Patriarchat Moskiewski ostrzega przed zakazem działalności swojego Kościoła na Ukrainie

Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) ostrzegła parlament w Kijowie przed zakazem działalności podległego jej Kościoła na Ukrainie. „Przyjęcie dwóch projektów ustaw zmierzających do faktycznej likwidacji kanonicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego z pewnością pogłębi kryzys społeczny” – napisał we na swoim kanale Telegram rzecznik Patriarchatu Moskiewskiego Wołodymyr Legoida. Jak zaznaczył, przegłosowanie w parlamencie ustaw sprowokowałoby nową rundę konfrontacji i pogłębiło „schizmę” wywołaną przez Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopola.

Od poniedziałku Rada Najwyższa w Kijowie ma przed sobą dwa projekty ustaw wymierzonych w Ukraiński Kościół Prawosławny, który znajduje się pod kontrolą Patriarchy Moskiewskiego Cyryla I. Oksana Sawczuk, jedyna deputowana ze skrajnie prawicowej partii Swoboda (Wolność), domaga się „zakazu działalności Patriarchatu Moskiewskiego na terytorium Ukrainy”. Grupa innych parlamentarzystów, w tym była minister edukacji Inna Sowsun z liberalnej partii Hołos (Głos), domaga się zakazu działalności organizacji religijnych, jeśli ich centrum władzy znajduje się w obcym państwie, które zbrojnie zaatakowało Ukrainę lub zajęło część jej terytorium.

Około 70 proc. Ukraińców przyznaje się do Kościoła prawosławnego. Zasadniczo należą oni do dwóch konkurujących ze sobą Kościołów: Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (UKP PM) oraz Prawosławnego Kościoła Ukrainy (PKU), który otrzymał autokefalię (niezależność) w styczniu 2019 roku.

Kościół, którego zwierzchnictwo znajduje się w Moskwie, jest oskarżany na Ukrainie o lojalność wobec przywódcy Kremla Władimira Putina i tym samym szkodzenie krajowi, co najmniej od czasu aneksji przez Rosję ukraińskiego półwyspu Krym w 2014 r. Jego zwierzchnik, metropolita Onufry (Berezowski), w przeciwieństwie do patriarchy moskiewskiego Cyryla I, w ostatnich tygodniach wielokrotnie wzywał prezydenta Rosji do zakończenia wojny na Ukrainie. Jednak na stronie internetowej UKP PM pojawiła się również informacja, że niektóre parafie są zagrożone przez „ukraińskich nacjonalistów”.

Jak podaje agencja informacyjna Ukrinform zwierzchnik PKU, metropolita Epifaniusz (Dumenko) powiedział,: „Wiemy, że Kościół odgrywa bardzo ważną rolę dla Putina, dla Federacji Rosyjskiej. Kościół jest praktycznie ostatnią ostoją poparcia dla Putina na Ukrainie”.

Patriarcha Cyryl I jest bliskim sojusznikiem Putina. Podczas nabożeństwa w kościele uzasadniał wojnę Rosji z Ukrainą jako „metafizyczną walkę” dobra ze złem z Zachodu. Przyjął w ten sposób narrację rosyjskiej propagandy wojennej. Ponadto w połowie marca zwierzchnik Kościoła przekazał szefowi Gwardii Narodowej walczącej na Ukrainie Wiktorowi Sołotowowi ikonę Matki Bożej.

Honorowy zwierzchnik światowego prawosławia, patriarcha ekumeniczny Bartłomiej I z Konstantynopola, bezskutecznie próbował doprowadzić do połączenia Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego z powstałym w 1992 r. Patriarchatem Kijowskim i założonym w 1921 r. „Ukraińskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym” za pomocą tzw. soboru zjednoczeniowego w grudniu 2018 r. Zamiast tego dwa ostatnie utworzyły wówczas autokefaliczny „Prawosławny Kościół Ukrainy”, który Patriarchat Moskiewski nazwał „schizmatyckim”. Wydarzenia te doprowadziły również do rozłamu między Konstantynopolem a Moskwą.

Kościół wierny Moskwie ma na Ukrainie znacznie więcej parafii niż jakakolwiek inna denominacja. Jednak według sondaży większość obywateli ma poczucie przynależności do nowego, niezależnego Kościoła prawosławnego. Państwo ukraińskie gromadzi jedynie dane o liczbie parafii, ale nie o członkach Kościoła.