Pełna prawda warunkiem pojednania polsko-rosyjskiego

Prawdziwy dialog jest możliwy tylko między partnerami, którzy się wzajemnie szanują – powiedział w Warszawie prof. Adam Rotfeld. Podczas polsko-rosyjskiej konferencji o roli Kościołów dla przyszłości Europy. b. szef polskiego MSZ stwierdził, że bez powiedzenia o przeszłości „pełnej prawdy – bez niedomówień i matactwa – proces pojednania nie może być trwały i skuteczny”.

Konferencja „Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Rola Kościołów i narodów Polski i Europy” odbywa się na Uniwersytecie kard. Stefana Wyszyńskiego (UKSW). W trzydniowym spotkaniu biorą udział historycy, ludzie kultury, biskupi, politycy oraz przedstawiciele różnych środowisk z Polski i Rosji.

Prof. Adam Rotfeld, współprzewodniczący powołanej w 2008 r. Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych wskazywał, iż ważnym owocem prac tego gremium było opublikowanie tomu pt. „Białe plamy – Czarne Plamy”. Przedstawiono w nim polską i rosyjska perspektywę, ocenę tych samych faktów oraz różnice dotyczące ich percepcji.

B. szef MSZ zwrócił uwagę, że polscy i rosyjscy eksperci zaprezentowali zaskakująco zbliżone poglądy na temat spraw najtrudniejszych i najbardziej delikatnych. Chodzi o takie wydarzenia jak, np. zbrodnia katyńska, geneza Paktu Ribbentrop-Mołotow, inwazja Armii Czerwonej na Polskę 17 września 1939 r., aneksja Kresów Wschodnich itd.

„Znacznie trudniejszym zadaniem było to, by – wydobyta po 70 latach na światło dzienne – prawda dotarła do milionów Rosjan” – zaznaczył prof. Rotfeld. Dodał przy tym, że wielka rolę w tym dziele odegrała emisja filmu Andrzeja Wajdy „Katyń” w pierwszym kanale rosyjskiej telewizji.

B. szef MSZ mówił też z satysfakcją o powołanych przez władze obydwu państw Centrach Dialogu i Porozumienia mieszczących się w Warszawie i w Moskwie. Organizują one wspólne konferencje i debaty, współpracę uniwersytetów, wymianę młodzieży czy tłumaczenia arcydzieł obydwu literatur.

Prelegent przyznał, że na polsko-rosyjskich relacjach nadal ciąży pamięć o nieprawościach i zbrodniach z przeszłości, a zwłaszcza próby podtrzymywania o tej przeszłości stalinowskich kłamstw lub unikania jednoznacznego ich osądu.

„Ujawnienie wszystkich dokumentów i potępienie przestępstw czasów wojny miałoby istotne znaczenie dla korzystnej zmiany i nadania polsko-rosyjskim relacjom charakteru dobrosąsiedzkich stosunków” – podkreślił prof. Rotfeld. Zapowiedział też, że w najbliższych latach będą opublikowane nowe zbiory nieznanych dotąd dokumentów.

B. szef polskiej dyplomacji podkreślił też, że prawdziwy dialog jest możliwy tylko między partnerami, którzy się wzajemnie szanują i uznają wzajemnie podmiotowość uczestników wymiany poglądów i idei. Dodał, iż dotyczy to w szczególności partnerów w dialogu, który opiera się na wartościach chrześcijańskich.

„Prawda nie jest i nie może być przedmiotem rokowań” – podkreślił prof. Rotfeld dodając, że prawda nie tylko nigdy nie utrudnia porozumienia, lecz przeciwnie – oczyszcza je z fałszów, zakłamania i szkodliwych stereotypów. „Bez powiedzenia pełnej prawdy – bez niedomówień i matactwa – proces pojednania nie może być trwały i skuteczny” – stwierdził mówca.

B. szef MZS zauważył, że w narodzie rosyjskim jest głębokie współczucie dla ofiary a nie sprawcy, zaś postradziecka i postkomunistyczna Rosja uznała zwycięstwo nad III rzeszą za kamień węgielny i fundament konsolidacji narodu. Jednak – podkreślił Rotfeld – ten doniosły fakt „powinien być w coraz większej mierze wzbogacony uniwersalnymi wartościami, które wywodzą się z chrześcijaństwa, kultury greckiej i rzymskiej tradycji państwa prawa”.

