Płock – prezentacja książki o duchowieństwie zgładzonym w obozie Soldau

„Martyrologium duchowieństwa polskiego i osób zakonnych w niemieckim obozie zagłady Soldau” – to tytuł publikacji, której prezentacja odbyła się w Towarzystwie Naukowym Płockim, z inicjatywy Sekcji Dialogu TNP. Autorem unikatowej książki jest śp. ks. Marian Ofiara, który przez kilkadziesiąt lat zbierał materiały na ten temat. Całość ukazała się dzięki redakcji naukowej ks. prał. prof. Daniela Brzezińskiego.

Ks. prał prof. Daniel Brzeziński, redaktor naukowy publikacji, wiceprezes Towarzystwa Naukowego Płockiego i kustosz Kapituły Katedralnej Płockiej zaznaczył, że autor publikacji śp. ks. kan. Marian Ofiara, proboszcz i kustosz sanktuarium w Działdowie (w diecezji toruńskiej) podjął się napisania monografii. Praca powstawała na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu jako rozprawa doktorska, przerwała ją śmierć ciężko chorego autora.

– Ta książka jest pomnikiem wdzięczności dla księdza Mariana Ofiary. To dzieło jego życia. Był tytanem pracy. Wykonał żmudną pracę, która zajęła mu ponad ćwierć wieku poszukiwań. Przede wszystkich chodziło mu o liczbę ofiar obozu Soldau (Działdowo) i lokalizację ich szczątków. Soldau było obozem okrutnym – zaznaczył naukowiec.

Przypomniał, że ks. Marian Ofiara mawiał, że przybył do Działdowa o jedno pokolenie za późno: dorośli więźniowie już nie żyli, a ich dzieci, które przeżyły obóz, niewiele pamiętały.

Zaznaczył, że obóz Soldau przed laty nie istniał w zbiorowej świadomości. Księdza Ofiarę zawiózł do niego po raz pierwszy ks. kanonik Czesław Burczyk, proboszcz parafii pw. św. Wojciecha w Działdowie. Miejsce martyrologii w czasie minionych lat odwiedziło wielu biskupów, a w 1967 roku był w nim kard. Stefan Wyszyński, prymas Polski. Redaktor ksiżki zrelacjonował też próby zagospodarowania miejsca obozu przez miasto. Obecny stan miejsca pozwala mieć nadzieję, że pamięć o obozie przetrwa.

– Cztery miesiące po śmierci księdza Ofiary odnaleziono miejsca pochówku szczątków, na przykład jest nim las w Malinowie. Odnaleziono tam 17 ton prochów, co oznacza, że w obozie zamordowanych zostało około 8 tysięcy osób – przekazał ks. profesor Brzeziński.

Prof. dr hab. Leszek Zygner, przewodniczący Sekcji Dialogu TNP podkreślił, że męczennicy działdowscy „usłali drogę swoją krwią”. Dostępnych jest 13 tysięcy teczek w języku niemieckim, prowadzonych przez gestapo, w których są nazwiska wszystkich, którzy byli aresztowani w Soldau do stycznia 1945 roku. Diecezja płocka straciła podczas II wojny światowej obu swoich biskupów (obaj zostali zamęczeni w Soldau w 1941 roku), była więc pod tym względem bardzo doświadczona.

Z kolei ks. dr Wojciech Kućko, sekretarz Sekcji Dialogu TNP dodał, że w Soldau zginęło 50 ze 120 wszystkich zamordowanych księży z diecezji płockiej.

W omawianej publikacji ważne miejsce stanowią zdjęcia, historyczne i współczesne. Jest wśród nich wizerunek bł. abp. Antoniego J. Nowowiejskiego, bł. bp. Leona Wetmańskiego czy bł. s. Marii Teresy od Dzieciątka Jezus (Teresy Kowalskiej), klaryski kapucynki. Są fotografie budynków obozowych, są krzyże, w tym tzw. krzyż męczeństwa arcybiskupa, z którym nie rozstał się do końca życia.

Jeśli chodzi o fotografie współczesne, to uwieczniono na nich ważne celebracje w kościołach w Działdowie, dedykowane biskupom męczennikom i zamordowanym w obozie, są fotografie pielgrzymów, którzy odwiedzają miejsce kaźni narodu polskiego, w tym młodzież szkolna. Wielu młodych dotarło tam w pielgrzymkach dzięki zaangażowaniu pani Teresy Krowickiej z Płocka, która w dzieciństwie przebywała w Soldau wraz z rodziną. Są zdjęcia dokumentujące  pamiątkowe tablice. Na kilku fotografiach uwieczniono też ks. Mariana Ofiarę, który z uporem i konsekwentnie dociekał prawdy działdowskiej martyrologii.

Publikacja pt. „Martyrologium duchowieństwa polskiego i osób zakonnych w niemieckim obozie zagłady Soldau” ukazała się nakładem Płockiego Instytutu Wydawniczego. Jej redaktorem naukowym jest ks. prał. dr hab. Daniel Brzeziński, prof. UMK w Toruniu, kierownik Katedry Teologii Praktycznej.

Organizatorami spotkania w TNP byli: Sekcja Dialogu TNP, Wydział ds. Rodzin Kurii Diecezjalnej w Płocku, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Płockiej oraz Fundacja „Pokolenie”.

***

Ksiądz kanonik Marian Ofiara (1962-2022), to budowniczy kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Działdowie, proboszcz i kustosz Sanktuarium Diecezjalnego Błogosławionych Męczenników Działdowskich abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego i bp. Leona Wetmańskiego w Działdowie. Sanktuarium działdowskie odwiedza wiele pielgrzymek z Polski, zwłaszcza z diecezji płockiej i toruńskiej.

Obaj biskupi z Płocka zostali 12 czerwca 2010 roku patronami miasta Działdowa. Ks. Ofiara między innymi postarał się, aby w kościele parafialnym powstała granitowa tablica z nazwiskami osób duchownych i zakonnych zamordowanych w Soldau. W 2018 roku przy sanktuarium powstał symboliczny grób biskupów z Płocka. W tzw. Lasku Zwierskiego 22 marca 2013 roku stanął krzyż i tablica upamiętniające męczeństwo pomordowanych więźniów.

Ks. kan. Marian Ofiara za wieloletnią działalność społeczną w roku 2014 został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Miasta Działdowa. Był kanonikiem dwóch kapituł: otrzymał godność kanonika honorowego Kapituły Kolegiackiej Grudziądzkiej w 2009 roku i Kapituły Katedralnej Płockiej w roku 2018. Pośmiertnie został odznaczony przez Instytut Pamięci Narodowej złotym medalem Reipublicae Memoriae Meritum.