Ordynariat Polowy Wojska Polskiego – co warto wiedzieć?

Stolica Apostolska ogłosiła w południe, że nowym biskupem polowym Wojska Polskiego zostanie dotychczasowy biskup pomocniczy diecezji tarnowskiej, bp Wiesław Lechowicz. Bp Wiesław Lechowicz będzie czwartym biskupem polowym od czasu przywrócenia Ordynariatu Polowego przez św. Jana Pawła II, 21 stycznia 1991 r. i szóstym biskupem polowym w historii zinstytucjonalizowanego duszpasterstwa wojskowego w Polsce.

Różnica między ordynariatem a diecezją

Ordynariat Polowy, jest okręgiem kościelnym zrównanym prawnie z diecezją, posiadającym własnego biskupa, któremu powierzona jest troska pasterska o część Ludu Bożego z różnych tytułów (np. poprzez członków rodzin) związanego ze służbą w Wojsku Polskim oraz Strażą Graniczną i Służbą Ochrony Państwa. Istnienie Ordynariatu Polowego i działalność duszpasterska została zagwarantowana w Konkordacie zawartym między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską.

Ordynariat Polowy różni się od diecezji kryterium przynależności wiernych do tej kościelnej jednostki administracyjnej. Do diecezji przynależy się ze względów geograficznych, mieszkając na jej terenie. Ordynariaty są tworzone dla konkretnych grup wiernych, które rozsiane są na różnych terenach, ale z jakiegoś powodu tworzą jednolitą wspólnotę, tak jak w przypadku wspólnoty żołnierzy i funkcjonariuszy wymienionych służb mundurowych.
Siedzibą Ordynariatu Polowego Kuria Biskupia Ordynariatu Polowego znajdująca się w Warszawie. Głównym kościołem Ordynariatu Polowego jest katedra polowa pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski przy ul. Długiej w Warszawie.

Posługa kapelanów wojskowych

W Ordynariacie Polowym funkcjonują obecnie 72 parafie. Posługę pełni 130 kapelanów zawodowych: 119 w szeregach Wojska Polskiego i 11 w Straży Granicznej oraz 4 greckokatolickich (dane z 2020 r.).

Posługą kapelanów objęte są wszystkie instytucje i jednostki wojskowe, uczelnie, szpitale, sanatoria oraz żołnierze polscy uczestniczący w misjach pokojowych poza granicami naszego kraju i w polskich przedstawicielstwach wojskowych przy NATO i UE. W misjach pokojowych uczestniczyło ponad stu kapelanów, wielu brało w nich udział kilkakrotnie.
Oprócz posługi sakramentalnej skupionej wokół parafii wojskowych, duszpasterze Ordynariatu Polowego prowadzą kursy przedmałżeńskie i zajęcia z etyki. Są obecni wśród żołnierzy pełniących służbę na wschodniej granicy naszego kraju. Administrator apostolski Ordynariatu Polowego abp Józef Guzdek pełni obecnie także funkcję naczelnego kapelana harcerzy oraz delegata KEP ds. Duszpasterstwa Policji.

Od 1992 r. Ordynariat Polowy wydaje czasopismo informacyjno-formacyjne Nasza Służba, informujące o działalności biskupa polowego, kapelanów oraz wojska i służb mundurowych. Ordynariat Polowy jest aktywny także w Internecie, posiada swoją stronę (www.ordynariat.pl) oraz profile w mediach społecznościowych. W 1996 r. powstała Caritas Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, która pomaga nie tylko w kraju, ale również w rejonach konfliktów zbrojnych, misji pokojowych i stabilizacyjnych na całym świecie.

Od 1995 r. co roku Ordynariat przyznaje wyróżnienia Benemerenti Ordynariatu Polowego. Nagroda przyznawana jest „dla podkreślenia zasług osób, które dają świadectwo najwyższym wartościom, jakimi w życiu jednostki i społeczeństwa są prawda i sprawiedliwość”.

Ordynariat Polowy jest aktywny także wśród społeczności duszpasterzy wojskowych na świecie. Dwukrotnie (w 1995 r. w Warszawie i w 2019 r. w Krakowie) gościł naczelnych kapelanów wojskowych, zrzeszonych w Międzynarodowej Konferencji Naczelnych Kapelanów Wojskowych (IMCCC). Co roku polscy żołnierze biorą udział w Międzynarodowej Pielgrzymce Żołnierzy do Lourdes oraz do Lewoczy na Słowacji. Ordynariat Polowy organizuje co roku międzynarodową pielgrzymkę na Jasną Górę, w której biorą udział żołnierze ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec, Litwy, Chorwacji i Słowacji. W ubiegłych dwóch latach z powodu pandemii pielgrzymka była odwołana.

Biskupi polowi

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. dostrzeżono konieczność powołania w siłach zbrojnych instytucjonalnie zorganizowanego duszpasterstwa wojskowego. 5 lutego 1919 r. papież Benedykt XV utworzył Biskupstwo Polowe, na którego czele stanął sufragan warszawski bp Stanisław Gall (1865–1942), jego następcą w 1933 r. został bp Józef Gawlina (1892–1964), który pełnił funkcję biskupa polowego do 1947 r., do czasu rozwiązania Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wroga polityka władz komunistycznych wobec Kościoła, uniemożliwiła odtworzenie przedwojennych struktur duszpasterstwa wojskowego. Władze powołały w to miejsce Generalny Dziekanat Wojska Polskiego, w ramach którego posługę pełnili kapelani 1. i 2. Armii Wojska Polskiego.

Pierwszym biskupem polowym odnowionego w 1991 r. Ordynariatu Polowego był bp Sławoj Leszek Głódź, który pełnił posługę do 2004 r., następnie w latach 2004–2010 biskupem polowym był bp Tadeusz Płoski, który 10 kwietnia 2010 r. zginął w katastrofie smoleńskiej. Spoczął w krypcie Katedry Polowej Wojska Polskiego. W miejscu tym spoczywa także abp. Stanisław Gall (pierwszy biskup polowy, nominowany 1919 r.) oraz bp Władysław Bandurski, nazywany Biskupem Legionów, faworyt Józefa Piłsudskiego do objęcia urzędu Biskupa Wojsk Polskich w 1918 r.

4 grudnia 2010 r., decyzją papieża Benedykta XVI piątym (wliczając dwóch przedwojennych biskupów polowych) w historii biskupem polowym został bp Józef Guzdek (ur. 1956), biskup pomocniczy archidiecezji krakowskiej. Abp Guzdek pełnił posługę biskupa polowego do 16 lipca 2021 r., kiedy Ojciec Święty Franciszek mianował go arcybiskupem i metropolitą białostockim. Papież Franciszek zadecydował, że do czasu kanonicznego objęcia Ordynariatu Polowego przez nowego biskupa polowego, abp Józef Guzdek będzie administratorem apostolskim Ordynariatu Polowego.