Patriarcha Bartłomiej: natychmiast zakończyć wojnę na Ukrainie

Ekumeniczny patriarcha Konstantynopola, Bartłomiej I, wzywa do większej ochrony środowiska i zakończenia wojny na Ukrainie. Zaznacza, że inwazji Rosji na Ukrainę towarzyszy „straszliwa dewastacja ekologiczna”. „Wojna musi się natychmiast zakończyć i musi rozpocząć się szczery dialog” – apeluje honorowy zwierzchnik prawosławia w swoim orędziu na obchodzony 1 września Światowy Dzień Modlitwy o Ochronę Dzieła Stworzenia.

„Każdy akt wojny jest również wojną przeciwko Stworzeniu, ponieważ stanowi poważne zagrożenie dla środowiska naturalnego” – podkreśla ekumeniczny patriarcha Konstantynopola. Papież Franciszek wyraził podobne odczucia podczas środowej audiencji ogólnej: „Trzeba stanąć po stronie ofiar niesprawiedliwości środowiskowej i klimatycznej oraz podjąć wysiłek, aby położyć kres bezsensownej wojnie przeciwko naszemu wspólnemu domowi, która jest straszną wojną światową”.

Patriarcha Bartłomiej w orędziu odniósł się również do „inwazji Rosji na Ukrainę”. Wskazuje, że „zanieczyszczenie atmosfery, wody i ziemi w wyniku bombardowań, ryzyko zagłady nuklearnej, emisja niebezpiecznego promieniowania z elektrowni jądrowych produkujących energię elektryczną, rakotwórczy pył wytwarzany przez bombardowanie budynków, zniszczenie lasów i wyczerpanie gruntów ornych: wszystko to świadczy o tym, że ludzie i ekosystem Ukrainy ponieśli i nadal ponoszą nieobliczalne straty”. Bartłomiej stanowczo apeluje: „Wojna musi się natychmiast zakończyć i musi się rozpocząć szczery dialog”.

Patriarcha przypomina, że obecnie coraz większy nacisk kładzie się na to, co nazywa się ekologicznym rozszerzeniem praw człowieka. W związku z tym proponuje koncepcję „czwartej generacji” praw, obok praw indywidualnych i politycznych, społecznych, kulturowych i solidarnościowych. „Walka o prawa człowieka nie może ignorować faktu, że prawa te są zagrożone przez zmiany klimatyczne, brak wody pitnej, żyznej gleby i czystego powietrza, ale także przez ogólną degradację środowiska” – zaznacza Bartłomiej I i zachęca, by konsekwencjami kryzysu ekologicznego zajmować się przede wszystkim w kontekście praw człowieka. „Oczywiste jest, że prawa te we wszystkich swoich aspektach i wymiarach stanowią niepodzielną jedność, a ich ochrona jest nierozerwalna” – deklaruje.

Patriarcha z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy ekologiczne Patriarchatu Ekumenicznego nie tylko wśród chrześcijan, ale także wśród wyznawców innych religii, w parlamentach i wśród polityków, w środowiskach społeczeństwa obywatelskiego, nauki, ruchów ekologicznych i młodzieżowych. Podkreśla, że „zniszczenie środowiska naturalnego dotyka przede wszystkim ubogich”.

W obliczu tych wszystkich wyzwań Bartłomiej wyjaśnia, że wszystkie wysiłki Kościoła na rzecz budowania pełnej świadomości w tych obszarach „nie są po prostu dodatkową działalnością”, ale jej istotnym wyrazem i urzeczywistnieniem jako przedłużenie Świętej Eucharystii. I przypomina cenne dziedzictwo pioniera teologii ekologicznej, zmarłego metropolity Jana z Pergamonu, który napisał: „W Boskiej Liturgii świat naturalny i materialny, wraz ze wszystkimi zmysłami, uczestniczą w nierozerwalnej jedności. Nie ma antytezy między podmiotem a obiektywną rzeczywistością, nie ma dominującej pozycji ludzkiego umysłu nad otaczającym światem. Ten świat nie istnieje przeciwko człowiekowi, nie jest jego przedmiotem, ale jest przez niego przyjęty i umieszczony w komunii. Komunia święta to nie tylko nasze zjednoczenie z Bogiem i z innymi, ale także przyjęcie pokarmu, akceptacja i docenienie środowiska naturalnego, włączenie, a nie tylko konsumpcja materii”.

Światowy Dzień Modlitwy o Ochronę Dzieła Stworzenia ustanowił papież Franciszek w liście z 6 sierpnia 2015, wyznaczając jego datę na 1 września, równolegle z podobnym dniem, istniejącym już wcześniej w Kościele prawosławnym. Była to papieska odpowiedź na propozycję metropolity Pergamonu Jana, wyrażoną przy okazji prezentacji encykliki „Laudato si’” z 2015. Jest to więc wspólna inicjatywa katolicko-prawosławna a nawet ogólnochrześcijańska.