Papież rozważa hymn o Emmanuelu

Hymn chwały Boga Emanuela, wyśpiewywany w Księdze Izajasza, był przedmiotem rozważań Jana Pawła II podczas środowej audiencji ogólnej.

Było to kolejne nauczanie papieskie z rozpoczętego rok temu cyklu poświęconego modlitwie Kościoła z Liturgii Godzin. Po wygłoszeniu katechezy i streszczeniu jej w kilku językach Ojciec Święty pozdrowił pielgrzymów z różnych krajów, odśpiewał z nimi modlitwę „Regina caeli” i udzielił wszystkim błogosławieństwa apostolskiego.
Oto polski tekst przemówienia papieskiego:

*1.* Odmówiony przed chwilą hymn wchodzi do Liturgii Godzin jako pieśń radości. Przypieczętowuje on jakby niektóre strony Księgi Izajasza, które zasłynęły z powodu ich mesjańskiego odczytania. Chodzi tu o rozdziały 6-12, nazywane zwykle „księgą Emanuela”. W centrum tych prorockich mów dominuje bowiem postać władcy, który – należąc do historii dynastii Dawidowej – ukazuje rysy przemienione i uzyskuje chwalebne tytuły: „Przedziwny Doradca, Bóg Mocny, Odwieczny Ojciec, Książę Pokoju” (Iz 9, 5).
Konkretna postać króla Judy, którego Izajasz obiecuje jako potomka Achaza, ówczesnego władcy dość dalekiego od ideałów Dawidowych, jest znakiem wyższej obietnicy: obietnicy króla-Mesjasza, który w pełni urzeczywistni imię „Emanuela”, czyli „Boga z nami”, stając się jako Bóg doskonale obecnym w historii ludzkiej. Łatwo wówczas zrozumieć, dlaczego Nowy Testament i chrześcijaństwo w tej królewskiej postaci dopatrują się rysów Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, który stał się człowiekiem solidarnym z nami.
*2.* Hymn, do którego teraz nawiązujemy (por. Iz 12, 1-6), jest uważany przez badaczy, zarówno ze względu na swą jakość literacką, jak i dzięki ogólnej tonacji, za kompozycję późniejszą niż czasy proroka Izajasza, który żył w ósmym wieku przed Chrystusem. Jest to prawie cytat, tekst w formie psalmu, może do użytku liturgicznego, który został w tym punkcie wstawiony jako zakończenie „księgi Emanuela”. Nawiązuje bowiem do jej niektórych tematów jak: zbawienie, ufność, radość, działanie Boże, obecność „Świętego Izraela” wśród ludu, co wskazuje czy to na transcendentną „świętość” Boga, czy na Jego miłosną i czynną obecność, na którą lud Izraela można liczyć.
Śpiewający ma za sobą gorzkie doświadczenie, odczuwane jako akt sądu Bożego. Lecz próba już się skończyła, nastąpiło oczyszczenie; na miejsce gniewu Pańskiego przychodzi uśmiech, gotowość zbawienia i pocieszenia.
*3.* Dwie zwrotki hymnu wyznaczają jakby dwa momenty. W pierwszym (por. w. 1-3), otwartym na wezwanie do modlitwy: „Powiecie w owym dniu”, przeważa słowo „zbawienie”, powtórzone trzykrotnie i odniesione do Pana: „Bóg jest zbawieniem moim! …On stał się dla mnie zbawieniem… zdroje zbawienia”. Przypomnijmy przy okazji, że imię Izajasza – podobnie jak Jezusa – ma swój rdzeń w hebrajskim słowie „Iszua”, które nawiązuje do „zbawienia”. Nasz modlący się ma więc niewzruszoną pewność, że u korzenia wyzwolenia i nadziei tkwi łaska Boża.
Jest znamienne, że odnosi się on wyraźnie do wielkiego wydarzenia zbawczego, wyzwolenia z niewoli egipskiej, gdyż cytuje słowa pieśni wyzwolenia śpiewanej przez Mojżesza: „Pan jest moją mocą i źródłem męstwa” (Wj 15, 2).
*4.* Zbawienie podarowane przez Boga, które potrafi wywołać radość i ufność nawet w ciemnym dniu próby, jest przedstawione w klasycznym dla Biblii obrazie wody: „z weselem czerpać wodę będziecie ze zdrojów zbawienia” (Iz 12, 3). Przychodzi na myśl scena z kobietą samarytańską, kiedy Jezus daje jej możliwość posiadania w sobie samej „źródła wody wytryskującej ku życiu wiecznemu” (J 4, 14).
W związku z tym Cyryl Aleksandryjski sugestywnie wyjaśnia: „Jezus nazywa wodą żywą uświęcający dar Ducha, dzięki któremu jedynie ludzkość, choć całkowicie porzucona niczym pnącze w górach, wysuszona i pozbawiona z powodu zasadzek diabła wszelkiej mocy, zostaje przywrócona do dawnego piękna swej natury. Zbawiciel nazywa wodą łaskę Ducha Świętego i jeśli ktoś będzie miał w nim udział, posiądzie w swoim wnętrzu źródło pouczeń Bożych, tak iż nie będzie już potrzebował rad innych ludzi i potrafi nakłonić tych, którzy złaknieni są Słowa Bożego. Takimi byli za życia na ziemi święci prorocy i apostołowie oraz ich następcy w tej posłudze. O nich zostało napisane: «Zaczerpniecie wody ze źródeł zbawienia» („Commento al Vangelo di Giovanni” II, 4, Rzym 1994, s. 272.275).
Niestety, ludzkość często porzuca to źródło, które może poić człowieka przez całe życie, jak z goryczą powiedział prorok Jeremiasz: „Opuścili Mnie, źródło żywej wody, żeby wykopać sobie cysterny, cysterny popękane, które nie utrzymują wody” (Jr 2, 13). Tenże Izajasz, kilka stron wcześniej, wysławiał „wodę Siloe, co płynie łagodnie”, symbol Pana obecnego na Syjonie, i groził karą powodzi „wód Rzeki – czyli Eufratu – gwałtownych i obfitych” (Iz 8, 6-7), które – pomijając bałwochwalstwo – stanowią symbol potęgi wojskowej i gospodarczej, wody, które fascynowały wówczas Judę, lecz które by ją zatopiły.
*5.* Inne zaproszenie – „Powiecie w owym dniu” – otwiera drugą strofę (por. Iz 12,4-6), będącą ciągłym wezwaniem do radosnego wielbienia Pana. Mnożą się polecenia śpiewu: „Chwalcie, wzywajcie, rozgłaszajcie, przypominajcie, śpiewajcie, wznoście okrzyki”.
W centrum uwielbienia jest jedyne wyznanie wiary w Boga zbawiciela, który działa w historii i stoi przy swoim stworzeniu, dzieląc jego koleje losu: „Pan uczynił wielkie dzieła… wielki jest pośród ciebie Święty Izraela” (w. 5.6). To wyznanie wiary ma także funkcję misyjną: „Rozgłaszajcie Jego dzieła wśród narodów… Niech to będzie wiadome po całej ziemi” (ww. 4.5). Otrzymane zbawienie należy poświadczyć wobec świata tak, aby cała ludzkość przybiegła do owych źródeł pokoju, radości i wolności.