Płock: 101. rocznica obrony miasta przed bolszewikami w 1920 roku (zapowiedź)

W dniach 14-18 sierpnia Płock uczci 101. rocznicę obrony przed bolszewikami w 1920 roku. W programie znajdzie się m.in. Msza św. w katedrze w intencji Ojczyny, bieg sportowy czy plener artystyczny. Miasto świętuje też w tym roku 100. rocznicę przyjęcia od marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyża Walecznych, właśnie za bohaterską postawę w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Płockie obchody 101. rocznicy obrony miasta przed bolszewikami w 1920 roku rozpoczynają się 14 sierpnia. Tego dnia płoccy harcerze z Hufca ZHP Płock im. Obrońców Płocka 1920 roku organizują fabularną grę miejską na osnowie wydarzeń z obrony Płocka oraz odznaczenia go Krzyżem Walecznych w 1921 roku przez marszałka Józefa Piłsudskiego. Natomiast o godz. 20.00 odbędzie się Międzynarodowy VI Bieg Uliczny Obrońców Płocka 1920 roku (organizuje go Klub Sportowy Płock Biega No Age Limit).

W niedzielę, 15 sierpnia o godz. 9.30, odbędą się uroczystości przy pomniku marszałka Józefa Piłsudskiego na pl. Obrońców Warszawy. Kwadrans później złożone zostaną kwiaty przy pomniku Władysława Broniewskiego, który walczył w Legionach Piłsudskiego oraz kolumnie Zwycięskich Obrońców Płocka 1920 na pl. Narutowicza.

O godz. 10.00 Mszy św. w intencji Ojczyzny w bazylice katedralnej przewodniczył będzie i homilię wygłosi bp Mirosław Milewski; oprawę muzyczną zapewni utytułowany Chór Pueri et Puellae Cantores Plocenses. O godz. 11.15 płocczanie złożą kwiaty na Bratniej Ziemi przy katedrze, a o godz. 11.30 zaplanowano uroczystości przy Płycie Nieznanego Żołnierza na pl. Narutowicza.

Tego samego dnia o godz. 11.00 rozpocznie się Plener artystyczny odznaczenia Płocka Krzyżem Walecznych 1921-2021 oraz otwarte warsztaty artystyczne w Centrum Organizacji Pozarządowych przy ul. Misjonarskiej 22 (z inicjatywy Płockiej Akademii Rękodzieła).

Ponadto zuchy i harcerze wraz z rodzinami wezmą udział w Rajdzie Rowerowym Miejscami Pamięci Narodowej – zbiórka o godz. 16.00 na Cmentarzu Garnizonowym przy ul. Norbertańskiej. Gościem i ekspertem, który uświetni trasę swoimi opowieściami będzie dr inż. Piotr Grynszpanowicz, autor książki „Miejsca Pamięci Narodowej Obrona Płocka 1920”. Przewidziano ciekawostki oraz nagrody.

Z kolei we wtorek, 17 sierpnia o godz. 16.00 na Starym Rynku, zainaugurowany zostanie Wyścig Kolarski Tour Bitwa Warszawska 1920 Kryterium Asów o Puchar Marszałka Województwa Mazowieckiego i o Puchar Prezydenta Miasta Płocka (organizuje go Klub Kolarski Panorama Warszawa). O godz. 20.00 odbędzie się Capstrzyk harcerski na Bratniej Mogile przy ul. Targowej, aby oddać hołd bohaterom z 1920 roku.

W środę, 18 sierpnia, dokładnie w 101. rocznicę Obrony Płocka przed bolszewikami w 1920 roku, o godz. 10.00 rozpoczną się uroczystości na Cmentarzu Garnizonowym przy ul. Norbertańska 25. Wszystko zakończy się tego dnia o godz. 18.30 – Piknikiem z Piłsudskim przy ul. Gierzyńskiego 15.

***

Armia bolszewicka, chcąc sforsować Wisłę i wyjść na przedpola Warszawy od zachodu, zaatakowała Płock 18 sierpnia 1920 roku. Głównymi siłami natarcia, liczącymi w sumie około 3,5 tys. żołnierzy, był 3. Korpus Kawalerii Gaj-Chana. Do obrony miasta, w którym stacjonowały wówczas trzy bataliony piechoty oraz szwadron Jazdy Tatarskiej, łącznie około 1,2 żołnierzy wojska polskiego, stanęła ludność cywilna, w tym kobiety i dzieci. Obrońców wspierali marynarze Flotylli Wiślanej z okrętów „Minister”, „Wawel” i „Stefan Batory”, które ostrzeliwały z rzeki pozycje bolszewików.

Walka o Płock i przyczółek mostu przez Wisłę trwała 21 godzin. Na ulicach wzniesiono barykady. W zajętej części miasta bolszewicy dopuszczali się zbrodni, takich jak rozstrzelanie 22 pacjentów Szpitala Garnizonowego, a także licznych rozbojów i gwałtów na cywilach, w tym ludności żydowskiej. W bitwie zginęło 250 obrońców, w tym 100 cywilów, a 400 zostało rannych. Najmłodszym poległym był 14-letni harcerz Antolek Gradowski. Ponad 300 mieszkańców miasta trafiło do niewoli. Dzięki bohaterskiej postawie mieszkańców Płocka atak odparto, a bolszewicy zmuszeni zostali do odwrotu.

W 2018 roku w Narodowe Święto Niepodległości w ramach obchodów 100. rocznicy jej odzyskania przez Polskę, w Płocku odsłonięto pomnik – kolumnę zwieńczoną orłem w koronie, upamiętniający obrońców miasta przed armią bolszewicką w 1920 roku. Jego autorem jest rzeźbiarz Gustaw Zemła. Projekt pomnika powstał z inicjatywy powołanego w 2015 r. Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Obrońców Płocka 1920 r. Wysoka na ponad 10 metrów kolumna stanęła na Placu Gabriela Narutowicza, w jednym z historycznych miejsc, gdzie mieszkańcy miasta wraz z żołnierzami powstrzymywali natarcie bolszewików.

W 2021 r. miasto Płock obchodzi 100. rocznicę odznaczenia przez marszałka Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznym – za bohaterską postawę w wojnie z bolszewikami w 1920 roku. Nadanie odznaczenia odbyło się 10 kwietnia 1921 roku w Płocku.