Płock: wydawnictwo z okazji 300-lecia istnienia seminarium

„Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku” – taki tytuł nosi wydawnictwo, które ukazało się z okazji jubileuszu 300-lecia istnienia seminarium w mieście. Jego autorami są ks. prof. Waldemar Graczyk, dyrektor Biblioteki WSD oraz prof. Jolanta M. Marszalska.

Publikacja stanowi całościowe opracowanie najstarszego księgozbioru Biblioteki WSD w Płocku. Uwzględniono w nim m.in. zbiory biblioteki katedralnej, której najcenniejsze pozycje przechowywane są do dzisiaj, dzieje księgozbiorów zakonnych w czasie kasat i lat II wojny światowej. Istniejący księgozbiór biblioteki odzwierciedla tragiczne losy narodu polskiego, od rozbioru Polski w 1795 r., do dramatycznego końca biblioteki w roku 1941.

Jak napisano we wstępie, opisany księgozbiór seminaryjny wpisuje się w tragiczny ciąg dziejów polskiej książki: „Wojenne losy tego księgozbioru, jak i ksiąg, które później umożliwiły jego ponowne odtworzenie, były dla autorów (…) inspiracją, by na podstawie wiarygodnych źródeł, a nade wszystko poprzez badanie poszczególnych ksiąg w miarę jak najwierniej odtworzyć jego losy, omówić jego zasób i ukazać sylwetki księży bibliofilów”, czytamy w publikacji.

Autorzy publikacji starali się ukazać aktualny stan badań nad książką płocką z kręgu kościelnego, przy uwzględnieniu dawnych i współczesnych opracowań. Całość została podzielona na osiem rozdziałów: od zarysu dziejów biblioteki, poprzez kształtowanie się obecnego zasobu bibliotecznego starych druków, księgi rękopiśmienne, inkunabuły, druki z XVI-XVIII w., zapisy własnościowe druków z XVI-XVIII w., po oprawy ksiąg z XVI-XVIII w.

W publikacji znaleźć można także ilustracje najcenniejszych pozycji. Jest na nich m.in. egzemplarz „Ewangelii według św. Marka” z XII w., „Antiphonale de Sanctis” z XV w. gotyckiej oprawie, „Commentarii super prophetas maiores et minores” z przełomu XIII i XIV w. czy „Rozporządzenia i pisma pasterskie biskupa płockiego Michała Jerzego Poniatowskiego” z XVIII w.

Publikacja jest jednym z punktów obchodów jubileuszu WSD w Płocku. Główne uroczystości odbyły się w maju. Wtedy to m.in. odsłonięto okolicznościową tablicę. W planach są jeszcze dwa sympozja naukowe w listopadzie: kleryckie oraz zorganizowane przy współpracy UKSW w Warszawie.

Pierwsze seminarium duchowne w diecezji płockiej powstało w 1594 r. w Pułtusku, erygował je bp Wojciech Baranowski. W 1710 r., dzięki fundacji sufragana chełmińskiego Seweryna Szczuki, który pochodził w diecezji płockiej, udało się erygować seminarium w stolicy diecezji – Płocku. Akt erekcyjny wydał bp Ludwik Bartłomiej Załuski. Wykłady prowadzili misjonarze ze Zgromadzenia św. Wincentego á Paulo. Trudne dla funkcjonowania uczelni czasy nastąpiły po powstaniu styczniowym. W 1865 r. ostatecznie zamknięto seminarium w Pułtusku. Rozwój płockiej uczelni nastąpił za bł. abpa Antoniego J. Nowowiejskiego, który rozbudował gmach przy ul. Nowowiejskiego (gdzie do dziś mieści się uczelnia).

W czasie II wojny światowej Niemcy zarekwirowali obiekt na cele wojskowe, zniszczyli go razem z biblioteką, w której znajdowały się niezwykle cenne zbiory. Po wojnie zajęcia wznowiono w 1946 r. Powojenne władze w gmachu seminarium urządziły szkołę podstawową, biura, magazyny i bazę samochodową. Dawny ład szkoły wrócił dopiero w latach 80. Od 2000 r. studenci WSD w Płocku są zarazem studentami wydziału teologicznego UKSW w Warszawie. Obecnie studiuje w nim 74 kleryków, wykłady prowadzi 34 wykładowców (w tym 5 świeckich). Jesienią na uczelni ma zostać wprowadzony rok propedeutyczny.