Orawka: unikatowe zasłony wielkopostne przedstawiające biczowanie Jezusa

Unikatowe zasłony wielkopostne, z których najstarsza pochodzi z 1676 r., można oglądać od 16 marca w zabytkowym kościele w Orawce koło Jabłonki. – W Europie zachowało się niewiele takich zabytkowych zasłon wielkopostnych.

Niezwykle rzadko stosowane obecnie zasłony wielkopostne przedstawiają biczowanie Jezusa, pokutującą Marię Magdalenę, Matkę Boską Siedmiobolesną (pochodzą z XIX wieku), jak i Pietę pod krzyżem, którą datuje się na 1676 r. Orawczańskie kurtyny to cztery przepiękne zabytkowe tkaniny lniane malowane temperą, odnowione na początku XXI w. – podkreśla Lucyna Borczuch, przewodnik po orawskim kościele.

W 2015 r. grupa ekspertów zweryfikowała tkaniny w Orawce i uznała „Pietę pod krzyżem” za jedną z ośmiu typu Arma Christi znanych na świecie, pozostałe zaliczono do „jednoscenowych”. Lucyna Borczuch przypomina, że zasłony takie wieszano, żeby oddzielić grzesznika od sacrum, a po zmianie wykładni teologicznej, aby uświadomić wiernym, którzy nie umieli czytać, że jest Wielki Post i powinni wejść na drogę pokuty. Zasłaniano ołtarze, obrazy i figury, by skupić się na przeżywaniu Męki Pańskiej. Stosowanie kurtyn wielkopostnych znawcy tematu wywodzą od starotestamentowej zasłony znajdującej się w Świętym Namiocie, opisanej w Księdze Wyjścia.

Najstarsza wzmianka o zasłonie wielkopostnej pochodzi z 895 roku z klasztoru Saint Gallen, a w Polsce z 1395 r. z kościoła klasztornego we Wrocławiu. – We wczesnym średniowieczu stosowano płótno białe lub fioletowe, czasem zdobione kosztownym haftem. Od XV wieku zaczęto je malować, by nadać również charakter dydaktyczny. Do naszych czasów zachowało się kilkadziesiąt takich zabytkowych tkanin na świecie. W Polsce używanych w okresie Wielkiego Postu jest prawdopodobnie 5 zabytkowych kurtyn, 4 w Orawce i 1 w Jasienicy Rosielnej na Podkarpaciu – podkreśla Lucyna Borczuch.

Zasłony można podziwiać w Orawce co roku od wigilii V niedzieli Wielkiego Postu (zwanej kiedyś czarną niedzielą) do Niedzieli Palmowej. Kościół udostępniony jest w tym czasie zwiedzającym w soboty w godzinach od 10.00 do 17.00 i w niedzielę od 12.00 do 15.00.

Niemniej jednak do kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Orawce warto przyjechać także w ciągu roku. Wszak to najstarsza na Górnej Orawie parafialna świątynia katolicka, zbudowana w poł. XVII w. na ziemi będącej własnością protestanckich właścicieli dominium orawskiego. Kościół ten posiada bezcenną polichromię figuralną i ornamentową, wykonaną do 1711 r. Najważniejsze malowidła to 14 obrazów dotyczących życia św. Jana Chrzciciela, jedyny w swoim rodzaju Dekalog z sześcioma diabłami oraz 49 wyobrażeń świętych i błogosławionych związanych z historią Węgier, których częścią Orawa była do 1918 r. Równie rzadkie jest wyposażenie świątyni, przede wszystkim XVII wieczne organy z zachowanymi miechami oraz rzeźba ze sztukaterią przedstawiająca Chrystusa Frasobliwego. Parafia i kościół w Orawce należą do archidiecezji krakowskiej, współtworzą dekanat Jabłonka, leżący na granicy ze Słowacją.