Płock: prace archeologiczne przy zabytkowej budowli podominikańskiej

W Płocku, przy budowli, w której znajduje się między innymi zabytkowy kościół pw. św. Dominika, rozpoczęły się prace archeologiczne i badania architektoniczne. Obiekt na Wzgórzu Tumskim jest najstarszą ceglaną budowlą na Mazowszu północnym. Niestety, zabytek niszczeje i trzeba opracować strategię jego uratowania.

XIII-wieczny kościół pw. św. Dominika jest częścią budowli zbudowanej przed wiekami na malowniczym Wzgórzu Tumskim nad Wisłą. Obecnie jest to świątynia parafii pw. św. Maksymiliana Kolbego w Płocku (potocznie nazywany kościołem „na Górkach”, ze względu na ukształtowanie terenu). Zabytek domaga się pilnego remontu, ale wiele komplikują sprawy własnościowe.

Od wielu lat jeden obiekt należy dwóch parafii oraz miasta Płocka. Mieści się w nim wspomniany kościół parafii rzymskokatolickiej pw. św. Maksymiliana Kolbego (od strony ul. Kościuszki), prawosławna parafia pw. Przemienienia Pańskiego z cerkwią (od strony tzw. tumów), zrujnowana i opuszczona część, należąca do Urzędu Miasta Płocka (od strony schodów Broniewskiego).

W tych dniach, dzięki działaniom podjętym przez osoby, które martwią się niszczejącym zabytkiem, Urząd Miasta Płocka podjął decyzję o rozpoczęciu prac archeologicznych i badań architektonicznych. Obejmują one tę część kompleksu budynków dawnego klasztoru dominikanów, która należy do miasta Płocka. Prace do wykonania zleciła spółka Inwestycje Miejskie.

Celem badań jest określnie stanu budynku i jego historii. Na podstawie wyników badań określone zostaną możliwości jego remontu. Powstałe opracowanie pomoże w podjęciu decyzji o tym, co dalej można i należy zrobić, aby zabytkowa budowla nie stała się ruiną.

Także parafia rzymskokatolicka pw. św. Maksymiliana Kolbego poczyniła starania, aby wchodzący w skład kompleksu kościół św. Dominika mógł zostać wyremontowany. Rok temu jesienią w kościele odbyło się sympozjum poświęcone ratowaniu obiektu. Naukowcy z Polski debatowali o historii budowli i możliwościach jej remontu.

***

Kościół pod wezwaniem św. Dominika w Płocku przy ul. Kościuszki 16, to jeden z najstarszych płockich kościołów. Historia świątyni zaczyna się w 1225 roku, kiedy do Płocka przybyli dominikanie. Książę Konrad Mazowiecki ufundował dla nich na granicy miasta romański kościół. W zakrystii kościoła można nadal podziwiać prawdopodobnie najstarsze zachowane na Mazowszu sklepienie krzyżowo-żebrowe, a w elewacji północnej widoczny jest relikt portalu głównego. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1237 roku, a następne z lat 1240 i 1253. W późniejszym czasie powstał klasztor i dzwonnica.

Kościół został konsekrowany w 1234 roku przez biskupa Gintera. Całość budowli tworzyła czworobok wokół wirydarza, ze świątynią w północnym skrzydle. Zespół kościelno-klasztorny mocno ucierpiał wskutek najazdu Pomorzan. W XV wieku pożar zniszczył wszystkie budynki. Sama świątynia została przebudowana w XVI wieku, w stylu renesansowym, a w XVIII wieku otrzymała późnobarokowy wystrój.

Na początku XVI wieku do Płocka przybyły dominikanki, które mieszkały razem z ojcami dominikanami. Ich własny dom zakonny powstał w XVIII wieku z inicjatywy biskupa Michała Poniatowskiego. W 1804 roku Prusacy usunęli zakonników, oddając świątynię ewangelikom, a klasztor wykorzystując jako archiwum i szkołę.

W 1964 roku powstał samodzielny ośrodek duszpasterski, katolicy odzyskali kościół, plebanię i dzwonnicę. 18 października 1975 roku biskup płocki Bogdan Sikorski erygował parafię pw. św. Maksymiliana Kolbego. Budynek klasztoru został przeznaczony na siedzibę płockiej parafii prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego.

Kościół św. Dominika jest kościołem parafialnym parafii pw. św. Maksymiliana Kolbego w Płocku, od 2019 roku w zarząd objęło ją Zgromadzenie Misjonarzy Klaretynów. Proboszczem parafii jest o. Marcin Kowalewski CMF.