Papież zachęca do dalszego dialogu z prawosławiem

Nieustanne kroczenie ku pełnej jedności naszych Kościołów jest obowiązkiem wszystkich: zarówno biskupów i duchowieństwa, jak i świeckich – powiedział Benedykt XVI podczas audiencji dla członków Mieszanego Komitetu Koordynacji Dialogu Katolicko-Prawosławnego, który obraduje w Watykanie.

Papież wyraził wielką radość z tego posiedzenia, odbywającego się po kilku latach przerwy w dialogu obu Kościołów, podkreślając, że ma to tym większe znaczenie i budzi nadzieje na przyszłość.
Ojciec Święty przypomniał, że decyzję o wznowieniu dialogu przez stronę prawosławną podjęto na spotkaniu międzyprawosławnym pod przewodnictwem patriarchy Bartłomieja I. Papież zwrócił uwagę na dwa aspekty tej nowej fazy dialogu: usuwanie utrzymujących się rozbieżności między Kościołami i podstawowe pragnienie uczynienia wszystkiego, co możliwe, dla przywrócenia pełnej komunii, mającej zasadnicze znaczenie dla wspólnoty uczniów Chrystusa.
Pełna komunia oznacza komunię w prawdzie i miłości – mówił dalej Benedykt XVI. Zaznaczył, że nie można „zadowalać się etapami pośrednimi, ale trzeba nieustannie, odważnie, świadomie i w pokorze szukać woli Jezusa Chrystusa, nawet jeśli nie odpowiada to naszym zwykłym planom ludzkim”.
„Osiągnięcie pełnej jedności Kościoła i pojednanie między chrześcijanami dokonują się przez podporządkowanie naszej woli Panu. Zadanie to winno angażować pasterzy, teologów i całe nasze wspólnoty, stosownie do właściwej im roli” – stwierdził Ojciec Święty.
Przywołując soborowy Dekret o ekumenizmie, gospodarz spotkania przypomniał, że zaleca on wzajemne poznanie i dialog, przez który należy działać z umiłowaniem prawdy, miłości i pokory, aby zachować czystość nauki.
Papież podkreślił też zasługi powołanych jeszcze przez Jana Pawła II i patriarchę Dimitriosa I członków wspólnej komisji ds. dialogu, którzy otworzyli drogę, którą mamy teraz kroczyć dalej. „Gdy będziemy naprzód dążyli ku pełnej jedności między katolikami a prawosławnymi, dialog przyczyni się także do «rozlicznych dialogów, które rozwijają się w świecie chrześcijańskim w poszukiwaniu jego jedności»” – dodał mówca.
Oficjalny dialog teologiczny między Kościołami katolickim i prawosławnymi zapoczątkowała wizyta Jana Pawła II w Stambule 30 listopada 1979. Uczestniczył on wówczas w katedrze w Fanarze (dzielnica Stambułu, gdzie znajduje się siedziba patriarchy) w nabożeństwie z okazji święta patronalnego Patriarchatu Konstantynopola – św. Andrzeja Apostoła. Na zakończenie tamtych uroczystości obaj hierarchowie: papież i Dimitrios I zapowiedzieli rozpoczęcie dialogu obu Kościołów i ogłosili skład wspólnej, 60-osobowej komisji międzynarodowej, złożonej w połowie z przedstawicieli obu wyznań.
Pierwsze jej posiedzenie odbyło się w dniach 29 maja-4 czerwca 1980 na greckich wyspach Patmos i Rodos. Ustalono na nim tematy rozmów. Następne posiedzenia odbywały się na ogół co dwa lata na przemian w miejscu katolickim i prawosławnym. W latach, gdy komisje nie zbierały się, spotykały się nieraz podkomisje dla omówienia np. pojawiających się trudności; jedna z nich obradowała w Opolu w czerwcu 1985. Kolejne spotkania odbywały się w latach: 1982 – Monachium; 1. wspólny dokument – „Misterium Kościoła i Eucharystii w świetle tajemnicy Trójcy Świętej”; 1984 – Akademia Prawosławna w Gonii (Grecja); dokument nt. stosunków między wiarą, sakramentami a jednością Kościoła; 1985 – Komitet Koordynacyjny Komisji Mieszanej w Opolu; 1986 – Bari (Włochy); 1988 – klasztor Nowy Walaam (Uusi Valamo) w Finlandii; wspólny dokument nt. sakramentu święceń w sakramentalnej strukturze Kościoła ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia sukcesji apostolskiej dla uświęcenia i jedności ludu Bożego; 1990 – Fryzynga (Niemcy); w związku z odzyskaniem przez grekokatolików w niektórych krajach postkomunistycznych (ZSRR, Rumunia, częściowo też Polska i Czechosłowacja) wolności działania i ponownym ich zarejestrowaniem, czemu towarzyszyły nieraz próby odbierania przez nich należących do nich niegdyś obiektów, a obecnie znajdujących się w rękach prawosławnych, ci ostatni zapowiedzieli, że odtąd jedynym tematem rozmów, jeśli w ogóle będą one kontynuowane, będzie sprawa unitów i uniatyzmu.
W 1993 na posiedzeniu w Balamandzie w Libanie opracowano wspólny dokument „Unionizm [lub uniatyzm], dawna metoda poszukiwania jedności a dzisiejsze poszukiwania pełnej komunii”, w którym obie strony potępiły unię jako środek dochodzenia jedności, uznając zarazem prawo Kościołów unickich do istnienia. Dokument ten w zamierzeniu miał wyjaśnić raz na zawsze sprawę uniatyzmu i odblokować dialog, w rzeczywistości jednak nie posunął naprzód, głównie ze względu na opory prawosławnych, którzy uważali, że nie jest on dość stanowczy (m.in. uznaje istnienie Kościołów unickich, z czym nadal nie mogą się pogodzić prawosławni).
Ostatnie, jak dotychczas, VIII posiedzenie Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu odbyło się w dniach 9-19 lipca 2000 w Emmitsburgu w stanie Maryland w USA. Omawiano tam wyłącznie sprawy unii, a spotkanie zakończyło się fiaskiem; nie ogłoszono nawet wspólnego oświadczenia. Dopiero teraz dialog się odradza, choć na razie jeszcze na szczeblu Komitetu Koordynacyjnego, a nie Komisji.