Oświęcim: dwudniowa debata naukowców o dziejach Księstwa Oświęcimskiego

Czternaście referatów autorstwa przedstawicieli sześciu ośrodków naukowych z całej Polski składa się na rozpoczętą 30 marca w Zamku w Oświęcimiu dwudniową debatę na temat historii Księstwa Oświęcimskiego. O dziejach, ludziach, kulturze i dziedzictwie księstwa, które powstało na początku XIV wieku, rozmawiają naukowcy z wyższych uczelni z Krakowa, Katowic, Warszawy, Rzeszowa i samego Oświęcimia.

Głównymi organizatorami debaty są powiat oświęcimski oraz diecezja bielsko-żywiecka. Ks. dr Czesław Chrząszcz, archiwista i notariusz z bielskiej kurii, wyjaśnił, że obszar byłego Księstwa Oświęcimskiego stanowi obecnie przeważającą część diecezji, która w tym roku obchodzi 25. rocznicę powstania.

„Oczywiście diecezja ma tylko ćwierć wieku, co w porównaniu z historią księstwa jest jakimś tylko epizodem. Jednak jest to epizod trwający, dopiero rozpoczynający się. W tym roku także większość miast leżących dawniej w granicach tego księstwa, takie jak Oświęcim, Kęty, Zator i Żywiec, obchodzi okrągłe jubileusze, związane z rocznicami nadania im praw miejskich” – zauważył ksiądz, wyrażając zadowolenie, że podczas debaty można poznać zarówno dzieje polityczne księstwa, jak i dzieje miast należących do księstwa oraz dowiedzieć się szczegółów nt. podziału administracji kościelnej na tym terenie. Jeden z referatów z kolei opowiadał o „Zbójeckim żywocie Katarzyny Skrzyńskiej”– szlachcianki, która ze swoim mężem i kompanami-zbójami, napadała na ludzi przemierzających tereny księstwa w okolicach Barwałdu.

Zdaniem ks. Chrząszcza, chodzi w debacie także o to, by pokazać wkład kulturotwórczy i państwowotwórczy Kościoła. „Tematem debaty jest ukazanie czegoś z dziejów księstwa. Nie rościmy sobie ambicji, by ukazać całe dzieje” – dodał, wyrażając nadzieję, że w niedalekiej przyszłości uda się zorganizować podobną konferencję nt. dziejów Kościoła na terenie Księstwa Cieszyńskiego.

Rozpoczynając debatę, bp Roman Pindel przypomniał o historycznej granicy pomiędzy księstwami – oświęcimskim i cieszyńskim – przebiegającej na rzece Białka. Przyznał też, że jako wadowiczanin, urodzony w Andrychowie, a niegdyś wikariusz w Kozach, związany jest od ponad 20 lat z terenami Księstwa Oświęcimskiego.

Ks. prof. Kazimierz Łatak z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie przewodniczył pierwszej sesji podczas dzisiejszych debat oraz wygłosił wykład o kulturze i oświacie w Księstwie Oświęcimskim. Uczony przyznał w rozmowie, że księstwo, będące bohaterem debaty, to nie tylko granice i przestrzeń geograficzna i demograficzna, lecz także dziedzictwo szeroko rozumianej kultury.

„Nie zdajemy sobie sprawy nawet, ile tej przeszłości w nas jest. To są obyczaje, to jest pamięć zbiorowa, nieraz nie potrafimy nawet już uzasadnić tego, co praktykujemy, a jednak to ma w dalekiej przeszłości swój początek. Uważam, że ta debata jest potrzebna, by zrozumieć głębiej swoją tożsamość, ale też, kiedy spotykamy się z innymi ludzi, żeby wiedzieć kto jest moim partnerem. Po to jest historia. Ona nie zamyka się w przeszłości” – zaznaczył przedstawiciel Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych warszawskiej uczelni.

„Przeszłość jest nam potrzebna. Bo historia uczy nadziei i jest też zalążkiem patriotyzmu jutra. Bez historii, w moim przekonaniu, nie da się kroczyć naprzód” – dodał.

Dalsze sesje w ramach debaty zaplanowano na piątek, 31 marca. Konferencję podsumuje wspólna dyskusja.

Oświęcim otrzymał prawa miejskie około 1272 roku. W latach 1312-1317, po podziale Księstwa Cieszyńskiego, powstało niezależne od Polski i Czech Księstwo Oświęcimskie. W 1445 roku doszło do podziału księstwa. Z jego części powstało Księstwo Zatorskie.

W 1564 roku Księstwo Oświęcimskie i Zatorskie wcielono do Korony Królestwa Polskiego, równocześnie przyłączono je do województwa krakowskiego, jako powiat śląski.

Po rozbiorach Polski w XVIII wieku ziemia oświęcimska znalazła się na terenach należących do Austrii. W 1918 roku miasto znalazło się w granicach Polski.