Papież Franciszek, ks. Epicoco „Jan Paweł Wielki” – o mostach, łączących Budowniczych Mostów

Podczas, gdy w mediach pobrzmiewają wciąż recenzje fabularnych „Dwóch papieży”, w Watykanie ukazuje się książkowy wywiad, który z powodzeniem mógłby nosić ten sam tytuł, choć bez cienia sensacji, czy dywagacji na temat „watykańskich kulisów”. „Jan Paweł Wielki” – rozmowa ks. Luigiego Marii Epicoco z papieżem Franciszkiem – to książka, w której zamiast „nieznanych”, czy też „ponownie odczytanych” faktów z życia papieża Polaka, czytelnicy mogą przeczytać o tym, co łączy św. Jana Pawła II i obecnego Ojca Świętego – zarówno w kwestii nauczania, jak też przeżywania własnego powołania.

Ciekawa jest już sama formuła książki: dzieląc refleksję nt. Jana Pawła II na pięć rozdziałów, ks. Epicoco rozpoczyna każdy z nich przypomnieniem faktów, cytatów i okoliczności z życia św. Jana Pawła II. Często oddaje w nich głos samemu świętemu, cytując obszernie jego wypowiedzi i dokumenty. W nawiązaniu do tych syntez, prezentuje kolejne fragmenty swoje rozmowy z papieżem Franciszkiem, dotyczące tej samej tematyki. Pyta zarówno o punkt widzenia Ojca Świętego w wielu kwestiach, jak i o inspiracje papieżem Polakiem.

Fragmenty biograficzne opracowane przez ks. Epicoco, można potraktować jako punkt wyjścia do tego, co powinniśmy wiedzieć o życiu i nauczaniu św. Jana Pawła II, chcąc dziś zastanawiać się nad jego pontyfikatem i dziedzictwem. I choć wielu Polakom może się wydać, że autor nie wykracza tu zbytnio pozna absolutne „must know”, ta część rodzi pytanie o to, na ile, zwłaszcza młode pokolenia, posiadają dziś podstawową wiedzę nt. papieża Polaka, a na ile posługują się wyrwanymi z kontekstu fragmentami. Zresztą, sam papież Franciszek wspomina w wywiadzie, że to właśnie wyrywanie z kontekstu i instrumentalizowanie nauczania św. Jana Pawła II stanowi dziś największe zagrożenie w interpretowaniu jego postawy i nauczania.

„Zagrożenie nie tkwi w samym nauczaniu Jana Pawła II, ale w niektórych nacechowanych ideologicznie interpretacjach tego nauczania. A ideologizacja rodzi się z chęci wzięcia jedynie niektórych aspektów jego refleksji i robienia z nich sloganów, oddzielając je od rzeczywistości, od konkretnych doświadczeń ludzi. Ideologia zabija, morduje życie, sprowadza nauczanie do muzealnego eksponatu, a nie czegoś, czym można żyć. Docenić nauczanie Jana Pawła II oznacza bronić go przed jakąkolwiek formą ideologizacji i umieć odnaleźć w nim profetyczne intuicje, które nie tylko są wciąż aktualne, ale w tym momencie powinny być jeszcze bardziej zgłębione, potraktowane poważnie i odczytane w aktualnym kontekście” – poucza papież.

Co jeszcze o św. Janie Pawle II mówi obecny papież? Wielokrotnie podkreśla jego zanurzenie w modlitwie, zwłaszcza gdy pytany jest o kwestie niejednoznaczne, jak choćby zarzuty niektórych środowisk dotyczące tego, że Jan Paweł II zinterpretował część treści fatimskich Tajemnic jako zapowiedź zamachu, do którego doszło na pl. Świętego Piotra 13 maja 1981 r.

