Papież do ludów Amazonii: brońcie swej kultury i godności

Do obrony i docenienia swych najlepszych tradycji oraz należnej im godności wezwał Franciszek ludy Amazonii. To spotkanie z nimi w Coliseo Madre de Dios w Puerto Maldonado było pierwszym jego wystąpieniem publicznym na ziemi peruwiańskiej. Papież podkreślił zaangażowanie Kościoła na rzecz obrony życia, ziemi i kultur.

Na początku Ojca Świętego powitał wikariusz apostolski Puerto Maldonado – bp David Martínez de Aguirre Guinea OP. Podkreślił, że bogactwem tych ziem są nie tylko minerały i przyroda, ale przede wszystkim miejscowi mieszkańcy, ludność tubylcza. „Przybyłeś, Ojcze Święty, aby wysłuchać krzyku ziemi i najuboższych. Są oni najlepszymi twymi rozmówcami, a nas, misjonarzy, nauczyłeś spoglądać na świat z ich perspektywy i rzeczywiście staje się on wówczas bardziej braterski i piękniejszy” – powiedział biskup-dominikanin. Dodał, że ludzi ci doświadczają wielu cierpień a nawet jest zagrożona w swym istnieniu i poprosił papieża o błogosławieństwo dla tej ziemi.

Kolejne punkty programy obejmowały pokazy tańców i pieśni tubylczych oraz świadectwo ich przedstawicieli. Złożyli je Héctor Sueyo i Yésica Patiachi z ludu Harakbut oraz María Luzmila Bermeo z ludu Awajun. Mówili oni o zagrożeniach, jakie im towarzyszą w związku z działalnością wielkich spółek użytkujących bogactwa mineralne, drewno, zwierzęta i inny dorobek tych ziem, a także wskutek zmian klimatycznych. Ludzie czują się zagrożeni zarówno w samym swym istnieniu, jak i utratą swych zwyczajów, języka, kultury itp.

Następnie zabrał głos Ojciec Święty, który powitał wszystkich, wymieniając liczne grupy etniczne, które przybyły na spotkanie. Zauważył, że wskazuje to na wielki pluralizm nieskończonej różnorodności i ogromnego bogactwa biologicznego, kulturowego, duchowego tych ziem. „Pochwalony bądź Panie za to wspaniałe dzieło ludów amazońskich i za całą różnorodność biologiczną, jaką zawierają te ziemie!” – powiedział Ojciec Święty.

Nawiązując do głębokich ran Amazonii wyznał, że kierowała nim także potrzeba wyrażenia swej solidarności z jej mieszkańcami. „Chciałem tu przybyć, aby was odwiedzić i wysłuchać, aby być razem w sercu Kościoła, aby zjednoczyć się z waszymi wyzwaniami oraz wraz z wami potwierdzić raz jeszcze stanowczą opcję na rzecz obrony życia, ziemi i na rzecz obrony kultur” – powiedział Franciszek.

Przypomniał zniszczenia związane z rabunkową eksploatacją zasobów, ale także z handlem ludźmi, zniewoloną siłą roboczą i wykorzystywaniem seksualnym. Wskazał, iż konieczne jest przełamanie starego wzorca, który uważa Amazonię za niewyczerpany magazyn państw, nie biorąc pod uwagę jej mieszkańców. Zauważył też, że uznanie i dialog będą najlepszym sposobem na przekształcenie dawnych stosunków naznaczonych wykluczeniem i dyskryminacją.

Ojciec Święty podkreślił znaczenie obecności i stylu życia Indian Amazonii dla wszystkich mieszkańców Ziemi. „Jeżeli niektórzy uważają was za przeszkodę lub «zawadę», to w rzeczywistości swoim życiem krzyczycie o takim stylu życia, który nie jest w stanie zmierzyć własnych kosztów. Jesteście żywą pamięcią o misji, którą Bóg powierzył nam wszystkim: troszczyć się o wspólny dom” – powiedział papież.

Szczególną uwagę zwrócił na ludy, które wybrały dobrowolną izolację, najbardziej podatne na zagrożenia spośród zagrożonych. „Ich obecność przypomina nam, że nie jesteśmy absolutnymi panami całego stworzenia i że nie możemy rozporządzać dobrami wspólnymi w rytmie zachłanności konsumpcji. Trzeba, aby istniały ograniczenia, które pomogłoby nam bronić się przed każdą próbą masowego zniszczenia ostoi, która nas tworzy” – stwierdził Ojciec Święty.

Zaapelował, aby w pierwotnych mieszkańcach Amazonii dostrzegać partnerów. „Pilnie należy przyjąć istotny wkład, jaki ofiarowują całemu społeczeństwu, nie czynić z ich kultur idealizacji stanu naturalnego, a także swego rodzaju muzeum stylu życia z przeszłości. Ich wizja wszechświata, ich mądrość mogą nas, nie należących do ich kultury, wiele nauczyć” – powiedział papież.

Zauważył, że jednym z zagrożeń, przed jakimi stają ludy Amazonii, jest kolonializm kulturowy, atakujący przede wszystkim rodzinę. „W minionych chwilach kryzysu, w obliczu różnych imperializmów, rodzina ludów pierwotnych była najlepszą obroną życia. Wymaga to od nas szczególnej ostrożności, aby nie dać się zniewolić kolonializmom ideologicznym, udającym postęp, które stopniowo wchodzą i niszczą tożsamości kulturowe oraz ustanawiają mentalność jednolitą, dominującą … a słabą” – stwierdził Franciszek.

Podkreślił znaczenie mądrości przodków, ale także konieczność edukacji międzykulturowej. Zachęcił ludy Amazonii do pogłębiania znajomości swych dziejów, tradycji, kultury i sztuki. Zaznaczył, że każda kultura i każda wizja wszechświata, która przyjmuje Ewangelię, wzbogaca Kościół wizją nowego aspektu oblicza Chrystusa.

„Kościół nie jest obcy waszym problemom i waszemu życiu, nie chce być obcy waszemu sposobowi życia i organizowania się. Trzeba, aby ludy pierwotne kształtowały kulturowo lokalne Kościoły amazońskie. Pomóżcie waszym biskupom, misjonarzom i misjonarkom, aby łączyli się z wami i w ten sposób, prowadząc dialog ze wszystkimi, mogli kształtować Kościół o obliczu amazońskim oraz Kościół o obliczu rodzimym” – stwierdził Ojciec Święty. Jednocześnie przypomniał, że w roku 2019 odbędzie się Synod Biskupów dla Amazonii.

Po tym przemówieniu reprezentanci ludów rdzennych przekazali papieżowi liczne dary, symbolizujące ich twórczość, zwyczaje i tradycje. Ojciec Święty został udekorowany kolorowym wiankiem na głowie – obok swej białej piuski – i przepasany długim białym paskiem.

Na zakończenie wśród licznych oklasków i radosnych okrzyków opuścił miejsc3e spotkania i odjechał samochodem elektrycznym, po czym przesiadł się do papamobilu, którym pojechał na spotkanie z przedstawicielami ludności tego regionu.