Patriarchat Aleksandryjski wyjaśnia sprawę wyświęcenia diakonisy

Zgodnie z kanonami kościelnymi i zasadami apostolskimi diakonise nie udzielają sakramentów – stwierdza oświadczenie prawosławnego Patriarchatu Aleksandryjskiego, wydane 13 maja w związku z wyświęceniem 2 bm. Angeliki Molan na diakonisę w Zimbabwe przez miejscowego metropolitę Serafina. Wydarzenie to wywołało duże poruszenie i różne reakcje w świecie prawosławnym, nie tylko w Kościele aleksandryjskim. Ogłoszony dokument jest próbą wyjaśnienia całej sprawy.

W prawosławny Wielki Czwartek 2 maja w parafii św. Nektariusza koło stolicy kraju – Harare metropolita Zimbabwe i Angoli Serafin (Kikotis) wyświęcił miejscową parafiankę, bardzo zaangażowaną w życie wspólnoty Angeliki Molen, na diakonisę. Krok ten spotkał się z różnorakim oddżwiękiem w całym Patriarchacie, a także poza nim. Był to pierwszy przypadek w świecie prawosławnym dopuszczenia kobiety do tak wysokiej godności w Kościele prawosławnym.

Oświadczenie Patriarchatu Aleksandryjskiego zwraca na wstępie uwagę, iż posługa diakonis „jest niezbędna dla misji w Afryce przede wszystkim do wykonywania obowiązków duszpasterskich i udzielania chrztu dorosłym kobietom”. Przypomniano, że starożytną instytucję diakonis Patriarchat postanowił przywrócić już w 2016 roku, aby umożliwić kobietom pełnienie bardziej aktywnej roli w Kościele, ale wprowadzenie tej decyzji w życie odłożono, gdyż potrzebne były jeszcze „dalsze badania dotyczące tego zagadnienia, związane z szatami, sposobem sprawowania tej posługi i rolą diakonis w życiu dzisiejszego Kościoła”.

Biskupi aleksandryjscy zaznaczyli przy tym, iż metropolita Serafin „jako doświadczony misjonarz w Afryce wykorzystał w praktyce pierwotną decyzję Synodu [patriarszego]”, której dotychczas nie ratyfikowano, gdyż nie rozwiązano jeszcze wszystkich spraw niezbędnych do podjęcia ostatecznego postanowienia w tej kwestii.

Dokument nie dotyka pytania o kanoniczność wyświęcenia Angeliki, podkreśla jedynie, że „zgodnie z kanonami kościelnymi i zasadami apostolskimi diakonise nie udzielają w Kościele sakramentów”. Jednocześnie jednak w mediach pojawiło się zdjęcie, jak nowo wyświęcona diakonisa udziela komunii innej kobiecie.

Metropolita Serafin ze swej strony wydał własne oświadczenie, w którym zaznaczył, że poinformował patriarchę Teodora o zamiarze wyświęcenia Angeliki Molan już w 2022 r., a w kwietniu następnego roku otrzymał od niego błogosławieństwo na taki krok. Zapewnił również, iż diakonisa będzie pełniła swą posługę w pełnej zgodności z instrukcjami, jakie ma on nadzieję otrzymać z Patriarchatu.

Warto zaznaczyć, iż rolę diakonis w Kościele poruszał już ok. 20 lat temu ówczesny zwierzchnik Kościoła Grecji, arcybiskup Aten i całej Hellady Chrystodulos (sprawował swój urząd w latach 1998-2008). Powołał on nawet w 2002 specjalny komitet synodalny ds. kobiet, złożony wyłącznie z niewiast. Wcześniej, gdy był metropolitą Dimitriady, wyświęcił na diakonisę jedną z mniszek. Przez cały czas pełnienia urzędu metropolity a później głowy Kościoła, opowiadał się za zwiększeniem roli kobiet, a sprawa przywrócenia po wiekach urzędu diakonis była wielokrotnie przedmiotem obrad Świętego Synodu Kościoła Grecji. W 2004 biskupi przyznali, że urząd ten nigdy formalnie nie został zniesiony i że „pozostawia się biskupom miejscowym decyzję w sprawie wyświęcania na diakonise starszych mniszek na swoim terenie dla potrzeb ich klasztorów”.