnej. Miał 54 lata.

16 września – Maria Sawicka, adwokat, założycielka pierwszego w Polsce Telefonu Zaufania dla Kobiet z ciążą problemową i spraw rodzinnych. Przeżyła 88 lat.

21 września – Krzysztof Pośpiech, muzyk i pedagog, , pomysłodawca Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Sakralnej „Gaude Mater” w Częstochowie. 67 lat,

29 września – Krystyna Dzierżanowska, współzałożycielka Klubu Inteligencji Katolickiej w Radomiu aktywna działaczka Kościelnego Komitetu Pomocy Uwięzionym i Represjonowanym, radomska kurator oświaty. Miała 72 lata.

4 października – ks. prof. Julian Kałowski MIC, wieloletni dziekan i prodziekan Wydziału Prawa Kanonicznego ATK i UKSW. Ceniony kanonistą oraz wybitny badacz Tajnego Archiwum Watykańskiego. Znawca prawa instytutów życia konsekrowanego.

7 października – o. Walenty Potworowski, prowincjał dominikanów w latach 1982-1985 oraz przewodniczący Konferencji Wyższych przełożonych Zakonów Męskich w Polsce. W dużej mierze dzięki niemu powstała pierwsza wspólnota „Arki” Jeana Vanier w Polsce. Miał 88 lat.

11 października – ks. Stanisław Grad, były rektor seminarium duchownego w Łodzi, historyk Kościoła. Miał 70 lat.

20 października – Jerzy Bielecki, założyciel Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich, odznaczony medalem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”. Miał 90 lat.