Odsłonięcie i poświęcenie pomnika „Proboszcza Majdanka”

W Lublinie stanie pomnik bł. ks. Emiliana Kowcza – greckokatolickiego kapłana i męczennika niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika usytuowanego na skwerze obok Muzeum na Majdanku odbędzie się 4 października.

Uroczystości rozpoczną się Liturgią w archikatedrze lubelskiej o godz. 10. pod przewodnictwem arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Światosława Szewczuka. Następnie o godz. 12 zostaną zapalone znicze pod Mauzoleum na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku.

O godz. 12.30 w Centrum Obsługi Zwiedzających Muzeum odbędzie się konferencja prasowa, którą poprowadzi Krzysztof Stanowski, dyrektor Centrum Współpracy Międzynarodowej Urzędu Miasta Lublin. Wezmą w niej udział: dr Krzysztof Żuk, prezydent Lublina, abp Światosław Szewczuk oraz Iwan Wasiunyk, przewodniczący Komitetu Honorowego im. Emiliana Kowcza, były wicepremier Ukrainy.

O godz. 13.30 aktu poświecenia monumentu dokonają: abp Światosław Szewczuk, biskup pomocniczy senior archidiecezji lubelskiej Mieczysław Cisło, metropolita przemysko-warszawski obrządku bizantyjsko-ukraińskiego abp Eugeniusz Popowicz, oraz greckokatolicki egzarcha apostolski Niemiec i Skandynawii, bp Bohdan Dziurach.

Następnie zostaną wręczone Nagrody Honorowe im. bł. ks. Emiliana Kowcza. Otrzymają je światowej sławy polska reżyserka Agnieszka Holland oraz Ruch Odkrywców ZHP i Płast – Ukraińska Organizacja Skautowa w Polsce – współtwórcy inicjatywy Płomień Braterstwa. Nagroda im. Emiliana Kowcza jest przyznawana za działania na rzecz dialogu międzywyznaniowego, pojednanie między narodami i wszechstronną działalność filantropijną.

Uroczystości uświetni koncert poezji śpiewanej ukraińskiego duetu sióstr Łesi i Hali Teleniuk.

W uroczystości weźmie udział minister spraw zagranicznych Ukrainy, Dmytro Kułeba.

Pomnik bł. ks. Emiliana Kowcza powstał z inicjatywy Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza. Granitowy monument wykonali Alexander Diaczenko i Martha Diaczenko, artyści z Ukrainy. Z trzech stron pomnika, w języku polskim, ukraińskim i hebrajskim został wyryty fragment listu, który ks. Kowcz napisał do swojej rodziny przebywając na Majdanku. „Tutaj wszyscy jesteśmy równi: Polacy, Żydzi, Ukraińcy, Rosjanie, Łotysze i Estończycy. Jestem jedynym księdzem wśród nich. Nawet nie mogę sobie wyobrazić, jak będzie tutaj beze mnie. Tutaj widzę Boga, który jest jeden dla nas wszystkich , niezależnie od naszych różnic religijnych. Może nasze kościoły są inne, ale ten sam Wielki I Wszechmogący Bóg kieruje nami wszystkimi. Kiedy odprawiam mszę świętą wszyscy modlą się. (…) Oni umierają na różne sposoby, a ja pomagam im przejść przez ten mały most do wieczności” – brzmią słowa inskrypcji.

Pomnik powstał na Ukrainie, a inauguracja jego budowy odbyła się w lutym 2019 roku z udziałem byłego prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki.

Ks. mitrat Stefan Batruch przypomina, że to współwięźniowie nadali mu tytuł „Proboszcza Majdanka”, który określił jego postawę w warunkach obozowych. „Spowiadał, wbrew zakazom udzielał Komunii świętej i odprawiał msze. Dodawał otuchy i nadziei na przetrwanie. Do tej pory nie spotkałem się z taką wypowiedzią z miejsca, które można uważać za piekło na ziemi, by ktoś z uwięzionych powiedział, że to, oprócz nieba, jest jedyne miejsce, w jakim on chce pozostać razem ze współwięźniami” – mówi proboszcz parafii greckokatolickiej w Lublinie i prezes Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza, która jest inicjatorem budowy monumentu.

Ks. Emilian Kowcz urodził się 20 sierpnia 1884 roku w Kosmaczu na Huculszczyźnie. Ukończył studia teologiczne w rzymskim Collegium Ruthenum. Następnie w roku 1911 przyjął święcenia kapłańskie. A 11 lat później objął urząd proboszcza parafii Przemyślany koło Lwowa, który sprawował przez kolejne 20 lat.

Podczas niemieckiej okupacji niósł pomoc Polakom, Ukraińcom i Żydom. Nie wahał się katechizować i chrzcić Żydów, aby ochronić ich przed Zagładą, łamiąc tym samym zarządzenia władz okupacyjnych i lekceważąc ich ostrzeżenia. „Ks. Kowcz na oczach Niemców prowadził na placu obok cerkwi katechizację Żydów. Jako wierny sługa Boży, próbował ratować każdego człowieka” – tak wspominał go Wasyl Szczerbij, mieszkaniec Przemyślan. Właśnie te działania przyczyniły się do jego aresztowania 30 grudnia 1942 roku, a następnie osadzenia w więzieniu gestapo we Lwowie. Podczas przesłuchań nie tylko przyznał się do udzielania chrztu Żydom, ale także odmówił złożenia deklaracji o zaprzestaniu tej praktyki w przyszłości. To doprowadziło do wysłania go do obozu koncentracyjnego na Majdanku w transporcie, który wyruszył ze Lwowa 30 sierpnia 1943 roku.

Po pokonaniu trasy prowadzącej przez Rawę Ruską i Zamojszczyznę 31 sierpnia w godzinach popołudniowych dotarł do Lublina. W służbie Bogu i drugiemu człowiekowi na Majdanku przebywał na III polu więźniarskim, w baraku nr 14. W obozie pełnił posługę duszpasterską, uznając swą obozową misję za dar Opatrzności. W listach wysyłanych do rodziny prosił, by nie podejmowano starań o jego zwolnienie, gdyż obóz jest miejscem, w którym pragnie pozostać, aby realizować kapłańskie obowiązki. Więźniowie wdzięczni za pomoc, okazywali mu szacunek i pomagali w ciężkiej pracy, dla wielu z nich stał się duchowym przewodnikiem. Zmarł w obozowym szpitalu 25 marca 1944 r. z powodu ropnego zapalenia prawej nogi. 26 czerwca 2001 roku został beatyfikowany we Lwowie razem z innymi 26 sługami Bożymi przez Jana Pawła II.

W Lublinie w 2003 roku nazwę bł. ks. E. Kowcza nadano rondu na skrzyżowaniu al. Armii Krajowej z ul. Jana Pawła II.
W 2020 r. nakładem Wydawnictwa Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” ukazała się książka pt. „Błogosławiony Emilian Kowcz Proboszcz Majdanka”.