Papieskie orędzie o Internecie

Internetowi poświęcił Jan Paweł II tegoroczne orędzie na 36. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Jest to najobszerniejsza jak dotychczas wypowiedź Kościoła na temat tego medium.

Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu obchodzony będzie w Kościele pod hasłem „Internet: nowe forum głoszenia Ewangelii”. W tym roku przypada on 12 maja, chociaż Kościoły lokalne obchodzą go nieraz w innych terminach, w Polsce np. jest to np. trzecia niedziela września.
Jak co roku Papież ogłosił z datą 24 stycznia – w dniu św. Franciszka Salezego, patrona dziennikarzy – okolicznościowe orędzie na ten Dzień. Stwierdza w nim, że internet stwarza wielkie, niespotykane dotychczas możliwości ewangelizacyjne, zarazem jednak kryją się w nim poważne zagrożenia dla tego procesu, z których Kościół musi sobie zdawać sprawę.
Jan Paweł II przypomina, że Kościół w każdych czasach kontynuuje dzieło rozpoczęte w dniu Zesłania Ducha Świętego, kiedy to apostołowie, wspierani mocą Ducha Świętego, „wyszli na ulice Jerozolimy, aby głosić Ewangelię Jezusa Chrystusa w różnych językach”. „Później ta misja ewangelizacyjna rozszerzyła się na cały świat w miarę, jak chrześcijaństwo zakorzeniało się w wielu miejscach i nauczyło się mówić różnymi językami świata, zawsze w zgodzie z Chrystusowym poleceniem głoszenia Ewangelii wszystkim narodom” – pisze Ojciec Święty.
W ciągu wieków Kościół musiał przekraczać liczne progi kulturalne, przy czym zawsze wymagało to nowej energii i wyobraźni w głoszeniu Ewangelii. Takimi progami były czasy wielkich odkryć, Odrodzenie i wynalazek druku czy rewolucja przemysłowa. W naszych czasach, wraz z rewolucją w zakresie środków przekazu i informacji, „Kościół znajduje się niewątpliwie w obliczu nowego decydującego progu”, jakim jest internet – stwierdza orędzie.
Jest to z pewnością nowe „forum” w tym znaczeniu, jakie nadawano temu słowu w starożytnym Rzymie, to znaczy miejsce publiczne, gdzie spotyka się polityka i interesy, gdzie wypełnia się obrzędy religijne, gdzie toczy się znaczna część życia społecznego miasta i gdzie natura ludzka ukazuje to, co w niej najlepsze i najgorsze – pisze Papież. Dodaje, że w czasach rzymskich forum było to miejsce zatłoczone i chaotyczne, odzwierciedlające panującą kulturę, ale także tworzące własną kulturę.
Ojciec Święty zwraca uwagę, że jak każde graniczne wydarzenie we wszystkich czasach, również pojawienie się nowej przestrzeni informatycznej kryje w sobie liczne zagrożenia i nadzieje, nie pozbawione jakiegoś wymiaru przygody, który charakteryzował inne wielkie okresy przemian. „Dla Kościoła ten nowy świat przestrzeni cybernetycznej jest zachętą do wielkiej przygody wykorzystania jej potencjału dla głoszenia orędzia ewangelicznego” – czytamy w orędziu papieskim.
Kościół podchodzi do tego środka z poczuciem realizmu i z ufnością – zapewnia Ojciec Święty, podkreślając, że tak jak inne narzędzia komunikowania się również to jest tylko środkiem, a nie celem samym w sobie. „Internet może ofiarować cudowne możliwości ewangelizacji, jeśli jest wykorzystywany umiejętnie i z jasną świadomością jego siły i jego słabości” – stwierdza Papież. Internet, dostarczając wiadomości i budząc zainteresowanie, umożliwia pierwsze spotkanie z orędziem chrześcijańskim, zwłaszcza młodym, dla których cyberprzestrzeń jest oknem na świat. Dlatego ważne jest, aby wspólnota chrześcijańska umiała pomóc tym, którzy po raz pierwszy trafiają do niej przez internet w przejściu od świata wirtualnego do rzeczywistego świata wspólnoty chrześcijańskiej.
Ojciec Święty przypomniał, że istnieją już liczne źródła informacji, dokumentacji i materiałów nt. Kościoła, jego dziejów i tradycji, nauczania i działań w różnych dziedzinach na całym świecie. „Jest więc oczywiste, że nawet jeśli nigdy nie da się zastąpić głębokiego doświadczenia Boga, które jest możliwe tylko dzięki liturgicznemu i sakramentalnemu życiu Kościoła, to jednak internet będzie mógł z pewnością zaproponować uzupełnienie i wsparcie zarówno w przygotowaniu na spotkanie z Chrystusem we wspólnocie, jak i w podtrzymywaniu nowych wierzących na drodze wiary, którą rozpoczynają” – pisze Papież.