„Myślę, że Jan Paweł II był człowiekiem Boga, człowiekiem modlitwy. Wystarczyło popatrzeć na niego, gdy się modlił, by zauważyć, jak potrafił całkowicie zanurzyć się w Bożym misterium. Ten, kto się modli, potrafi odczytywać wydarzenia zawsze w sposób transcendentny, najzwyczajniej nie zadowala się analizami, których może dokonać dzięki własnemu rozumowaniu” – komentuje Ojciec Święty.

Zanurzenie w modlitwie, sakramentach i Piśmie Świętym, powraca książce jako centrum życia tak św. Jana Pawła II jak i papieża Franciszka. I choć wydawać się to może postawa oczywista, Ojciec Święty, jakby w nawiązaniu do encykliki „Redemptor hominis”, mówi o niej, pytany o definicję i ewentualną potrzebę redefinicji kapłaństwa.

„Wystarczy przeczytać moje listy z Wielkiego Czwartku, albo homilie, które na przestrzeni lat wygłosiłem jako biskup Buenos Aires, by zobaczyć, że [moja wizja kapłaństwa – przyp. KAI] jest zupełnie zgodna z myślą Jana Pawła II w odniesieniu do kapłaństwa. (…) Myślę, że, w porównaniu z przeszłością, zmieniły się niektóre formy bycia kapłanem, jednak istota pozostaje niezmienna” – komentuje papież. Jasno mówi też, że celibat należy postrzegać jako dar Boży, a nie ograniczenie. Wyjaśnia też swoje stanowisko dotyczące możliwości udzielania święceń kapłańskich kobietom.

„Często, kiedy zadawane mi jest pytanie o kapłaństwo kobiet, mówię, że nie tylko zgadzam się z Janem Pawłem II, ale też, że ta kwestia nie podlega już dyskusji, ponieważ stanowisko Jana Pawła II było definitywne” – mówi. Także w tej kwestii odwołuje się do encykliki „Redemptor hominis”, szczególnie bliskiej jego sercu i przypomina fragmenty mówiące o roli Maryi. Podkreśla też niezwykłą wiarę i znaczenie kobiet w Ewangelii, które były pierwszymi świadkami i głosicielkami Ewangelii, choć przecież nie powierzono im funkcji kapłańskich.

Cały wywiad, o którym ks. Epicoco mówi, że „pod względem stylistycznym zachowuje on świeżość dialogu i smak języka mówionego”, jest też okazją do zadania papieżowi konkretnych pytań o kwestie związane z jego pontyfikatem. I tak Franciszek odnosi się m.in. do podarowania patriarsze Bartłomiejowi relikwii św. Piotra, wspólnej deklaracji podpisanej wraz z Wielkim Imamem, posłania do Medjugorie wizytatora apostolskiego, czy słów skierowanych do biskupów z całego świata podczas spotkania poświęconego nadużyciom seksualnym w Kościele.

W rozmowie nie brak też refleksji papieża m.in. na temat współczesnych wymagań ewangelizacji, zagrożeń, jakie niesie ze sobą ideologia gender, czy na temat kondycji Nauki Społecznej Kościoła, która powinna być doktryną Kościoła i Ewangelii, a nie poszczególnych ugrupowań. I nawet jeśli niektóre z podejmowanych tematów mogłyby się wydawać bardziej aktualne od innych – jak choćby cytowany jeszcze przed premierą fragment dotyczący ideologii gender – to niesłusznym byłoby traktowanie ich jako najistotniejszych elementów publikacji. Dopiero lektura całej książki składa się na spójną opowieść o wyzwaniach i wyznacznikach dwóch pontyfikatów.

———–

Papa Francesco con Luigi Maria Epicoco, „San Giovanni Paolo Magno”, to książkowy wywiad, który ukazał się nakładem włoskiej Edycji Świętego Pawła z okazji 100-lecia urodzin papieża Polaka. Włoską premierę zaplanowano na 11 lutego, dzień liturgicznego wspomnienia Matki Bożej z Lourdes.