Ordynariat Polowy Wojska Polskiego – rys historyczny

Ordynariat Polowy został powołany do istnienia 90 lat temu, jednak w czasach komunizmu jego działalność była zawieszona. Diecezję wojskową przywrócono dopiero w 1991 roku.

Dlatego do tej pory Ordynariat w Polsce miał tylko czterech biskupów polowych bp. dr. Stanisława Galla, sufragana archidiecezji warszawskiej oraz bp Józefa Gawlinę, którego okres posługi przypadł na lata II wojny światowej. Po wojnie sprawował urząd biskupa polowego Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie, a potem opiekuna duchowego Polaków na emigracji. Zmarł w Rzymie 21 września 1964 r., w czasie obrad Soboru Watykańskiego II. Został pochowany na Monte Casino.

Po roku 1945 władze komunistyczne nie zezwoliły na odtworzenie biskupstwa polowego. Nie zdecydowały się jednak na całkowitą likwidację duszpasterstwa wojskowego. Polska, jako jedyny kraj bloku komunistycznego, zachowała instytucję kapelanów wojskowych. Dla władz PRL istnienie Generalnego Dziekanatu WP było jedną z oznak rzekomej tolerancji i swobód religijnych. Równocześnie jednak starano się ograniczyć do minimum kontakty kapelanów z żołnierzami. Za udział w praktykach religijnych żołnierze byli prześladowani i karani przenosinami do trudniejszych w służbie garnizonów lub blokowaniem awansów.

Po pięćdziesięcioletniej przerwie sytuacja polityczna Polski po upadku komunizmu umożliwiła przywrócenie Ordynariatu Polowego WP. 21 stycznia 1991 r. papież Jan Paweł II wydał dekret przywracający diecezję wojskową oraz bullę w sprawie nominacji ks. prał. dr. Sławoja Leszka Głódzia na biskupa polowego. Miesiąc później wszedł w życie przyjęty przez Konferencję Episkopatu Polski i zatwierdzony przez Stolicę Apostolską statut Ordynariatu Polowego, wzorowany na statucie z 1926 roku oraz konstytucji apostolskiej „Spirituali militum curae” z 1986 roku. Katedrą polową został ustanowiony kościół garnizonowy pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Warszawie (ul. Długa 13/15).

Czwartym pasterzem Kościoła w Wojsku Polskim został ks. dr Tadeusz Płoski, który 30 października 2004 r. przyjął w katedrze polowej święcenia biskupie i odbył uroczysty ingres. Jako hasło swego biskupiego posługiwania obrał słowa: „Mane nobiscum, Domine” (Zostań z nami, Panie). Bp Płoski w posługiwaniu pasterskim położył akcent na posługę słowa (wydano już cztery tomy jego nauczania pasterskiego), formację intelektualną księży kapelanów oraz edukację etyczną żołnierzy w ramach etyki normatywnej.

Ks. Tadeusz Płoski został oddelegowany do pracy w Ordynariacie Polowym WP w 1992 roku. Pełnił tam m.in. urząd notariusza i kanclerza kurii polowej i dziekana Biura Ochrony Rządu. Był też pierwszym kapelanem, który ukończył Podyplomowe Studium Operacyjno-Strategiczne w Akademii Obrony Narodowej w Warszawie-Rembertowie. Zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem, 10 kwietnia w drodze na uroczystości związane z 70. rocznicą zbrodni katyńskiej. Od tego czasu funkcję biskupa polowego, jako administrator ordynariatu pełnił ks. płk Sławomir Żarski, dotychczasowy wikariusz generalny biskupa polowego.

Obecnie diecezja polowa liczy 92 parafie, w tym jedną zagraniczną – w Mons w Belgii, przy kwaterze SHAPE (Polskie Duszpasterstwo Wojskowe dla Polskiego Przedstawicielstwa Wojskowego przy Komitecie Wojskowym Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego). Do Ordynariatu należą żołnierze zawodowi i ich rodziny, żołnierze niezawodowi w czasie pełnienia służby, a także zatrudnieni na stałe w instytucjach wojskowych, uczniowie, studenci i słuchacze szkół wojskowych czy chorzy przebywający w szpitalach wojskowych. Struktura ordynariatu obejmuje 16 dekanatów: 6 dekanatów wojskowych, 1 dekanat wojsk lądowych, 3 dekanaty sił powietrznych oraz dekanaty: marynarki wojennej, żandarmerii wojskowej, wojsk specjalnych, inspektorat wojskowej służby zdrowia, straży granicznej, Biura Ochrony Rządu oraz dekanat duszpasterstwa wojskowego Kościoła greckokatolickiego.

