Pięć lat działalności Inicjatywy „Zranieni w Kościele”

Mija właśnie pięć lat od chwili, kiedy Inicjatywa „Zranieni w Kościele” uruchomiła ogólnopolski telefon zaufania i utworzyła katolickie środowisko wsparcia dla osób dotkniętych przemocą, przede wszystkim seksualną, w Kościele. Do końca lutego 2024 r. podczas 268 dyżurów psychoterapeutki i psychoterapeuci związani z Inicjatywą odebrali 601 telefonów.

Inicjatywa „Zranieni w Kościele” to istniejący od marca 2019 r. telefon zaufania i katolickie środowisko wsparcia dla osób dotkniętych przemocą seksualną w Kościele. Została ona utworzona przez świeckich katolików z warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, Laboratorium „Więzi” i Fundacji Pomocy Psychologicznej „Pracownia Dialogu”. Tworzą ją świeccy zatroskani o bliźnich skrzywdzonych przez ludzi Kościoła oraz w poczuciu odpowiedzialności za całą wspólnotę wiary.

„Początkowo wśród dzwoniących do nas przeważały osoby, które o swojej krzywdzie opowiadały po raz pierwszy. Często z lękiem dopytywały, czy im wierzymy. Zdarzyło się, że podczas jednego dyżuru dzwoniła ponad 80-letnia kobieta i dziewiętnastoletni mężczyzna, oboje z doświadczeniem przemocy” – mówi Katarzyna Sroczyńska, rzeczniczka Inicjatywy „Zranieni w Kościele”.

„W ostatnim roku zwraca uwagę duża liczba osób, które doświadczyły przemocy seksualnej w wieku dorosłym. Pojawiły się również zgłoszenia dotyczące nadużywania autorytetu duchowego albo władzy przez ludzi Kościoła – dodaje rzeczniczka Inicjatywy. – Coraz częściej kontaktują się z nami osoby, które w przeszłości informowały już o swojej sprawie władze kościelne – najczęściej skarżą się na przedłużające się postępowanie i brak informacji na jego temat. Częściej niż dotychczas proszono nas o konsultacje w zakresie prawa kanonicznego i o wsparcie w komunikacji z władzami kościelnymi”.

Prawie 2000 godzin dyżurów telefonicznych

Co tydzień, w każdy wtorek od godziny 19 do 22, przy telefonie wsparcia 800 280 900 dyżurują̨ psychoterapeuci, wysłuchując osób skrzywdzonych oraz udzielając im informacji o możliwości otrzymania pomocy prawnej, psychologicznej czy duchowej, a także kierując je do odpowiednich i zaufanych specjalistów.

W gronie osób zgłaszających się do Inicjatywy „ZwK” przeważają kobiety. Były wśród nich również siostry zakonne i byłe zakonnice dotknięte przemocą seksualną, psychiczną lub ekonomiczną, zarówno ze strony innych sióstr, jak i ze strony księży. W sumie telefon wtorkowy działał w ciągu pięciu lat przez 804 godziny, a pracowało przy nim 13 psychoterapeutek i dwóch psychoterapeutów.

„W pierwszych latach funkcjonowania telefonu osoby dzwoniące bardzo przeżywały fakt, że po raz pierwszy opowiadają o swojej krzywdzie, często nie korzystały wcześniej z żadnej pomocy, nie wierzyły, że jest to w ogóle możliwe. Zachęcaliśmy je wtedy do skorzystania z psychoterapii” – mówi dr Barbara Smolińska, prezes Fundacji Pomocy Psychologicznej „Pracownia Dialogu”. Szefowa zespołu terapeutów odbierających telefony dodaje: „W ciągu ostatniego roku osoby dzwoniące najczęściej są po psychoterapii lub w jej trakcie. Ten fakt cieszy, świadczy o tym, że pojawia się więcej nadziei, iż z traumą wykorzystania seksualnego można sobie poradzić, choć jest to długi proces”.

Dodatkowo w ramach Inicjatywy funkcjonuje numer asystencki – przeznaczony dla osób, które po rozmowie telefonicznej z terapeutami podejmują̨ bliższy kontakt z Inicjatywą, szukając konkretnej formy wsparcia. Był on czynny przez 1040 godzin.

W ramach wsparcia przedstawiciele Inicjatywy towarzyszą osobom pokrzywdzonym również przy zgłaszaniu spraw i składaniu zeznań przed władzami kościelnymi. Pomagają też w przygotowywaniu pisemnych wystąpień do władz kościelnych i pośredniczą w komunikacji z nimi.