Ojciec Święty wspomina następnie o wyzwaniu dla ewangelizacji, pojawiającym się wraz z internetem, jakim jest prawie nieograniczony napływ informacji, w tym wielu efemerycznych. W kulturze opartej w znacznym stopniu na tym, co przemijające, może to ułatwiać wiarę w ulotne fakty zamiast wartości. Internet dostarcza danych, ale nie uczy wartości i człowiek łatwo traci z pola widzenia nadprzyrodzoną godność człowieczeństwa. Mimo ogromnego potencjału dobra istnieją też degradujące i szkodliwe sposoby wykorzystania internetu, toteż na wszystkich ludziach i na władzach publicznych spoczywa odpowiedzialność za używania tego cudownego narzędzia dla dobra wspólnego – podkreśla Jan Paweł II.
Szczególnym wyzwaniem, stwarzanym przez internet jest radykalna zmiana psychologicznego stosunku osoby do przestrzeni i czasu. Ponieważ uwagę przyciąga to, co zmysłowe, użyteczne, gotowe do wykorzystania, może zabraknąć bodźców do zastanowienia się i głębszej refleksji, gdyż człowiek potrzebuje czasu i spokoju wewnętrznego do przemyślenia życia i jego tajemnic oraz do stopniowego dojrzewania do panowania nad sobą i nad otaczającym go światem – głosi orędzie. Podkreśla, że zrozumienie i mądrość są owocem kontemplacyjnego spojrzenia na świat, a nie wypływają ze zdobywania informacji, nawet ciekawych.
Jako „forum”, na którym w praktyce wszystko jest do przyjęcia i prawie nic nie jest trwałe, internet sprzyja relatywistycznemu sposobowi myślenia a niekiedy nawet ucieczce od odpowiedzialności i osobistego zaangażowania. „Jak więc powinniśmy pielęgnować tę mądrość, która jest wynikiem nie samej tylko informacji, ale intuicji, która umie odróżniać to, co słuszne, od tego, co błędne i wspiera tę hierarchię wartości, jaka wypływa z tego rozróżnienia?” – zastanawia się Ojciec Święty.
Przypomniawszy jeszcze raz wspaniałe możliwości, stwarzane przez internet dla szerzenia Ewangelii, Papież podkreśla, że te elektroniczne relacje międzyludzkie nigdy nie będą mogły zastąpić bezpośrednich kontaktów między osobami, jakich wymaga ewangelizacja. Zależy ona bowiem zawsze od osobistego świadectwa tego, kto został posłany, by ewangelizować.
Rewolucja elektroniczna kryje w sobie obietnice wielkiego postępu dla świata rozwijającego się, ale istnieje też niebezpieczeństwo zaostrzenia nierówności w miarę pogłębiania się przepaści informacyjnej i komunikacyjnej między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się.
Omawiając możliwości stwarzane przez internet Papież zastanawia się, co zrobić, aby ten wynalazek, zrodzony najpierw w środowisku wojskowym, służył sprawie pokoju, aby mógł wspierać kulturę dialogu, współpracy, solidarności i pojednania, bez których pokój nie może rozkwitać. „Kościół uważa, że jest to możliwe” – stwierdza Ojciec Święty. Aby to zapewnić, Kościół jest gotów wkroczyć na to nowe „forum”, uzbrojony w Ewangelię Chrystusa Księcia Pokoju.
Przypomniawszy, że internet pozwala ukazywać się miliardom obrazów na milionach ekranów na całym świecie, Papież pyta: „Czy z tej galaktyki obrazów i dźwięków ukaże się oblicze Chrystusa? Czy będzie słyszalny Jego głos?”. Wyjaśnia, że „świat pozna ?dobrą nowinę? o naszym odkupieniu tylko wtedy, gdy zobaczy Jego Oblicze i usłyszy Jego głos”. „Taki jest cel ewangelizacji i to uczyni z internetu prawdziwą przestrzeń ludzką, gdyż jeśli nie będzie miejsca dla Chrystusa, nie będzie też miejsca dla człowieka” – podkreślił Jan Paweł II w swym orędziu.
Warto przypomnieć, że I Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu był obchodzony w Kościele z inicjatywy Pawła VI w niedzielę 7 maja 1967 a ogłoszone wówczas okolicznościowe orędzie papieskie było zatytułowane „Środki społecznego przekazywania myśli”. Sprawami mediów zajmuje się Papieska Rada Środków Społecznego Przekazu, istniejąca pod tą nazwą od 1 marca 1989; wcześniej była to Papieska Komisja ds. Środków Społecznego Przekazu, ustanowiona 2 kwietnia 1964, która z kolei kontynuowała działalność kilku innych instytucji watykańskich, powołanych głównie przez Piusa XII. Obecnie na czele Papieskiej Rady stoi Amerykanin abp John Patrick Foley.