Posługą duszpasterską objęte zostały także inne formacje mundurowe jak Policja, BOR, Służby Celne i Straż Ochrony Kolei. Ordynariat zajmuje się także duszpasterstwem wśród środowisk kombatanckich i harcerzy. W Ordynariacie Polowym aktywnie działa idea honorowego krwiodawstwa, w której duszpasterstwo prowadzi ks. płk Zenon Surma.

Posługę duszpasterską w diecezji wojskowej pełni ok. 170 kapelanów, czyli duchownych będących jednocześnie oficerami zawodowymi w Wojsku Polskim, służą także duchowni zatrudnieni w Straży Granicznej oraz duchowni, którzy wykonują stałe zadania we własnej diecezji lub zakonie, pełniąc dodatkowo posługę w Wojsku Polskim.

W korpusie księży kapelanów znajdują się także kapelani Kościoła greckokatolickiego. Alumni diecezji wojskowej przygotowują się do kapłaństwa w Wyższym Seminarium Metropolitalnym w Warszawie. W latach 1997-2008 warszawskie WSD ukończyło 22 alumnów Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego.

W 1996 r. powołano wojskową Caritas. Warto podkreślić, że Caritas Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego, której patronuje św. Marcin z Tours, to jedyna działająca w strukturach wojska organizacja charytatywna na świecie.

Co roku, w przeddzień święta Wniebowzięcia NMP, do Częstochowy dociera piesza pielgrzymka wojskowa. Pierwszy raz na Jasną Górę ruszyła w 1991 r. wraz z Warszawską Pielgrzymką Pieszą, tzw. paulińską. Obecnie pielgrzymki mają charakter międzynarodowy. Pątnicy w mundurach przybywają z Niemiec, Litwy, Słowacji, USA i Ukrainy. Z kolei reprezentacja polskich żołnierzy co roku w maju bierze udział w Międzynarodowej Pielgrzymce Żołnierzy do Lourdes oraz w lipcu do Lewoczy na Słowacji.

Od 1992 r. Ordynariat Polowy wydaje dwutygodnik „Nasza Służba” o nakładzie 6 tys. egzemplarzy. Jest to pismo o charakterze formacyjno-informacyjnym, adresowane do żołnierzy i rodzin wojskowych. Pomocą w pracy duszpasterskiej są liczne publikacje Wydawnictwa Ordynariatu Polowego, m.in. podręczna „Biblioteczka Żołnierza”, w ramach której ukazały się m.in. Pismo Święte modlitewniki (także w wersji polsko-angielskiej), śpiewniki żołnierskie i pielgrzymkowe.

Od 2004 roku działa strona internetowa Ordynariatu Polowego, na której obszernie dokumentowane są bieżące wydarzenia z życia Kościoła i diecezji wojskowej(www.ordynariat.pl).

Poczynając od 1995 roku, w rocznicę przywrócenia Ordynariatu Polowego, biskup polowy przyznaje dyplom „Benemerenti”, „dla podkreślenia zasług osób, które dają świadectwo najwyższym wartościom, jakimi w życiu jednostki i społeczeństwa są prawda i sprawiedliwość”, a także medal „Milito pro Christo”. W 2008 Biskup Polowy WP ustanowił medal i dyplom „Gloria intrepidis et animi promptis” (Chwała ofiarnym i nieustraszonym), promujący wśród służb mundurowych postawy „świadczące o prawdzie, bohaterstwie i sprawiedliwości”.

Historię i działalność Ordynariatu Polowego ma przybliżyć powstające w katedrze polowej Muzeum Duszpasterstwa Wojskowego, będące oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy. Od 2008 r. prowadzone są prace remontowe w podziemiach katedry w celu zaadoptowania ich na sale muzealne. Ordynariat polowy będzie obchodził w przyszłym roku 20. rocznicę swego przywrócenia.