Pierścienie i birety

Arcybiskup Kazimierz Nycz jest jednym z 24 kapłanów z całego świata, którzy otrzymają dziś w Watykanie z rąk Benedykta XVI insygnia kardynalskie. W publicznym konsystorzu zwyczajnym – jak nazywa się uroczystość mianowania nowych purpuratów – wezmą udział przedstawiciele Episkopatu Polski.

Będzie to trzeci konsystorz obecnego pontyfikatu. Pierwszy odbył się 24 marca 2006 r. Benedykt XVI wręczył wówczas insygnia kardynalskie 15 hierarchom – wśród nich Stanisławowi Dziwiszowi z Krakowa. Drugi miał miejsce 24 listopada 2007, wtedy godność kardynalską otrzymało 23 purpuratów – w tym Stanisław Ryłko, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Świeckich.

Wśród nominatów do godności kardynalskiej na obecnym konsystorzu są wysocy funkcjonariusze Kurii Rzymskiej oraz pasterze różnych stolic arcybiskupich – jak metropolita warszawski, abp Nycz. Jest też kilku duchownych, których papież obdarzył tą godnością za zasługi dla Kościoła.

Oto wykaz nowych kardynałów, których nazwiska papież ogłosił 20 października.

Dostojnicy Kurii Rzymskiej:

abp Angelo Amato (Włochy), prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych,
abp Mauro Piacenza(Włochy), prefekt Kongregacji ds. Duchowieństwa,
abp Raymond Leo Burke (USA), prefekt Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej,
abp Fortunato Baldelli (Włochy), penitencjarz większy,
abp Velasio De Paolis (Włochy), przewodniczący Prefektury Spraw Ekonomicznych Stolicy Apostolskiej,
abp Kurt Koch (Szwajcaria), przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan,
abp Robert Sarah (Gwinea Conakry), przewodniczący Papieskiej Rady Cor Unum,
abp Paolo Sardi (Włochy), pro-patron Zakon u Maltańskiego,
abp Francesco Monterisi (Włochy) archiprezbiter bazyliki św. Pawła za Murami,
abp Gianfranco Ravasi (Włochy), przewodniczący Papieskiej Rady ds. Kultury.

Arcybiskupi diecezjalni – czynni i emerytowani:

abp Paolo Romeo, metropolita Palermo (Włochy),
abp Reinhard Marx, metropolita Monachium i Fryzyngi (Niemcy)
abp Kazimierz Nycz, metropolita warszawski (Polska)
abp Donald W. Wuerl, metropolitę Waszyngtonu (USA)
abp Laurent Monsengwo Pasinya, metropolitę Kinszasy (Dem. Rep. Konga)
abp Malcom Ranjith Patabendige Don, metropolita Kolombo (Sri Lanka)
abp Raymundo Damasceno Assis, metropolita Aparecidy (Brazylia)
abp Medardo Joseph Mazombwe, emerytowany arcybiskup Lusaki (Zambia)
abp Raul Eduardo Vela Chiriboga, emerytowany arcybiskup Quito (Ekwador)
Antonio Naguib, patriarcha Aleksandrii obrządku koptyjskiego (Egipt)

Ponadto papież mianował kardynałami „za szczególne zasługi dla Kościoła” kilku kapłanów powyżej 80. roku życia, którzy tym samym nie będą mogli brać udziału w konklawe. Są to: były dyrygent Kapeli Sykstyńskiej – ks. prał. Domenico Bartolucci, były przewodniczący Papieskiego Komitetu Nauk Historycznych – ks. prał. Walter Brandmüller, były prezes Papieskiej Akademii Pro Vita – abp Elio Sgreccia i emerytowany biskup polowy Hiszpanii – abp Manuel Estepa Llaurens.

Po tych nominacjach Kolegium Kardynalskie liczy 203 członków, spośród których 121 nie ukończyło jeszcze 80 lat i może uczestniczyć w konklawe.

Zarys dziejów instytucji kardynalatu

Godność kardynalska jest najwyższym stopniem w hierarchii Kościoła katolickiego, a głównym przywilejem dla obdarzonych tą godnością duchownych jest prawo wyboru papieża. Tradycja tego urzędu sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa zachodniego, z tym, że początkowo byli to księża i diakoni rzymscy, należący do najbliższego otoczenia papieskiego.

Kolegium Kardynalskie o zadaniach zbliżonych do dzisiejszych powstało w połowie XII w. Od 1586 r. liczyło ono aż do połowy naszego stulecia najwyżej 70 członków. Bł. Jan XXIII (1958-63) jako pierwszy przekroczył tę liczbę, a Paweł VI (1963-78) zarządził, że kardynałowie po osiągnięciu 80. roku życia tracą prawo udziału w konklawe, czyli wyboru papieża i że maksymalna liczba uprawnionych do tego członków Kolegium może wynosić 120.

Kardynałów powołuje papież na konsystorzu. Jest to – najogólniej mówiąc – zgromadzenie kardynałów, obecnych w Rzymie, zwoływane przez Ojca Świętego i obradujące pod jego przewodnictwem. Najwcześniejsze jego ślady pochodzą z pierwszej połowy IX w., przy czym było to forum spotykające się jeszcze nieregularnie. Od XI stulecia jest organem doradczym papieża, wspierającym go w rządzeniu Kościołem. W ciągu wieków zmieniały się charakter i rola tego gremium; obecnie istnieją dwa jego rodzaje: zwyczajny i nadzwyczajny.

Ten drugi zwoływany jest przez papieża dla omówienia najważniejszych, bieżących spraw Kościoła, a także dla przedstawienia kandydatur nowych kardynałów i uczestniczą w nim tylko kardynałowie. W konsystorzu zwyczajnym mogą uczestniczyć na specjalne zaproszenie papieskie nie tylko kardynałowie, lecz także inni hierarchowie, a nawet świeccy. W takim przypadku konsystorz taki może mieć charakter publiczny.

Papież mianuje nowych kardynałów najpierw na posiedzeniu tajnym, a następnie wręcza im insygnia ich godności na konsystorzu publicznym w Bazylice św. Piotra. Najpierw nowi członkowie Kolegium ślubują wierność Kościołowi i Ojcu Świętemu, a następnie otrzymują od niego pierścień oraz piuskę i biret w kolorze czerwonym (purpurowym). Czerwień jest oznaką godności kardynalskiej i symbolizuje życie całkowicie oddane w służbę Kościołowi aż do przelewu krwi, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Jednocześnie dla podkreślenia rzymskich korzeni instytucji kardynalatu i związków kardynałów z Wiecznym Miastem, każdy z nich otrzymuje jakiś tutejszy kościół, którego staje się w ten sposób symbolicznym proboszczem.

Delegacja z Polski

Z Polski udali się na konsystorz kardynałowie i biskupi diecezji, z którymi abp Nycz był związany w czasie swojej posługi kapłańskiej i biskupiej.

I tak z metropolii krakowskiej do Rzymu wyjechali m.in.: kardynałowie Stanisław Dziwisz i Franciszek Macharski oraz biskupi: Jan Szkodoń, Jan Zając i Józef Guzdek. Z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej w uroczystościach wezmą udział biskupi: Edward Dajczak i Krzysztof Zadarko, a z archidiecezji warszawskiej: kard. Józef Glemp oraz biskupi: Piotr Jarecki i Tadeusz Pikus. Do Watykanu pojechał także Prymas Polski, abp Józef Kowalczyk.