Grupa wsparcia

Dla osób, które doświadczyły przemocy ze strony ludzi Kościoła, działa w ramach Inicjatywy „ZwK”, grupa wsparcia. Jej spotkania odbywają się raz w miesiącu od września 2020 r. Uczestnicy podkreślają, że grupa daje im poczucie wspólnoty, przyjęcia, zrozumienia i akceptacji. Pozwala wyjść z zaklętego kręgu milczenia, osamotnienia i bezradności.

„Jak pokazuje nasze doświadczenie, comiesięczne spotkania grupy prowadzone przez profesjonalnych terapeutów stanowią formę wsparcia psychologicznego i emocjonalnego oraz są szansą na to, aby osoby zranione zobaczyły i poczuły, że nie są same ze swoim bólem” – mówi Maria Bremer, członkini Inicjatywy „ZwK”.

Od początku istnienia grupy skorzystało z niej 16 osób. Grupę wsparcia prowadzą i superwizują doświadczone psychoterapeutki związane z Inicjatywą „Zranieni w Kościele”. Grupa ma charakter otwarty – w każdym momencie mogą dołączyć nowe osoby, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Żeby dołączyć do grupy, trzeba umówić się na konsultację, dzwoniąc podczas wtorkowego dyżuru pod numer 800 280 900 lub pisząc na adres info@zranieni.info. Udział w grupie jest bezpłatny.

Bycie głosem pokrzywdzonych

W ciągu pięciu lat działalności Inicjatywa „Zranieni w Kościele” zabierała również głos w imieniu i na rzecz osób dotkniętych przemocą, zwłaszcza seksualną, w Kościele. W marcu 2020 r. Inicjatywa „Zranieni w Kościele” przedstawiła rekomendacje dla władz kościelnych i świeckich dotyczące troski o osoby dotknięte przemocą seksualną i rozesłała je do wszystkich biskupów oraz do diecezjalnych i zakonnych delegatów ds. ochrony dzieci i młodzieży.

Jednym z efektów tych rekomendacji było pierwsze specjalistyczne szkolenie z zakresu prewencji nadużyć seksualnych dla misjonarek i misjonarzy, zrealizowane w styczniu 2021 r. w warszawskim Centrum Formacji Misyjnej. Rekomendacje przekazane zostały również Państwowej Komisji ds. Pedofilii.

„Niestety większość naszych postulatów ogłoszonych przed czterema laty pozostaje wciąż aktualna – komentuje Zbigniew Nosowski, współtwórca i pierwszy rzecznik Inicjatywy. – Szczególną rangę zwracamy na skandaliczny brak podmiotowości osób pokrzywdzonych w postępowaniach kanonicznych. Od dawna wymaga to głębokiej reformy, co musi się dokonać na poziomie Kościoła powszechnego. Warto też przypomnieć pomysły powołania Rzecznika Praw Osób Skrzywdzonych w Kościele czy sprawowania nabożeństw ekspiacyjnych w tych wspólnotach Kościoła, gdzie dokonały się przestępstwa pogwałcenia Chrystusa obecnego w bezbronnych ofiarach”.

W maju 2020 r. do proboszczów wszystkich parafii rzymsko – i greckokatolickich w Polsce wysłane zostały plakaty Inicjatywy „ZwK” wraz z listem prymasa Polski, abp. Wojciecha Polaka, zachęcającym do wywieszania tych plakatów przed kościołami oraz informowania wiernych o możliwości kontaktu z telefonem wsparcia.

Na podstawie doświadczeń rozmów z osobami, które doświadczyły przemocy seksualnej, Inicjatywa przygotowała refleksje o spowiedzi „Oby nie zranieni powtórnie – w konfesjonale”.

Finansowanie

Przez pierwsze lata działalności Inicjatywa „ZwK” utrzymywała się z dobrowolnych wpłat darczyńców. Od 2022 r. dyżury psychoterapeutyczne oraz asystenckie prowadzone przez Inicjatywę są finansowane z grantu Fundacji Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski. Z grantu Fundacji Świętego Józefa KEP jest też od początku swojego istnienia finansowana grupa wsparcia. Z tego samego źródła sfinansowano także wydrukowanie i przekazanie do wysyłki do parafii plakatów z opisem Inicjatywy oraz specjalny dyżur interwencyjny po ogłoszeniu raportu komisji dominikańskiej.

Inicjatywę wspierają również wpłaty od dobrowolnych darczyńców.

Inicjatywa „Zranieni w Kościele”
telefon wsparcia: 800 280 900, w każdy wtorek, 19–22
Kontakt: info@zranieni.info
Strona internetowa: www.zranieni.info