Papież rozważa kantyk Mojżesza

Kantyk z Księgi Powtórzonego Prawa był tematem rozważań papieża Jana Pawła II w czasie środowej audiencji generalnej.

Audiencja z powodu upału odbyła się w auli Pawła VI i rozpoczęła się dziesięć minut przed czasem.
Poniżej publikujemy pełny tekst papieskich rozważań.

*1.* „Potem wygłosił Mojżesz do uszu całej społeczności Izraela wszystkie słowa tej pieśni” (Pwt 31, 30). Tak jest napisane na początku odmówionego przed chwilą kantyku, który został zaczerpnięty ostatnich stronic księgi Powtórzonego Prawa, dokładnie, z rozdziału 32. Z tego Liturgia Godzin wzięła pierwszych dwanaście wersetów, uznając w nich radosną pieśń do Pana, który strzeże i troszczy się z miłością o swój lud pośród niebezpieczeństw i trudności codziennego życia. Analiza kantyku pokazała, że mamy tu bardzo stary tekst, lecz napisany już po Mojżeszu, w którego usta został włożony, aby dodać mu uroczystego charakteru.
Ta liturgiczna pieśń tkwi u samych korzeni historii ludu Izraela. Nie brakuje na tej stronie odniesień i powiązań z innymi Psalmami oraz z orędziem proroków. Staje się ona w ten sposób sugestywnym i głębokim wyrazem wiary Izraela.
*2.* Kantyk Mojżesza jest dłuższy od fragmentu zaproponowanego przez Liturgię Godzin, który stanowi tylko wstęp. Niektórzy badacze próbowali wyodrębnić w tej kompozycji rodzaj literacki, który technicznie został określony hebrajskim słowem „rob” czyli „spór” lub „proces sądowy”. Występujący w Biblii obraz Boga nie jest obrazem ponurej istoty, lecz przeżywa uczucia, działa i reaguje, kocha i potępia, uczestniczy w życiu swoich stworzeń i nie jest obojętny na ich uczynki. W ten sposób, w naszym przypadku, Pan zwołuje swego rodzaju rozprawę sądową w obecności świadków, demaskuje przestępstwa oskarżonego ludu, domaga się kary, lecz pozwala aby jego werdykt przenikało nieskończone miłosierdzie. Prześledźmy teraz tę przygodę zatrzymując się tylko na wersetach proponowanych nam przez Liturgię.
*3.* Oto wzmianka o widzach – świadkach kosmicznych. „Uważajcie niebiosa słuchaj ziemio” (Pwt 32, 1). W tym symbolicznym procesie Mojżesz pełni jakby rolę publiczną. Jego słowo jest owocne i płodne jako słowo prorocze, wyraz słowa Bożego. Należy zwrócić uwagę na znamienny potok obrazów, znaków zaczerpniętych z przyrody jak: deszcz, rosa, ulewa, szumy, bryzgi wody, które sprawiają że ziemia się zieleni i pokrywa kłosami pszenicy (por w. 2).
Głos Mojżesza, proroka i wyraziciela słowa Bożego, zapowiada nieuchronne wyjście na scenę wielkiego sędziego, Pana, którego najświętsze imię wypowiada, wysławiając jeden z tak wielu Jego przymiotów. Pan bowiem został nazwany Skałą (por. w. 4). Tytuł ten przewija się przez cały nasz kantyk (por w. 15, 18, 30, 31, 37). Obraz ten wysławia stałą i niewzruszoną wierność, jakże odmienną od niestałości i niewierności ludu. Temat ten ulega rozwinięciu przy pomocy szeregu stwierdzeń o Bożej sprawiedliwości: „dzieło Jego doskonałe, bo wszystkie drogi Jego są słuszne” (w. 4)
*4.* Po uroczystej prezentacji najwyższego Sędziego, który jest również stroną poszkodowaną uwaga kantorów przenosi się na oskarżonego, któremu wymownie przeciwstawia obraz Boga jako Ojca (por. w. 6) . Jego stworzenia, tak bardzo ukochane, są wręcz nazwane dziećmi, lecz jednak „zwyrodniałymi”. Wiemy bowiem że już w Starym Testamencie występowała koncepcja Boga jako ojca troskliwego o swoje dzieci, które często Go rozczarowują (Wj 4, 22; Pwt 8, 5; Ps 102, 13; Syr 51, 10; Iz 1, 2; 63, 16; Oz 11, 1-4). Dlatego oskarżenie nie jest chłodne, ale namiętne: „więc tak odpłacać chcesz Panu, ludu głupi, niemądry? Czy nie. On twym ojcem, twym stwórcą? (Pwt 32, 6). Zupełnie inaczej wygląda bunt wobec bezlitosnego władcy a inaczej zwracanie się do ukochanego Ojca.
Aby przedstawić konkretny akt oskarżenie i sprawić, ażeby nawrócenie wyraziło się w szczerości serca, Mojżesz odwołuje się do pamięci: „Rozważajcie lata poprzednich pokoleń” (w. 7). Wiara biblijna jest bowiem pamiątką, wspomnieniem, czyli odkryciem wiecznego działania Boga dokonującego się w czasie. Jest to uobecnianie i uskutecznianie tego zbawienia, którego Pan udzielił i nadal udziela człowiekowi. Wielki grzech niewierności zbiega się więc z brakiem pamięci, który wymazuje pamięć o obecności Bożej w nas i historii.
*5.* Zasadniczym wydarzeniem, o którym nie należy zapominać, jest wydarzenie przejścia przez pustynię po wyjściu z Egiptu, główny temat księgi Powtórzonego Prawa i całego Pięcioksięgu. Przypomina się w ten sposób straszliwa i dramatyczna podróż przez pustynię Synaj „na pustkowiu wśród dzikiego wycia” (por. w. 10), jak mówi wzruszający obraz. Jednak Bóg nachyla się nad swoim ludem ze zdumiewającą czułością i słodyczą. Do symbolu czułego ojca dochodzi i macierzyńska czułość orła: „jak orzeł co gniazdo swoje ożywia nad pisklętami swoimi krąży rozwija swe skrzydła i bierze je, na sobie samym je nosi” (por w. 10 – 11). Droga przez pustynny step zamienia się wtedy w spokojną, pogodną wędrówkę, ponieważ miłość Boga chroni nas pod swoim opiekuńczym płaszczem.
Kantyk odsyła również do Synaju, gdzie Izrael zostaje sprzymierzeńcem Pana, Jego „cząstką” i „dziedzictwem” , co jest rzeczywistością bezcenną (por. w. 9; Wj 19,5). Kantyk Mojżesza staje się w ten sposób chóralnym rachunkiem sumienia, ażeby na dobrodziejstwa Boże nie odpowiadać grzechem lecz wiernością.