Zwrócił też uwagę, że trudno przecenić rolę Kościołów w Polsce i w Rosji w dziele zapoczątkowania zmian postaw społecznych w naszych krajach. Przypomniał, że w sierpniu ub. roku patriarcha Moskwy i całej Rusi Cyryl i przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik podpisali wspólne przesłanie do narodów Polski i Rosji, w którym wezwali do „wybaczenia krzywd, niesprawiedliwości i wszelkiego zła wyrządzonego sobie nawzajem”.

W swoim wystąpieniu na UKSW prof. Rotfeld odniósł się także to katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem, zauważając, że spontaniczne wyrazy sympatii ze strony milionów Rosjan łagodziły ból wywołany tą tragedią. „Niestety, mówił prof. Rotfeld, późniejszy rozwój wypadków: ogłoszenie jednostronnego raportu rosyjskiej komisji badania przyczyn wypadków lotniczych MAK, niezwracanie szczątków samolotu stronie polskiej – mimo upływu od katastrofy 3 lat – podsycał nieufność i utrudnił proces polsko-rosyjskiego dialogu”.

Rozpoczęta dziś w Warszawie katolicko-prawosławna konferencja „Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Rola Kościołów i narodów Polski i Europy” potrwa do soboty. W spotkaniu biorą udział historycy, ludzie kultury, biskupi, politycy oraz przedstawiciele różnych środowisk z Polski i Rosji, zaangażowani w swoich Kościołach w działalność charytatywną, społeczną i ewangelizacyjną.

Od jutra w spotkaniu weźmie udział kilkunastoosobowa delegacja Patriarchatu Moskiewskiego z metropolitą Hilarionem, odpowiadającym za zewnętrzne relacje Cerkwi. Uczestniczyć będą hierarchowie Kościoła katolickiego w Polsce z przewodniczącym Episkopatu abp Józefem Michalikiem oraz Metropolita Warszawski i Całej Polski Sawa – zwierzchnik prawosławia w Polsce.

Pierwszy dzień kongresu wypełnią dyskusje historyków z Rosji i Polski, prezentujące stan badań każdej ze stron, a zmierzające do wypracowania wspólnej wizji polsko-rosyjskiej historii.

Drugi dzień skoncentrowany będzie wokół roli polskiego katolicyzmu i rosyjskiego prawosławia w kształtowaniu przyszłości chrześcijaństwa w Europie. Perspektywę prawosławną przedstawi metropolita Hilarion, a katolicką abp Józef Michalik.

Istotnym wątkiem obrad będzie też dialog społeczeństw, polskiego i rosyjskiego. Mówić na ten temat będą zarówno przedstawiciele oficjalnych centrów dialogu polsko-rosyjskiego z Warszawy i Moskwy jak i przedstawiciele różnych struktur i organizacji.

Trzeciego dnia konferencji eksperci z obu krajów zastanawiać się będą w jaki sposób dialog zainicjowany przed rokiem przez hierarchów przenieść na grunt wspólnot kościelnych.

Obradom towarzyszyć będą ekumeniczne modlitwy i liturgie, na które zaproszeni są także mieszkańcy stolicy.

Organizatorem kongresu jest związana z KAI Fundacja na rzecz Wymiany Informacji Katolickiej, a parterami strategicznymi: Konferencja Episkopatu Polski, Katolicka Agencja Informacyjna, Polsko Rosyjska Grupa do spraw Trudnych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie i Ceramika Paradyż.

Konferencja organizowana jest we współpracy z Wydziałem Relacji Zewnętrznych Patriarchatu Moskiewskiego oraz lubelskim Instytutem Europy Środkowo-Wschodniej.

Konferencja odbywa się pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego.

Projekt współfinansowany jest przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Partnerem jest także Ceramika Paradyż Sp. z o. o.

Patronat medialny nad konferencją przyjęły: Telewizja Polska S. A., Polskie Radio S. A., Rzeczpospolita, Gość Niedzielny, KAI.

Szczegółowy program konferencji: www.pojednanie2013.pl